نوید مؤمن: آخرین تلاش دولت ترامپ برای اضافه کردن ۲ بند جدید در بودجه ۲۰۲۱ سازمان ملل متحد (که منجر به احیای کمیته تحریم‌ها علیه ایران می‌شد)، با ۱۰ رای مثبت و ۱۱۰ رای منفی اعضای مجمع عمومی سازمان ملل شکست خورد. بر این اساس، اکثریت قریب به اتفاق اعضای سازمان ملل متحد تاکید کردند واشنگتن، حق استفاده از مکانیسم ماشه را نخواهد داشت و سال 2021 قرار نیست بودجه‌ای جهت بازگشت تحریم‌های چندجانبه شورای امنیت علیه ایران برای سازمان ملل متحد در نظر گرفته شود. قطعا این مساله شکست دیگری برای دولت ترامپ در مسیر مواجهه با نظام و ملت ایران محسوب می‌شود. 

با این حال، در روزهای اخیر شاهد ارائه آدرس‌ها و نشانه‌های نادرست و خطرناکی به ملت ایران درباره «مکانیسم ماشه» و «اصالت برجام» هستیم. رسانه‌های اصلاح‌طلب و طرفداران مشی خسارت‌بار دولت در عرصه سیاست خارجی، مدعی هستند آنچه منجر به «عدم احیای تحریم‌های چندجانبه ایران» در شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل شده، «اصالت برجام»(!) است. این استدلال یا به عبارت بهتر، «ادعا»، شاید در حال حاضر برای حامیان دولت جنبه تبلیغاتی داشته باشد اما در آینده می‌تواند به سنگ بنایی برای «مواجهه ایده‌آل‌گرایانه و خطرناک» با سند توافق هسته‌ای و اعضای کمیته مشترک برجام تبدیل شود. بنابراین در همین مرحله لازم است نسبت به اصل ماجرا شفاف‌سازی صورت گیرد. 

واقعیت امر این است که «پروسه اسنپ‌بک»، «فعال‌سازی مکانیسم ماشه» و «احیای تحریم‌های چندجانبه ایران» آن هم با استناد به حق وتوی تنها یکی از اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد، حکم یک «ابزار سلبی» را علیه کشورمان در سند برجام و متعاقبا قطعنامه 2231 شورای امنیت دارد. اعضای مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اکنون با استناد به خروج دولت ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران، با احیای تحریم‌های چندجانبه ایران توسط کاخ سفید مخالفت کرده‌اند اما در اینجا بهتر است کسانی که «ناکامی دولت ترامپ در بازگرداندن تحریم‌های چندجانبه» را معلول «استواری حقوقی سند برجام»(!) می‌دانند به این سوال مهم پاسخ دهند: اگر همین الان، یکی از دولت‌های عضو توافق هسته‌ای(غیر از آمریکا)، بنا بر خواست و اراده سیاسی و غیرحقوقی خود یا بر اساس زدوبند آشکار یا نهان با دولت ترامپ، قصد احیای تحریم‌های چندجانبه علیه ایران را داشته باشد، تکلیف چه خواهد بود؟ آیا در آن صورت، «سند برجام» و «قطعنامه 2231 شورای امنیت» می‌توانند جلوی این روند را بگیرند؟! قطعا خیر! 

شاید بهتر باشد این سوال به‌گونه‌ای دیگر نیز مطرح شود: اگر دولت جدید بایدن، بدون آنکه تحریمی را علیه ایران در عمل لغو کند و حتی در ظاهر بدون پیش‌شرط، به عضویت برجام درآید و سپس بخواهد به عنوان یک «عضو برجام» مکانیسم ماشه را علیه کشورمان فعال کرده و در نهایت، پرونده ایران را از کمیته مشترک برجام به شورای امنیت ارجاع دهد، چه کسی می‌تواند جلوی این روند را بگیرد؟! مگر کسانی که امروز از استحکام توافق هسته‌ای سخن به میان می‌آورند، فراموش کرده‌اند ترامپ چگونه با یک امضا، از برجام خارج شد و با اعمال تحریم‌های یکجانبه علیه ایران، مسیر تجارت و مراودات اقتصادی با کشورمان را مسدود کرد؟! آیا بین سال‌های 2017 تا 2020 میلادی، «سند برجام» و «قطعنامه 2231» به کمک ملت ایران و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان آمدند؟! آیا زمان آن نرسیده است لااقل در این برهه زمانی حساس، از مواجهه ایده‌آل‌گرایانه و غیرواقع‌بینانه با آنچه در طول سال‌های اخیر رخ داد، دست برداشت و واقعیات را به افکار عمومی گفت؟!

بهتر است دولت و رسانه‌های وابسته به آن، به جای القای گزاره‌های نادرستی مانند «اصالت سند برجام» و «لاپوشانی مکانیسم ماشه»، به فکر «تجدیدنظر در این مکانیسم» به‌مثابه یکی از شروط بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای باشند. به عبارت بهتر، تا زمانی که دستگاه دیپلماسی ما، از طرق رسمی یا رسانه‌ای به فکر «سانسور آثار سوء مکانیسم ماشه» بوده و منکر این «ظرفیت خطرناک» به سود آمریکا و تروئیکای اروپا شود، مواجهه واقع‌بینانه‌ای با موضوع ندارد. متاسفانه آنچه اکنون به اصالت سند برجام بازمی‌گردد و منبعث از آن است، خود «مکانیسم ماشه» است نه «دفع مکانیسم ماشه»! اصرار یک کشور عضو توافق هسته‌ای در کمیته مشترک برجام مبنی بر عدم رعایت تعهدات ایران (حتی اگر این تعهدات یکجانبه باشد)، در نهایت منجر به «بررسی پرونده در شورای امنیت سازمان ملل» خواهد شد. حتی ۲ ماه قبل، اتحادیه اروپایی نیز در اقدامی وقیح، فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» علیه کشورمان را کلید زد اما آن را به واسطه «رویکرد سیاسی، و نه حقوقی خود»، در وضعیت معلق قرار داد.