گروه سیاسی: برنامه جامع اقدام مشترک در حالی به پنجمین سال اجرایی خود نزدیک می‌شود- روز آغاز اجرای برجام 26 دی‌ماه 94- که پس از گذشت 5 سال، عمده مواضع همچنان پیرامون اجرای کامل این توافق و پایبندی به تعهدات است.

به گزارش «وطن امروز»، دوشنبه اول دی‌ماه نشست وزرای خارجه عضو برجام به همراه «جوزپ بورل»، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی پس از نشست اخیر کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان به صورت مجازی برگزار شد. با این حال تحولات شکل‌گرفته درباره برجام که شکل کلی این توافق را دستخوش تغییر کرده است، به تقابل میان اعضای مشارکت‌کننده در برجام منجر شده است. 

پس از خروج غیرقانونی آمریکا به رهبری دونالد ترامپ از این توافق، ۳ کشور انگلیس، فرانسه و آلمان فقط به طور لفظی از خروج ترامپ اظهار تاسف کردند اما در عمل با کارزار فشار حداکثری دولت آمریکا همراهی کردند. پس از انتخابات جنجالی سوم نوامبر در آمریکا و اعلام پیروزی جو بایدن و زمزمه‌های بازگشت آمریکا به برجام نیز این 3 کشور همراهی بیشتری با دولت آتی بایدن نشان داده و در حال شرط و شروط‌گذاری برای ایران هستند. این در حالی است که این ۳ کشور به هیچ یک از تعهدات خود در برجام عمل نکرده‌اند که بارها با اعتراض شدید حسن روحانی رئیس‌جمهور و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه روبه‌رو شده است. 

در سوی دیگر، روسیه و چین قرار دارند که با مواضعی نزدیک به تهران، برای پایبندی کامل طرف‌های مقابل ایران به تعهدات‌شان، خواهان توازن میان تعهدات و تکالیف اعضای برجامند. در این راستا وزارت خارجه روسیه با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد به‌رغم خروج آمریکا از برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ‌ملل به قوت خود باقی است. 

در بیانیه وزارت خارجه روسیه پس از پایان نشست غیررسمی وزرای خارجه کشورهای عضو برجام به نقل از سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه آمده است: به این نتیجه رسیدیم که بازگشت آمریکا به برجام باید بدون هرگونه پیش‌شرطی باشد. آماده‌ایم با سایر شرکا در این مسیر کار کرده و به آمریکایی‌ها برای ایستادن در مسیر اصلاح کمک کنیم. این به نفع همه ماست. 

وی خاطرنشان کرد: رعایت دقیق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل توسط آمریکا یک انتخاب نیست، بلکه وظیفه‌ای است که هر دولتی که در ماده ۲۵ قانون سازمان ملل متحد است باید آن را اجرا کند. وزارت خارجه روسیه افزود: تماس‌ها بین کشورهای عضو برجام ادامه خواهد داشت. طرف روس به کار فعالانه برای اجرای کامل برجام در تمام جنبه‌هایش و تکیه بر تعادل تاییدشده منافع و اصول ارتباط متقابل متمرکز شده است. 

سخنگوی وزارت خارجه چین نیز با مطرح کردن اینکه خروج آمریکا از برجام دلیل اصلی انحراف این توافق از مسیر درستش است، به ۴ راهکار پیشنهادی وزیر خارجه این کشور برای حل‌و‌فصل مسائل پیرامون توافق در نشست دوشنبه هفته جاری وزرای امور خارجه کشورهای عضو برجام اشاره کرد. هوآ چونی‌ینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین در پیامی توئیتری درباره خروج آمریکا از توافق هسته‌ای نوشت: بازگشت آمریکا به توافق و از سرگیری پایبندی به آن، راه درست کاهش تنش‌هاست. 

چونی‌ینگ همچنین در یک رشته توئیت به ۴ راهکار ارائه‌شده توسط وانگ یی، وزیر خارجه چین در جلسه مجازی وزرای خارجه کشورهای عضو برجام اشاره کرد که روز دوشنبه اول دی‌ماه برگزار شد. 

این ۴ راهکار شامل موارد زیر است:

۱- تلاش بی‌وقفه برای حمایت از برجام و علیه فشار حداکثری انجام شود. 

۲- در راستای بازگشت بی‌قید و شرط آمریکا به برجام تلاش شود. آمریکا باید تحریم‌ها علیه ایران و نهادها و افراد طرف سوم را لغو کند. 

۳- مسائل مربوط به پایبندی منصفانه و بی‌طرفانه حل و فصل شود. 

۴- مسائل امنیت منطقه بدرستی کنترل شود. 

 از طرف دیگر، «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان پس از نشست گروه ۱+۴ و ایران، بدون اشاره به تعهدات اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران، از تهران خواست فرصت برای نجات برجام را از دست ندهد.

 وزیر خارجه آلمان همچنین از ایران خواست از هرگونه گام‌های تاکتیکی که شرایط را برای جو بایدن به منظور لغو تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج از برجام سخت می‌کند، بپرهیزد. ماس همچنین به نصب سانتریفیوژ‌های پیشرفته در نطنز واکنش نشان داد و آن را نشانه‌ای از عدم پایبندی به تعهدات برجامی توصیف کرد و گفت: «اقدامات ایران در نطنز نشانه‌ای از عدم پایبندی ایران (به تعهدات برجامی) است و باید ایران نقض تعهداتش را متوقف کرده و به توافق هسته‌ای بازگردد».

«دومینیک راب» وزیر خارجه انگلیس نیز پس از این نشست در اظهاراتی توسعه برنامه هسته‌ای ایران را مانع پیشرفت احتمالی در ارتباط با برجام در سال ۲۰۲۱ خواند و در توئیتی در این زمینه نوشت: امروز با اعضای برجام دیدار داشتم و در این دیدار به وضوح روشن کردم که ایران نباید توسعه برنامه هسته‌ای خود را که اخیرا اعلام کرد، اجرایی کند. انجام چنین کاری فرصت‌های پیشرفت را که امیدواریم در سال ۲۰۲۱ شاهد آن باشیم، تضعیف می‌کند.