کد خبر: 228981تاریخ: 1399/10/16 00:00
گفت‌و‌گوی «وطن‌امروز» با کارگردان مستند «سوتک» درباره تشییع باشکوه پیکرشهید قاسم سلیمانی
قصه دلبری
عباس اسماعیل‌گل: یازدهمین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار که با توجه به شرایط کرونایی کشور امسال به شکل آنلاین برگزار می‌شود، همانند دوره‌های قبل آثار مختلفی را با موضوعات متنوع در خود جای داده است؛ آثاری که همگی به مسائل مهم و روز کشور می‌پردازند و بدون‌شک یکی از این موضوعات مهم مضامین مرتبط با سپهبد شهید حاج‌قاسم سلیمانی است. در نخستین سالگرد شهادت حاج‌قاسم سلیمانی، 11 مستند فاخر در موضوعات مختلف، نام و یاد سردار دل‌ها را در جشنواره عمار این دوره زنده نگاه می‌دارند که یکی از این آثار مستند «سوتک» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی محمدمهدی خالقی است؛ این مستند با محوریت جنگ نرم از زاویه‌ای متفاوت به شخصیت مردمی شهید سپهبد حاج‌قاسم سلیمانی پرداخته است.
درباره این مستند آمده است: حسن میرزایی که یک مغازه موتورسازی در مشهد دارد، با نصب پلاکارد و نوشته‌ها به شیشه مغازه خود کار فرهنگی انجام می‌دهد. این دغدغه‌مندی او برای عموم خوشایند بوده به طوری که با تشویق دوستان در فضای مجازی اینستاگرام، صفحه‌ای با عنوان سوتک ایجاد کرده و به روشنگری می‌پردازد. در مراسم تشییع شهید سلیمانی نیز وی با پلاکارد نوشته خود مورد توجه عموم قرار گرفت.
اما محمدمهدی خالقی، سازنده «سوتک» مستندساز باتجربه‌ای محسوب می‌شود که تاکنون حدود 100 اثر در ژانرهای مستند، تاریخ شفاهی، داستانی و فیلم کوتاه ساخته است که در میان آنها آثار قابل توجهی هم در حوزه مقاومت اسلامی به چشم می‌خورد. خالقی از تجربیات بالایی در حوزه فیلمسازی بین‌الملل برخوردار است و آثار شاخصی را در کشورهای عراق، سوریه، لبنان، افغانستان، بنگلادش، ترکیه، تونس و پاکستان در کارنامه کاری خود ثبت کرده است. او در وبسایت شخصی‌اش اینگونه خود را معرفی می‌کند: «در مشهد‌الرضا به دنیا آمدم. تحصیلات دانشگاهی را با فرازونشیب‌هایش تا مقطع کارشناسی ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی ادامه دادم. سینما برای من یک علاقه صرف نیست، یک تکلیف و ابزاری برای ارائه بهتر افکار است. بنابراین سراغ آموزش‌های آکادمیک نرفتم و خود را یک فیملساز تجربی و خودساخته می‌دانم که با مطالعه، پژوهش، تمرین و استفاده از آثار بزرگان به مدل سینمایی خود دست یافته‌ام. خاستگاه خود را در هنر، تاریخ شفاهی و فیلمنامه‌نویسی می‌دانم». این مستندساز در گفت‌وگو با «وطن امروز» از حال و هوای جشنواره عمار و مستند «سوتک» برای‌مان گفت.
***
* آقای خالقی! ابتدا درباره نحوه پیدا کردن سوژه مورد نظر مستند «سوتک» برای‌مان توضیح دهید.
از سال‌ها قبل با حاج‌آقا میرزایی (سوژه مستند) آشنا بودم، از آن کاسب‌های حبیب‌الله و انقلابی بود که لحظه‌ای از ادای فریضه امر به معروف و نهی از منکر غافل نبود. مغازه فروش قطعات و تعمیرات موتوسیکلتش هم از همان قدیم به نوعی مدرسه یا دانشگاه بود، زیرا محصولات فرهنگی انقلاب را در مغازه‌اش معرفی می‌کرد و پشت شیشه مغازه‌اش ویترینی برای فریاد ارزش‌های انقلاب اسلامی بود. حاج‌آقا میرزایی از سویی برادر شهید هم بود، به همین دلیل وقتی خبر شهادت حاج‌قاسم را شنیدم، فهمیدم که حاج‌آقا اکنون اسپند روی آتش است و حتما قرار است کار خاصی انجام دهد؛ بی‌وقفه با عوامل سراغش رفتیم و باقی ماجرا که بهتر است مستند را تماشا کنید.
* پژوهش مستند چقدر طول کشید و چه روندی را طی کرد؟
با شنیدن خبر تشییع پیکر حاج‌قاسم در مشهد با بچه‌های انجمن فیلمسازان انقلاب اسلامی خراسان دور هم جمع شدیم تا کاری گروهی را شروع کنیم، البته با قلب‌های آتش گرفته و سینه‌های سوخته، به طوری که بچه‌ها آرام نمی‌گرفتند. تیم‌های ۲ نفره تشکیل دادیم و هر تیم سوژه‌ای برای خود انتخاب کرد. البته با هدایت بزرگ‌ترهای جمع و با تنوع ژانرهای مختلفی چون مستند، نماهنگ و کلیپ. حتی تیمی مسؤول جمع‌آوری راش‌های باکیفیت شد برای بالا بردن کیفیت کار تیم‌های دیگر. البته درباره سوژه موردنظر مستند «سوتک» هم همین روال طی شد.
* مستندسازی با حال و هوای رویدادهای روز و البته حساس مثل شهادت حاج‌قاسم با چه موانع و مشکلاتی روبه‌رو است؟
در شروع کار فکر می‌کردیم مانع اصلی، نداشتن زمان برنامه‌ریزی، امکانات و تجهیزات است اما خیلی زود فهمیدیم خدا به همه اینها برکت می‌دهد؛ بزرگ‌ترین سختی کار ما هنگام تولید این مستند در مراسم تشییع پیکر حاج‌قاسم در مشهد بود، زیرا حضور جمعیت میلیونی تشییع‌کنندگان واقعا کار را بسیار سخت کرد؛ برای گرفتن یک پلان از نمای بالا کلی التماس ماشین آتش‌نشانی مستقر در مسیر را می‌کردیم و در نهایت آنطور که باید هم موفق نشدیم، در نهایت دقایقی کوتاه روی سپر ماشین ایستادیم و توانستیم چند پلان محدود بگیریم. البته مردم هم شانه‌های‌شان را بی‌دریغ در اختیار ما گذاشتند که از بالای سپر ماشین سقوط نکنیم، آنجا بود که با دقت به اطرافم متوجه شدم مردم هم حس و حال غریبی دارند.
* در مدتی که این مستند پخش شده است، بازخوردها و واکنش‌ها به آن چگونه بوده است؟
مستند ما زودتر از موعد آماده شد، زیرا کار تولید مستند همزمان توسط دیگر رفقا با سرعت بالا انجام شد و انصافا همگی صفر تا 100 برای رضای خدا کار کردند و هیچ دستمزدی نگرفتند. در مجموع کار را به پخش رساندیم و کار ما هم ذره‌ای شد در میان انبوه کارهای انجام‌شده خوب و مخلصانه پیرامون شهید سردار سلیمانی.
در مجموع خوشحالم از اینکه در مستند «سوتک» توانستیم زوایایی متفاوت و بدیع تشییع پیکر حاج‌قاسم سلیمانی را در مشهد به تصویر بکشیم و تأثیر این خون مطهر بر بیداری مردم را در قالب شخصیت جذاب حاج‌آقا میرزایی روایت کنیم. وقتی دوباره کار را می بینم و با مخاطبان به تماشا می‌نشینم، رضایت مخاطب را حس می‌کنم. کار گروهی برای اهداف الهی برکتش را خدا می‌رساند.
* آقای خالقی! در این دوره از جشنواره فیلم عمار با چند اثر حاضر شده‌اید؟
امسال هم مثل دوره‌های گذشته حضوری فعال دارم، البته باید بگویم جشنواره فیلم عمار برای ما مستندسازهای انقلابی جذابیتی فراتر از دیگر جشنواره‌های سینمایی دارد. در میان آثاری که در این دوره از جشنواره عرضه کردم اما مستند «سوتک» از یک شرایط متفاوتی نسبت به دیگر آثار برخوردار است و شخصا به این مستند علاقه خاصی دارم به این دلیل که شهید حاج‌قاسم را به طرز عجیبی دوست داشتم و خوشحالم که در یکی از شب‌های قدر انقلاب اسلامی دوربین هنوز دستم بود و بیکار ننشسته بودم. در مجموع باید بگویم خوشحالم که در کنار مردم فیلم ساختم و حالا در جشنواره عمار کنار مردم فیلمم را می‌بینم.
* پیش‌بینی خودتان از موفقیت آثارتان در جشنواره امسال عمار چیست؟
به نظرم اغلب شرکت‌کنندگان جشنواره فیلم عمار به این موضوع معترفند که در جشنواره عمار اولویت نخست دیده شدن آثار و رساندن پیام فیلم‌هاست و جایزه گرفتن و تقدیر شدن از اهمیت کمتری برخوردار است. ناگفته نماند این موضوع که گفته شد خدشه‌ای بر زحمات مسؤولان جشنواره عمار برای تجلیل از برگزیدگان وارد نمی‌کند.
* در چند روزی که از برپایی آنلاین جشنواره گذشته است، ارزیابی شما از برپایی آنلاین جشنواره چگونه است؟
در این دوره از جشنواره فیلم عمار به خاطر شرایط کرونایی با شیوه جدیدی از اکران فیلم‌ها مواجه هستیم. اکران آنلاین ممکن است در شروع کار کمی کند یا نامأنوس به نظر برسد اما از این نظر که می‌تواند تماشای فیلم را عادلانه به نقاط مختلف کشور ببرد، به یک مزیت بدل شده است که در سال‌های آتی هم می‌توان از این ظرفیت در کنار برپایی فیزیکی آن استفاده کرد.
* اگر حرفی مانده که گفته نشده، می‌شنویم.
به عنوان یک فیلمساز افتخار می‌کنم که مستند «سوتک» در کنار سایر آثارم همچون «ماهی پرنده»، «آقای قصه‌گو» و «متانت» در یازدهمین جشنواره فیلم عمار به نمایش درآمده است و مخاطبان سینما در سراسر کشور می‌توانند از طریق سامانه عماریار این آثار را آنلاین تماشا کنند.