کد خبر: 229451تاریخ: 1399/10/29 00:00
گزارش «وطن امروز» از حواشی برپایی جدیدترین دوره حراج آثار هنرهای تجسمی
حراج تهران چنـد؟
گروه فرهنگ و هنر: سیزدهمین دوره حراج آثار هنری تهران در حالی به کار خود پایان داد که بدون شک این دوره از حراج تهران یکی از پرحاشیه‌ترین دوره‌های برگزاری آن بود.
این دوره از حراج تهران که قرار بود تیرماه برگزار شود اما در پی شیوع ویروس کرونا لغو شده بود، در نهایت اواخر دی‌ماه برگزار شد که مجموع فروش ۸۷ میلیارد و ۹۴۲ میلیون تومان را رقم زد.
اما رسیدن به این میزان فروش با شائبه‌های بسیاری مواجه شد؛ از جمله بسیاری به فروش تابلوی دوتکه (لت) آیدین آغداشلو با قیمت ۱۲ میلیارد و 500 میلیون تومان انتقاد و شبهات بسیاری را به آن وارد کردند.
یکی از این ابهامات به قیمت‌گذاری بالای این اثر و قیمت نهایی فروش آن مربوط می‌شد که این مساله مبنای اولیه قیمت‌گذاری‌ها در حراج تهران را برای چندمین بار زیر سوال برد؛ اینکه این قیمت‌گذاری‌ها بر چه اساس و معیاری انجام می‌شود؟! به عبارت دیگر فرآیند و مکانیسم قیمت‌گذاری پایه برای آثار ارائه شده بر چه اساسی است؟
حتی طی یکی دو روز اخیر کاربران فضای مجازی با انتشار تصاویری از برخی آثار فروخته شده در حراج تهران، با قیمت‌های پایه نجومی آنان با زبان طنز برخورد کردند.
یکی دیگر از ابهامات به کپی بودن اثر آیدین آغداشلو در این حراج بازمی‌گردد که این اتفاق طی دوره‌های پیشین هم سابقه داشته است. برخی معتقدند اینکه یک اثر کپی یا اقتباسی باشد روی قیمت پایه آن تاثیر خواهد گذاشت؛ موضوعی که روی تابلوی آغداشلو موثر نبود. یکی دیگر از حواشی فورش نجومی تابلوی آغداشلو، حواشی اخلاقی بود که به دلیل عدم قطعیت و عدم اثبات آن، «وطن‌امروز» از پرداختن به آن امتناع می‌کند. به هر حال سیزدهمین حراج تهران در ادامه دوره‌های گذشته با ابهامات بسیاری به کار خود پایان داد.
* قیمت‌گذاری اثر از خلق آن سخت‌تر است
به همین بهانه با مهدی صوتی، گالری‌دار و کارشناس هنرهای تجسمی گفت‌وگو کردیم.
***
* درباره حراج تهران همیشه حرف و حدیث‌ها و ابهامات بسیاری بویژه درباره نحوه قیمت‌گذاری‌ها مطرح می‌شود؛ برخی‌ها قیمت‌گذاری پایه‌ای را که برای آثار در نظر گرفته می‌شود بیش از ارزش واقعی آثار تلقی می‌کنند، در این باره توضیح می‌دهید؟
در وهله اول باید بگویم شاید قیمت‌گذاری آثار هنری از خلق خود آثار هنری سخت‌تر باشد، زیرا برای نحوه قیمت‌گذاری آثار باید از جهان واقعی و محیط اجتماعی الهام گرفت؛ جهانی که در آن خرید و فروش به واسطه رد و بدل کردن پول انجام می‌شود.
اما نکته مهم؛ این ابهاماتی که مطرح کردید از عدم آگاهی نشات می‌گیرد، قیمت‌گذاری پایه آثار هنری تهران از هوا نمی‌آید! بلکه یک گروه کارشناسی خبره در حراج تهران مستقر هستند که از چند روز مانده به حراج مجوز آثار ارائه‌شده را از وزارت ارشاد دریافت می‌کنند و بر اساس چندین معیار و پارامتر مشخص، نسبت به قیمت‌گذاری پایه آثار اقدام می‌کنند.
* درباره معیارهای قیمت‌گذاری‌های پایه بیشتر توضیح می‌دهید؟
زمانی که کارشناسان اثری را قیمت‌گذاری می‌کنند، باید نشان دهند که قیمت مورد نظرشان با توجه به کیفیت اثر و پیشینه هنرمند، یک قیمت‌گذاری منطقی و متعادل است، در همین راستا علاوه بر تمرکز روی کیفیت اثر به معیارها و شاخص‌های پنهان ارزیابی هنر همچون رزومه هنری خالق اثر در یک سال اخیر، تاریخچه فروش آثار هنرمند و جایگاه ملی و بین‌المللی آثار هنرمند توجه می‌شود. حال که یکسری از دوستان در این باره کسب اطلاع نمی‌کنند، می‌گویند باید درباره قیمت‌گذاری‌های حراج تهران شفاف‌سازی شود، البته این حرف درستی است اما به واقع ساز‌و‌کار قیمت‌گذاری در حراج تهران مشخص و روشن است، حال شاید یکسری انتقادات به نحوه قیمت‌گذاری‌ها باشد که آن را هم باید به حساب سلایق مختلف گذاشت.
* پس با این اوصاف در حراج تهران جایگاه هنرمند مهم‌تر از کیفیت اثر است؟
اصلا چنین چیزی نیست، بلکه کارشناسان قیمت‌گذار، پس از بررسی صلاحیت‌های فنی و کیفی اثر، به مواردی همچون پیشینه و جایگاه هنرمند توجه می‌کنند.
* از مبحث قیمت‌گذاری اگر فاصله بگیریم، برخی‌ها اثر آیدین آغداشلو (خاطرات امید) را نوعی کپی‌برداری از ایده اثر «پیرو دلا فراچنسکو» با نام «دوک و دوشس» می‌دانند و برخی هم آن را کپی اثر «دومنیکو گرلاندایو» نقاش قرن پانزدهم ایتالیا می‌دانند؛ در این باره نظری ندارید؟
ببینید! در عالم هنرهای تجسمی مرز بین الگوبرداری و کپی‌برداری همچون تار مویی باریک است اما درباره این اثر و حراج تهران باید بگویم کارشناسان حراج تهران همگی اشراف خوبی به دنیای هنرهای تجسمی دارند و بدون‌شک این مورد را که می‌گویید الهام گرفتن آیدین آغداشلو تشخیص داده‌اند و در نهایت مجوز حضور این اثر را در حراج تهران داده‌اند.
***
جای خالی تعهد در حراج تهران
خلق هر اثر هنری، درست مانند تولید هر محصول دیگری است و هر اندازه این آثار کیفیت بهتر و کمیت زیاد‌تری داشته باشند، بر غنای فرهنگ یک ملت خواهند افزود؛ این اثر تولید شده باید در یک زنجیره ارزش افزوده قرار گیرد تا علاوه بر جنبه هنری آن، به لحاظ اقتصادی نیز رشد داشته باشد. هنر انقلابی ما که تا پیش از برگزاری حراج تهران در صحنه اقتصادی هنر، حرفی برای گفتن نداشت، چند سالی است که در این حراج توانسته خودی نشان دهد. اگر بخواهیم نگاه منصفانه‌ای داشته باشیم باید گفت یکی از اتفاقات خوب حراج تهران، در دوره گذشته این رویداد اتفاق افتاد که برای نخستین بار شاهد حضور پررنگ ۲ اثر با مضامین انقلاب اسلامی و مذهبی بودیم به طوری که در دوازدهمین دوره حراج تهران، اثری از هانیبال الخاص با مضمون انقلاب اسلامی حضور داشت. این اثر بدون عنوان و مربوط به سال ۱۳۵۷ و بحبوحه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران است که این هنرمند را به خلق اثری با مضمون انقلاب و شهادت ترغیب کرد. آثاری از هانیبال الخاص، نقاش فقید آشوری در 6 دوره حراج تهران فروخته شده است؛ یکی از این آثار او با عنوان «انقلاب» مربوط به انقلاب اسلامی ایران که در سال ۱۳۵۷ خلق کرده بود، در حراج تیرماه ۱۳۹۷ با قیمت ۷۵ میلیون تومان فروش رفت. حسن روح‌الامین، هنرمند جوان نقاش و تصویرگر که در زمینه هنر مقاومت شناخته شده است و مضامین مذهبی و بویژه عاشورا، بخش بسیاری از مضامین آثارش را تشکیل می‌دهد، در دومین حضورش در رویداد حراج تهران اثر جدیدی از مجموعه «عصیان» خود را عرضه کرد. این اثر عاشورایی که در دوازدهمین حراج هنر معاصر تهران چکش خورد، با استقبال خریداران روبه‌رو شد.
اما واقعا نمی‌توان به استناد عرضه آثار 3-2 هنرمند مطرح متعهد و انقلابی طی 13 دوره حراج تهران، این رویداد را یک اتفاق مبتنی بر ریل‌گذاری اهداف هنر انقلاب اسلامی دانست، زیرا هر فستیوال برای رسیدن به این مهم نیازمند یکسری ریل‌گذاری‌های مشخص است که به واقع این مساله درباره حراج تهران دیده نمی‌شود.