گروه اقتصادی:‌ جنگ نظامی اخیر میان ارمنستان و آذربایجان به پایان رسید اما تبعات آن بویژه در حوزه اقتصاد همچنان ادامه دارد. اقتصاد منطقه قفقاز اما همچنان تحت تاثیر این درگیری قرار گرفته است. نخستین نشانه آغاز تغییرات جدی در تجارت منطقه را می‌توان در ارسال نخستین محموله تجاری ترکیه به چین درک کرد. نخستین قطار باری ترکیه جمعه 14 آذر ۹۹ عازم چین شد. این قطار که حامل محصولات صادراتی ترکیه بود در تاریخ مذکور از مقصد استانبول حرکت کرد و با پیمودن 8 هزار و 693 کیلومتر و عبور از چند کشور (ترکیه، گرجستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان و چین) پس از ۱۲ روز به استان «شیان» در کشور چین رسید. در واقع ترکیه با کنار گذاشتن ارمنستان و ایران، مسیر صادرات کالاهای ترکیه‌ای به آسیای میانه و بویژه چین را هموار کرد. فرصت‌طلبی ترکیه از جنگ نظامی ۲ همسایه شمالی ایران اما یک بار دیگر انفعال و فرصت‌سوزی مسؤولان کشور برای استفاده از موقعیت ژئوپولیتیک استثنایی کشور در منطقه را نشان داد. در این میان اما روز گذشته خبر تمایل مقامات ارمنستان برای وارد کردن کالاهای ایرانی منتشر شد. 

 

* فرصت ناخواسته صادرات به بازار ارمنستان

در نامه‌ای که سیدمجتبی موسویان، معاون توسعه بازارهای صادراتی سازمان توسعه تجارت به فرهاد نوری، معاون توسعه صادرات کالا و خدمات این سازمان ارسال کرده، به نامه مقامات ارمنستان به وزارت امور خارجه ایران اشاره شده و آمده است: ارمنستان اعلام نموده به دلیل تحریم از سوی ترکیه قصد دارد کالاهای ایرانی را جایگزین 2250 قلم کالاهای وارداتی خود از کشور ترکیه کند و در مرحله بعد مواد اولیه و خام وارداتی خود را از کشورمان تامین کند که این فرصت بسیار خوبی را برای شرکت‌های ایرانی فراهم خواهد کرد. معاون توسعه بازارهای صادراتی سازمان توسعه تجارت همچنین به سفر قریب‌الوقوع وزیر اقتصاد ارمنستان به ایران اشاره کرد و نوشت: خواهشمند است دستور فرمایند با توجه به سفر وزیر اقتصاد این کشور به تهران در اواخر ماه جاری، به قید فوریت بر اساس جدول اقلام کالایی پیوست (نامه) نسبت به تعیین شرکت‌های توانمند ایرانی برای صادرات کالاها و تعیین میزان صادرات آنها به ارمنستان اقدامات مقتضی معمول و از نتیجه این معاونت را مطلع نمایند. 

 

* میزگرد تجارت با ارمنستان تشکیل شد

پس از این بود که جلسه میز کشور ارمنستان با دستور کار بررسی راهکارهای افزایش تبادلات تجاری برگزار شد. این نشست به ریاست موسویان‌، معاون توسعه بازارهای صادراتی سازمان توسعه تجارت ایران و با حضور نمایندگانی از وزارت امور خارجه، وزارت نیرو، وزارت راه‌و‌شهرسازی، گمرک ایران، بانک مرکزی، اتاق بازرگانی، اتاق تعاون، سازمان منطقه آزاد ارس و اتحادیه‌ها و شرکت‌های بخش خصوصی برگزار شد. مجتبی موسویان در این نشست اظهار داشت: مذاکره درباره توسعه بیشتر کالاها در تفاهمنامه اقتصادی اوراسیا، تفاهمات بانکی و ترانزیتی، ارتباط مناطق آزاد ارس و هماهنگی برای برگزاری نمایشگاه اختصاصی ایران در ایروان از اهداف این سفر است. وی افزود: همچنین یکی دیگر از برنامه‌های هیات تجاری مذکور بازدید از چند مرکز تولیدی و صنعتی و بررسی تولید مشترک و صادرات تولیدات به سایر کشورهاست.  در این نشست همچنین بهروز حسن‌الفت، مدیرکل دفتر اروپا و آمریکای سازمان توسعه تجارت ایران با ارائه گزارشی از وضعیت موجود روابط تجاری و اقتصادی ایران و ارمنستان به راه‌اندازی XRAY مسافری و کامیونی در پایانه مرزی نوردوز اشاره کرد و گفت: امید است با راه‌اندازی تجهیزات موصوف از معطلی‌های بی‌مورد صادرکنندگان جلوگیری شود و شاهد کاهش قاچاق کالا در مرز نوردوز باشیم. وی ادامه داد: بر اساس گزارش ارائه شده، حجم صادرات کشورمان به ارمنستان در سال 2019 رقمی بیش از 330 میلیون دلار بوده است که سوخت و فرآورده‌های نفتی سهمی 29 درصدی و سیمان و کلینکر سهمی 20 درصدی را به خود اختصاص داده است. حسن‌الفت اظهار داشت: فولاد و محصولات فولادی، مواد پلاستیکی و میوه و سبزیجات، کاشی و سرامیک، شیشه‌های ساختمانی و مواد شیمیایی و کودها در رتبه‌های بعدی قرار دارند. مدیرکل دفتر اروپا و آمریکای سازمان توسعه تجارت تصریح کرد: با وجود شیوع ویروس کرونا و کاهش تبادلات تجاری کشورها، حجم صادرات ایران به ارمنستان 255 میلیون دلار بوده است که نسبت به 10 ماهه سال گذشته کاهش محسوسی نداشته که این موضوع به دلیل عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا و کاهش نرخ تعرفه‌ها بوده است. عباس بدخشان‌ظهوری، سفیر ایران در ایروان نیز در این جلسه با تشریح اهمیت بازار و کشور ارمنستان گفت: شرایط سیاسی ورود به بازار این کشور را فراهم است. وی افزود: عضویت ارمنستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و داشتن تعرفه‌های ترجیحی با برخی کشورهای اروپایی از مولفه‌های مورد تمایز ارمنستان در میان کشورهای همسایه است. همچنین مشکلات مربوط به حمل‌و‌نقل و ترانزیت، مسائل بانکی و زیرساخت‌های پایانه مرزی نوردوز و استفاده از ظرفیت‌های منطقه آزاد ارس مورد تبادل نظر قرار گرفت. 

 

* ظرفیت صادرات ۲ میلیارد دلاری

از نزدیک به ۵ میلیارد دلار واردات ارمنستان، چیزی حدود ۷۵۰ میلیون دلار مربوط به سوخت و انرژی‌های تجدیدناپذیر، 489 میلیون دلار ماشین‌های صنعتی، 372 میلیون دلار وسایل الکترونیکی، 293 میلیون دلار قطعات خودرو و 148 میلیون دلار پلاستیک و مشتقات آن است که توان تولید تمام موارد بیان شده در کشورمان وجود دارد و براحتی می‌توان گفت هم‌اکنون یک ظرفیت ۲ میلیارد دلاری برای صادرات کالا از ایران به ارمنستان مغفول مانده است.

 

***