گروه سیاسی: گزینه‌های پیشنهادی جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا برای تصدی وزارت خارجه، مدیر اطلاعات ملی آمریکا و وزارت دفاع این کشور در جلسه تایید خود در مجلس سنا سیاست‌های دولت بایدن در قبال ایران و بویژه موضوع برجام را تشریح کردند تا نمای شفاف‌تری از راهبرد دولت منتخب این کشور نسبت به ایران مشخص شود. 

به گزارش «وطن امروز»، «آنتونی بلینکن»، گزینه پیشنهادی جو بایدن برای تصدی وزارت خارجه آمریکا در جلسه تأیید خود در مجلس سنا سیاست‌های دولت آتی این کشور در مواجهه با توافق هسته‌ای موسوم به برجام را تشریح کرد. نکاتی که بلینکن در سنا درباره پرونده هسته‌ای ایران مطرح کرد همان چیزی بود که پیش از این، افراد نزدیک به بایدن از ابعاد آن رونمایی کرده بودند: بازگشت مشروط آمریکا به برجام به عنوان سکویی برای آغاز مذاکره درباره توافقی جامع‌تر از سال 2015 که برنامه موشکی و حضور منطقه‌ای ایران را در بر بگیرد و همچنین بتواند بندهای محدودیت‌ساز هسته‌ای ایران را طولانی‌تر کند. 

در چنین فضایی تونی بلینکن در مجلس سنا گفت: «رئیس‌جمهور منتخب معتقد است اگر ایران به توافق بازگردد ما هم به این توافق برمی‌گردیم اما از این مسأله، همراه با متحدان‌مان که بار دیگر با ما همراستا می‌شوند به عنوان سکویی برای دستیابی به یک توافق طولانی‌تر و قوی‌تر و رسیدگی به مسائل دیگر بویژه مساله موشکی و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران استفاده خواهیم کرد». بلینکن در ادامه اضافه کرد: «حالا که این گفته شد، باید بگویم با این نقطه فاصله زیادی داریم. باید ببینیم بعد از اینکه رئیس‌جمهور منتخب سر کار می‌آید ایران چه اقداماتی انجام می‌دهد و آماده انجام چه اقداماتی است، بعدا اگر آنها می‌گویند به پایبندی به برجام برگشته‌اند باید ارزیابی کنیم ببینیم آیا به وعده‌های‌شان عمل کرده‌اند یا خیر». او در ادامه تصریح کرد که درباره برجام با نماینده‌های کنگره و همچنین رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی منطقه رایزنی خواهد کرد. بلینکن گفت: «بله! ما حتما با شما (نماینده‌های کنگره) مشورت خواهیم کرد. فکر می‌کنم همان‌طور که رئیس (کمیته روابط خارجی مجلس سنا) گفت مهم است که در آغاز این فرآیند و نه پایان آن، با متحدان و شریکان‌مان در منطقه از جمله اسرائیل و کشورهای خلیج[فارس] هم تعامل کنیم».

 

* یک هدف مشترک با 2 مسیر متفاوت

نگاهی به اظهارات بلینکن نشان می‌دهد دولت جو بایدن به دنبال همان هدفی است که دولت ترامپ در برجام پیگیری می‌کرد، یعنی توافقی جامع‌تر که گستره تمام مولفه‌های قدرت ایران را پوشش داده و بند غروب را از روی محدودیت‌های گسترده هسته‌ای کشورمان بردارد. این همان نکته‌ای است که ترامپ دقایقی بعد از اعلام خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک اعلام کرد. 

ترامپ 18 اردیبهشت 97 در روز اعلام خروج کشورش از برجام گفت: مقامات ایران طبعا خواهند گفت از مذاکره درباره یک توافق جدید خودداری خواهند کرد؛ آنها از این کار خودداری می‌کنند و اشکالی هم ندارد. احتمالا اگر من هم جای آنها بودم، همین را می‌گفتم. اما حقیقت این است که آنها خواهان یک توافق تازه و پایدار خواهند بود؛ وقتی آنها این را بخواهند، در آن زمان من آماده، مایل و قادر به انجام آن خواهم بود. البته دونالد ترامپ بدون اینکه به این هدفش برسد کاخ سفید را ترک کرد اما رقبای دموکراتش این هدف را با دیپلماسی پی خواهند گرفت و با دشواری‌ها و موانع بسیاری در این باره مواجه هستند. 

جیک سالیوان گزینه مورد نظر جو بایدن برای مقام مشاور امنیت ملی کاخ سفید ماه گذشته در نشست مجازی شورای سردبیران روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال گفت: «تهران باید به جایگاه پیشین (قبل از خروج واشنگتن از برجام) بازگردد و ملزم به اجرا و رعایت شرایط این توافقنامه شود».

سالیوان همچنین در مصاحبه با سی‌ان‌ان یادآور شد: «بایدن گفته است اگر ایران به تعهدات خود در توافق هسته‌ای عمل کند، به صورتی که برنامه هسته‌ای آن مجددا محدود و تحت کنترل باشد، ما هم به توافق باز خواهیم گشت. اما چنین گامی باید مبنای مذاکرات بعدی شود». سالیوان افزود، لازم است برنامه موشک‌های بالستیک ایران هم در هر مذاکره‌ای پس از بازگشت واشنگتن و تهران به توافق هسته‌ای، «روی میز» باشد. این مساله برای محافظه‌کاران در ایران و منتقدان جمهوری‌خواه توافق هسته‌ای دوران باراک اوباما به یک اندازه اهمیت دارد. 

 

* هدف؛ مهار ایران

بلینکن همچنین با اشاره به چالش‌های ایران برای دولت آمریکا در پاسخ به سوال «رابرت منندز» رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا مبنی بر اینکه آیا با کنگره برای رسیدن به اجماع درباره ایران و مقابله با این کشور به عنوان یک چالش همکاری خواهد کرد، گفت: «پاسخ این سوال مثبت است». وی اضافه کرد: «هنگامی که صحبت از سیاستی تا این حد چالش‌بر‌انگیز یعنی مقابله با ایران مطرح است، اگر بتوانیم درباره این مسائل همفکری کنیم در وضعیت بهتری قرار خواهیم داشت».

او سپس گفت: «درباره ایران 2 نکته وجود دارد. اول اینکه، رئیس‌جمهور بایدن به این گزاره که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نخواهد کرد متعهد است و می‌دانم که همه ما در این کمیته درباره این هدف هم‌نظریم». بلینکن در ادامه ادعاهای خود اضافه کرد: «ایران مجهز به سلاح هسته‌ای یا در آستانه دستیابی به آن یا با ظرفیت ساخت چنین سلاحی در کوتاه‌مدت، در زمینه‌های اقدامات مخرب دیگر اعم از حمایت از تروریسم، حمایت از نایبانش یا بی‌ثبات کردن منطقه، کشوری خواهد بود که اقدامات خطرناک‌تری نسبت به الان انجام خواهد داد». وزیر خارجه آتی دولت آمریکا اضافه کرد: «بنابراین فکر می‌کنم ما مسؤولیت فوری داریم تا هر آنچه می‌توانیم برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح یا به دست آوردن ظرفیت گریز هسته‌ای برای ساخت چنین سلاحی انجام دهیم».

بلینکن گفت: «از نظر من، برجام به‌رغم محدودیت‌هایش در مأموریت خودش برای بستن مسیرهای دستیابی ایران به مواد هسته‌ای لازم جهت ساخت سلاح هسته‌ای موفق عمل می‌کرد. این توافق علاوه بر این، شدیدترین بازرسی‌ها در تاریخ کنترل تسلیحاتی را مستقر کرد».

همچنین «لوید آستین» ژنرال بازنشسته آمریکایی و گزینه بایدن برای وزارت دفاع این کشور، بامداد چهارشنبه به وقت تهران مدعی شد ایران تهدیدی برای متحدان آمریکا در منطقه غرب آسیا و نیروهای مستقر این کشور در منطقه است. 

به نوشته «رویترز»، آستین طی اظهاراتی در جلسه تایید وی برای ریاست پنتاگون در کمیته خدمات مسلح مجلس سنا، ادعا کرد: «ایران همچنان یک عنصر ثبات‌زدا در منطقه است... این [کشور] تهدیدی برای شرکای ما در منطقه و آن دسته از نیروهایی است که در منطقه مستقر کرده‌ایم».

وی در ادامه ادعاهای خود افزود: «اگر ایران روزی به توانمندی اتمی برسد، مقابله با بیشتر مشکلاتی که با آن در منطقه مواجه هستیم، به دلیل این مساله دشوارتر خواهد شد».

گزینه وزارت دفاع آمریکا در دولت بایدن، هرگونه بازگشت به توافق هسته‌ای ایران را نیازمند پیش‌قدم شدن تهران دانست و گفت: «پیش‌شرط ما برای بررسی بازگشت به توافق، این است که ایران شروط مشخص‌شده در آن را اجرا کند... بازگشت به نقطه‌ای که باید اکنون در آن قرار داشتند». 

آستین با هشدار درباره اینکه کشورش هم در داخل و هم در خارج با گستره‌ای از دشمنان مواجه است، گفت که وظیفه ارتش ایالات متحده است که بر این خطرات غلبه کند. 

 

* با حذف سلیمانی ناامن‌تر شدیم

آنتونی بلینکن در بخش دیگری از این جلسه به سوال یک سناتور درباره دلیل مخالفت با اقدام «دونالد ترامپ» در ترور سردار «قاسم سلیمانی»، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پاسخ داد. بلینکن تصریح کرد از ترور ژنرال سلیمانی متأسف نیست اما این اقدام آمریکا را امن‌تر نکرده است. او گفت: «هیچ‌کس برای حذف ژنرال قاسم سلیمانی اشک نمی‌ریزد. هیچ‌کس از این بابت که او دیگر نیست تأسف نمی‌خورد. مساله این نیست که آیا حذف او کار صحیحی بود یا خیر، بلکه مساله پیش‌بینی تبعات چنین اقدامی بود و پرسیدن اینکه آیا این اقدام ما را ایمن‌تر می‌کند یا خیر؟»

بلینکن گفت: «دولت‌های قبلی از جمله دولت‌های بوش و اوباما به این نتیجه رسیدند که ما [با چنین اقدامی] ایمن‌تر نخواهیم شد. فکر می‌کنم آنچه بعد از قتل او شاهد بودیم از جمله حمله به مواضع‌مان در عراق- که اگر نگوییم صدها سرباز آمریکایی، ده‌ها نفر از آنها را به صدمات مغزی دچار کرد- اینکه نیروهای‌مان در عراق مجبور شدند از بیم حمله شبه‌نظامیان مرتبط با ایران به عقب برگردند، اینکه صحبت‌هایی از بستن سفارت‌مان در بغداد مطرح شد و اقدامات مختلفی که ایران انجام داد... اینها نشان می‌دهد ایمنی‌مان کمتر شد نه بیشتر».

 

* بازگشت به برجام زمانبر است

«آوریل هینس»، گزینه پیشنهادی «جو بایدن» برای تصدی سمت مدیر اطلاعات ملی آمریکا نیز در جلسه تاییدش ادعا کرد آمریکا با بازگشت به برجام فاصله دارد. او در پاسخ به سوال یک سناتور که درباره سیاست تیم بایدن درباره برجام پرسید، گفت: «رئیس‌جمهور منتخب گفته اگر ایران قرار باشد به پایبندی به برجام برگردد او دستور می‌دهد ما هم همین کار را انجام دهیم».

وی اضافه کرد: «به صراحت بگویم فکر می‌کنم فاصله زیادی تا آنجا داریم و فرصت خواهیم داشت تا با کنگره درباره این موضوعات رایزنی کنیم.» هینس گفت: «رئیس‌جمهور منتخب علاوه بر این گفته هنگام انجام این کار ما باید نگاهی هم به مسائل موشک‌های بالستیک و اقدامات بی‌ثبات‌کننده [ایران] که شما به آنها اشاره کردید داشته باشیم».

 

* موانع یک دولت حداقلی!

چیدمان تیم سیاست خارجی و امنیت ملی جو بایدن بیانگر این است که این ترکیب در مواجهه با ایران پروسه‌محور خواهد بود و از این منظر گزاره‌ای که آوریل هینس مبنی بر فاصله این کشور با برگشت به برجام بیان کرد را عینا وندی شرمن که از معماران توافق هسته‌ای 2015 با ایران به شمار می‌رود و بتازگی به سمت معاونت وزارت خارجه دولت بایدن انتخاب شده مطرح کرده بود. دولت بایدن میراث‌دار سلسله سیاست‌های شکست‌خورده ترامپ در قبال ایران است و در این میان قانون هسته‌ای مجلس و آغاز غنی‌سازی 20 درصد در ایران معادله برجام را برای دولت بایدن پیچیده‌تر می‌کند. تهران دیگر در شرایطی که سال 2015 هنگام انعقاد برجام قرار گرفته بود نیست، به‌علاوه اینکه دولت بایدن نیز با مشکلات اسفناک داخلی آمریکا، دولتی ضعیف و حداقلی خواهد بود، بنابراین گزاره عدم امکان بازگشت فوری آمریکا و زمانبر بودن آن از این خاستگاه نشأت می‌گیرد.