گروه بین‌الملل: احوال این روزهای اروپای پساکرونا، آشفته‌بازاری از اصرار دولت‌ها به تشدید قرنطینه‌های کرونایی همراه با راه‌اندازی برنامه‌های واکسیناسیون عمومی از یک سو و برآشفتگی شهروندان مأیوس از این اقدامات در مقابله با همه‌گیری و افزایش اعتراضات عمومی به محدودیت‌های کرونایی تحمیل شده از سوی دولت‌ها بویژه نظام اتحادیه اروپایی به جوامع مختلف است. در عین حال تردید افکار عمومی اروپا از موثر بودن یا ایمنی واکسن‌های موجود که در اصل آلمانی، انگلیسی و آمریکایی هستند، بیشتر و بیشتر می‌شود. همه اینها چهره‌ای متفاوت از اروپای آرام و نظام‌مندی که می‌شناختیم ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد سرانجام بر اساس پیش‌بینی‌‌های جامعه‌شناسان و نظریه‌پردازانی مثل فرانسیس فوکویاما و اسلاوی ژیژک، بحران سیاسی و اجتماعی سراغ نظام لیبرال- دموکراسی آمده است. 

در حالی که رشد دوباره همه‌گیری کرونا در واپسین ماه‌های سال 2020 و نخستین هفته‌های سال 2021 میلادی، دولت‌های اروپایی را به تعطیلی‌های گسترده، تشدید محدودیت‌ها و اجباری کردن تدابیری مانند استفاده از ماسک، ممنوعیت تجمعات و برگزاری مراسم‌های عمومی و خصوصی و تعطیلی مراکز اقتصادی، فرهنگی و خدماتی واداشته اما اجرای این تدابیر نیز با موانع اجتماعی زیادی روبه‌رو شده است. 

شهروندان اروپایی از پذیرش چنین محدودیت‌هایی که عملا زندگی آنها را مختل کرده، خودداری می‌کنند. آنها از فاصله‌گذاری‌ها و محدودیت تردد و تعطیلی و بیکاری مزمن خسته شده‌اند و به اشکال مختلف مخالفت خود را با دولت‌های‌شان به نمایش می‌گذارند. به گزارش «وطن امروز»، طی ماه‌ها و هفته‌های اخیر ده‌ها هزار نفر در هلند، دانمارک، فرانسه، آلمان و انگلیس به خیابان‌ها آمده و خواستار لغو محدودیت‌ها شده‌اند. همچنین میلیون‌ها نفر از شهروندان اروپایی به نشانه اعتراض، از رعایت قوانینی مانند استفاده از ماسک یا فاصله‌گذاری اجتماعی خودداری می‌کنند. تظاهرات بی‌سابقه این هفته در هلند و نمونه کوچک‌تر آن در دانمارک، 2 کشوری که در دهه‌های اخیر مردمان‌شان به ندرت دست به شورش اجتماعی زده‌اند و سرکوب شدید اعتراضات در دست‌کم 10 شهر مهم هلند همراه با دستگیری صدها نفر، باعث بدنامی یکی از الگوهای نظام لیبرال- دموکراسی مورد ادعای اتحادیه اروپایی شده است. 

در اروپا تاکیدی دیرینه بر آزادی‌های فردی بوده است. آنچه به دفعات در این جوامع مطرح می‌شود، این است که افراد به مثابه بازیگرانی منفعت‌محور، به نحوی در مسائل اجتماعی، سیاسی و بازارها دست به کنشگری می‌زنند که در نهایت، خیر و منفعت عامه تضمین ‌شود. از این رو، مداخله دولت حتی در بحبوحه شیوع ویروس کرونا، حقوق فردی را نقض می‌کند و بنیان‌های شهروندی را برای یک فرد، هدف قرار می‌دهد. اعتراضات پراکنده در یک سال اخیر در برخی کشورهای اروپایی در اعتراض به اجرای مقررات قرنطینه در این کشورها یا اجباری شدن استفاده از ماسک، همه و همه نمودی از این مساله و اعتراض مردم به مداخله دولت و نقض حقوق و آزادی‌های فردی آنها بوده است. 

روزنامه انگلیسی گاردین نیز در گزارشی تحلیلی با انعکاس سرخوردگی ملت‌های اروپایی از تأمین واکسن کرونا برای همه شهروندان اتحادیه اروپایی، این موضوع را به نوری کم‌سو در انتهای تونل دراز دوران کرونا تشبیه کرده است. 

«دنیل بافی» نویسنده این روزنامه، سرخوردگی هلندی‌ها نسبت به قرنطینه عمومی را که این کشور را وارد آشوب سراسری 4 روزه کرده، بحرانی قابل سرایت به همه اروپا برشمرده است. این آشوب‌ها که همراه با آتش زدن و تخریب اموال عمومی و حتی حمله به کلینیک‌ها و آزمایشگاه‌های مرکزی خاص دوران کرونا بوده است، باعث شد برای نخستین‌بار پس از جنگ دوم جهانی در سرزمین معمولا آرام لاله‌های نارنجی، مقررات منع آمد و شد عمومی وضع شود که کم از حکومت نظامی ندارد. 

صحنه‌های آشوب مردمی که طی 5 شبانه‌روز اخیر در شهرهای مهم هلند چون آمستردام، آیندهوون و رتردام و برخورد خشن پلیس با معترضان عمدتا جوان شاهد بوده‌ایم، براحتی می‌تواند در هر یک از کشورهای اروپای غربی، یعنی هسته نظام لیبرال- دموکراسی امروز اتحادیه تکرار شود، حال اعضای جدیدتر یعنی کشورهای شرق اروپا که جای خود دارند. 

این خشونت که در عین حال بدترین خشونت در 4 دهه گذشته در هلند محسوب می‌شود، ممکن است به فرهنگ لیبرال آن آسیب بزند یا به یک همه‌گیری خطرناک‌تر یعنی شیوع راست افراطی منجر شود. اما آنچه‌ها نگرانی‌ها را در 26 کشور دیگر عضو اتحادیه افزایش می‌دهد، این است که اتفاقا هلند یکی از بهترین شرایط را در زمینه مبارزه با تلفات و عواقب اقتصادی و اجتماعی همه‌گیری ویروس «کووید-19» و احتمالا انواع جهش‌یافته آن در قاره سبز دارد و حتی در زمینه واکسیناسیون از خیلی دیگر از اعضای اتحادیه جلوتر است. به عبارت دیگر از نگاه گاردین، هلندی‌ها جزو معدود مردمان قاره سبز هستند که می‌توانند امیدوار باشند در انتهای این تونل تاریک، نوری وجود دارد. 

 

* انگلیس رتبه اول تلفات کرونایی

اگر اتحادیه اروپایی نتواند در رابطه با رفع ممنوعیت‌های رفت‌وآمد و تعطیلی کافه‌ها در تابستان، جامعه به خشم آمده را مجاب کند، شرایط همه‌گیری به سرعت بدتر می‌شود.

بریتانیا آسیب‌دیده‌ترین کشور اروپایی از ویروس «کووید-۱۹» لقب گرفت به طوری که با توجه به مرگ ۱۶۳۱ نفر از شهروندانش در روز سه‌شنبه، مجموع قربانیان کرونایی‌اش از 100 هزار تن عبور کرد. در همین حال به‌گفته وزیر بهداشت دولت جانسون، امیدی به کاهش نرخ مرگ‌و‌میر ویروس کرونا در ۲ هفته آینده وجود ندارد. 

پس از گذشت یک ماه از طرح واکسیناسیون سراسری «کووید-۱۹» در اتحادیه اروپایی که به صورت رسمی از روز یکشنبه ۲۷ دسامبر (هفتم دی‌ماه) آغاز شد، دولتمردان اروپایی، آشفته از شناسایی گونه‌های جدید کرونا در تلاشند حتی با تهدید شرکت‌های تولیدی واکسن فایزر آمریکایی و آسترازنکای انگلیسی، پایبندی آنها به تعهدات‌شان را تضمین کنند اما انتقادهای ایتالیا از فقدان همبستگی در اتحادیه اروپایی در حیاتی‌ترین مبارزه‌اش برای بقا هنوز در گوش ما زنگ می‌زند. 

با در نظر گرفتن تأخیر در تولید و همچنین تکروی‌های سوئد و انگلیس در صادرات خارج از رویه واکسن تولیدی‌اش به کشورهای خارج از اتحادیه که با تهدید بروکسل برای منع صادرات آن به خارج از قلمروی اتحادیه مواجه شده، چشم‌انداز واکسیناسیون عمومی اروپایی‌ها مبهم است و عملا تا پاییز آینده محقق نمی‌شود.  در کل اروپا تا اینجای کار انگلیس برای هر 100 نفر تنها 5/10 دوز واکسن آسترازنکا تجویز کرده است. بهترین کشور عضو اتحادیه اروپایی از این نظر جزیره کوچک مالت است که برای هر 100 نفر 4 دوز تجویز می‌شود. میانگین اتحادیه اروپایی فقط 2 دوز برای هر 100 نفر است.  طبق پیش‌بینی جدید توسط شرکت تجزیه و تحلیل داده‌های ایرفینیتی، بر اساس معاملات شکل گرفته بین دولت‌ها و شرکت سوئدی تامین‌کننده این واکسن، انگلستان با واکسیناسیون 75 درصد از جمعیت خود تا 14 ژوئن به مصونیت گله‌ای دست می‌یابد و آمریکا تا 9 آگوست. اتحادیه اروپایی برای این مهم باید تا 21 اکتبر صبر کند. به عبارت دیگر آنها در دوران پساکرونا از جهان اول به جهان دوم تقلیل پیدا کرده‌اند.

***