گروه‌ بین‌الملل: چهل‌ویکمین جلسه سران شورای همکاری خلیج‌فارس در شهر العلای عربستان در غرب این کشور در حالی برگزار شد که باز هم سایه اختلاف و شکاف بین اعضای این شورا بر این جلسه سنگینی کرد. عربستان پس از شکست راهبرد تنش‌آفرین چند سال اخیر خود در منطقه، مجبور به برچیدن سیاست محاصره و تحریم قطر شد. از این رو در یک تغییر رویکرد بحث‌برانگیز، ملک‌‌سلمان شخصا امیر قطر را پس از 4 سال به کشورش دعوت کرد تا در اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس مشارکت داشته باشد؛ اقدامی که به هیچ‌وجه از سوی متحدان سنتی سعودی یعنی امارات، مصر و بحرین مورد استقبال قرار نگرفت، تا جایی که حتی پادشاهی بحرین نیز در سطح ولیعهد در این نشست حضور یافت. از سوی دیگر اماراتی‌ها نیز نگاه مثبتی به این نشست نشان ندادند. به نظر می‌رسد عربستان در وضعیت فعلی که متحدان منطقه‌ای و جهانی خود را در موضع ضعف می‌بیند، بدون در نظر گرفتن تبعات تصمیمات خود بر روابط با همپیمانان قبلی، به هر ابزاری برای تغییر در رویکرد قبلی دست می‌برد. 

 

* دست نیاز سعودی به سوی قطر

به گزارش «وطن امروز» به نقل از روزنامه رای‌الیوم، غیبت «حمد بن‌عیسی آل‌خلیفه» پادشاه بحرین، «هیثم بن‌طارق» سلطان عمان و عقب‌نشینی احتمالی «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهوری مصر و نیز ابهام درباره سطح نمایندگی امارات در چهل‌و‌یکمین دوره اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس که در عربستان سعودی برگزار می‌شود، بحث آشتی عربی را با چالش مواجه کرده و نشان می‌دهد این آشتی در واقع یک آشتی دوجانبه میان ریاض و دوحه بوده و کشورهایی که به تبعیت از عربستان سعودی، قطر را تحریم کردند، تمایلی به این آشتی ندارند. این رویکرد کشورهای عربی در حالی است که «تمیم بن‌ حمد آل‌ثانی» امیر قطر به دعوت مستقیم ملک‌سلمان، پادشاه سعودی و برای نخستین‌بار بعد از سال 2017 در این جلسه شرکت کرد. بر این اساس محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان از تمیم بن‌حمد بن‌خلیفه آل‌ثانی، امیر قطر و هیات همراهش در فرودگاه العلا استقبال کرد. در این زمینه یک مقام کویتی اعلام کرد عربستان سعودی مرزهای زمینی و حریم هوایی خود را به روی قطر باز می‌کند اما در این میان اشاره‌ای به باز شدن حریم هوایی امارات و بحرین به روی قطر نشد. 

 

* شکاف عینی در شورا

 منابع مطلع از کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس در این زمینه به روزنامه رای‌الیوم گزارش دادند غیبت پادشاه بحرین در این نشست و مامور کردن «سلمان بن‌حمد آل‌خلیفه» ولیعهد خود برای شرکت در اجلاس ریاض بیانگر عدم رضایت منامه از روند آشتی عربی است. از این رو به نظر می‌رسد بحرین ترجیح می‌دهد از مشارکت در این روند فاصله بگیرد و در کنار مصر و امارات در اردوگاه تحریم دولت قطر بایستد. از امارات نیز حمدبن راشد آل مکتوم، حاکم دوبی و معاون بن‌زاید در این نشست شرکت کرد اما «انور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجه امارات عربی متحده در واکنشی سرد به توافق ریاض - دوحه برای بازگشایی مرزها، در ارتباط با اجلاس سران شورای همکاری خلیج‌فارس گفت کشورهای عضو این شورا کارهای زیادی پیش رو دارند. همچنین هیثم بن‌طارق، پادشاه عمان نیز در این اجلاس حضور نیافت و «فهد بن‌محمود» معاون نخست‌وزیر را به عنوان رئیس هیات سلطان‌نشین عمان برای شرکت در این اجلاس انتخاب کرد که این امر نشان می‌دهد عمان قصد دارد از هر گونه حواشی این نشست فاصله بگیرد. به نظر می‌رسد هیثم بن‌طارق قصد دارد روش سلطان قابوس در عدم مشارکت در نشست‌های خلیج‌فارس و عربی و اسلامی جز در موارد استثنایی را در پیش بگیرد. روزنامه فرامنطقه‌ای القدس العربی نیز در گزارشی به نقل از منابع مطلع نوشت دلیل این غیبت، نبود شفافیت در رویکردها و انگیزه‌های برگزاری این نشست است که هدف اصلی آن حل بحران بین کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس (عربستان، امارات، بحرین و امارات) با قطر است که از سال ۲۰۱۷ در پی اعمال محاصره علیه قطر آغاز شد. 

عربستان، مصر، بحرین و امارات عربی متحده ۵ ژوئن ۲۰۱۷ تمام روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع و علیه این کشور تحریم‌های اقتصادی اعمال کردند. این کشورها قطر را به «حمایت از گروه‌های تروریستی» متهم و یک لیست ۱۳ ماده‌ای را جهت عادی‌سازی روابط با این کشور به دوحه تحمیل کردند. قطر نیز اتهامات این کشورها را رد و اعلام کرد هیچ درخواست مغایر حقوق بین‌المللی را نخواهد پذیرفت. روابط این کشورها با قطر، به ‌رغم تمام تلاش‌های کویت برای میانجیگری هنوز به حالت عادی بازنگشته است.