اقدام مجلس در تصویب «قانون اقدام راهبردی برای رفع تحریمها و صیانت از منافع ملت ایران» چگونه پس از 7 سال ایران را در موضع فعال در موضوع هستهای قرار داد
گروه سیاسی: آبانماه بود که نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها را با قید یک فوریت به تصویب رساندند. این طرح نخستین طرح جدی مجلس در حوزه سیاست خارجی به حساب میآمد. هدف از این طرح متوازن کردن تعهدات و تکالیف کشورمان در برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام بود که پس از خروج دولت آمریکا از توافق، تعهدات طرفین در برجام توازن خود را از دست داده است و کفه پرداخت هزینههای توافق و انجام سطح بالای تعهدات، یکطرفه به سمت ایران سنگینی میکند. ترور ناجوانمردانه شهید دکتر محسن فخریزاده، دانشمند هستهای و دفاعی کشورمان در این میان باعث شد بهارستان در جهت خواست و مطالبه عمومی با جدیت بیشتری به سمت اجرایی کردن این طرح برود تا پاسخ مناسبی به این اقدام تروریستی که با هدف ضربه زدن و کند کردن پیشرفت برنامه هستهای کشورمان انجام شد داده باشد. بر این اساس، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی 9 آذر، ۲ روز پس از شهادت دکتر فخریزاده و در سایه بیعملی دولت در پاسخ به این ترور، دو فوریت طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها را تصویب کردند. از 246 نماینده حاضر در صحن علنی، 232 رای مثبت، پاسخ قاطع وکلای ملت به شهادت محسن فخریزاده بود.
این طرح از آن جهت مهم بود که میتوانست برنامه هستهای کشورمان را از لحاظ ظرفیت فنی شامل میزان و سطح غنیسازی (از جمله غنیسازی 20 درصد) و همچنین تجدیدنظر در اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و بازرسیهای فراپروتکلی در چارچوب اقدامات شفافیتساز روی ریل بازگشت به مسیر اقتدارآفرین گذشته قرار دهد.
جزئیات طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها شامل 9 ماده میشود. این طرح در مقدمه خود به پیشینه برجام پرداخته و به هدف توافق هستهای در پذیرش حق غنیسازی و رفع کامل تحریمها اشاره کرده است، سپس به نقض برجام توسط دولت اوباما و خروج ترامپ از توافق هستهای و همچنین تعلل و عمل نکردن به هیچ یک از تعهدات یازدهگانهای که تروئیکای اروپا ۱۵ تیرماه سال ۹۷ با انتشار بیانیه رسمی برای بهرهمندی ایران از منافع اقتصادی برجام پذیرفته بود، میپردازد.
در بخش پایانی مقدمه این طرح ضمن یادآوری 5 گام کاهش تعهد هستهای با دستور شورای عالی امنیت ملی کشور، آورده شده است: مجلس شورای اسلامی در چارچوب «گامهای کاهش تعهدات هستهای» و «نامه رئیسجمهور ایران به کشورهای اروپایی»، در پاسخ به روند اقدامات خصمانه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و همراهی کشورهای اروپایی با آن، از جمله تشدید ظالمانه و بیوقفه تحریمها علیه ملت ایران، اقدام تروریستی علیه سردار شهید حاجقاسم سلیمانی، اقدام خرابکارانه در تاسیسات نطنز و در نهایت تلاش غیرقانونی آمریکا برای بازگشت قطعنامههای ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸) و ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) شورای امنیت سازمان ملل و نیز تلاش آمریکا برای افزایش ریسک و ایجاد فضای عدم اطمینان برای کشورها، شرکتها و بانکهای خارجی به منظور همکاری با ایران در زمینه برنامه هستهای و تسلیحات متعارف از طریق صدور دستور اجرایی و تهدید به اعمال تحریمهای ثانویه، طرح زیر را با عنوان «طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریمها» به تصویب میرساند:
ماده ۱- سازمان انرژی اتمی ایران موظف است ظرف مدت ۲ ماه پس از تصویب این قانون، سالانه به میزان حداقل ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد در تاسیسات شهید علیمحمدی فردو تولید و در داخل کشور ذخیره کند و نیز نیازهای صلحآمیز صنایع کشور به اورانیوم با غنای بالای ۲۰ درصد را به طور کامل و بدون تأخیر تأمین کند.
ماده ۲- در جهت تحقق ظرفیت یکصدونود هزار سو غنیسازی، سازمان انرژی اتمی ایران مکلف است پس از تصویب این قانون، ظرفیت غنیسازی و تولید اورانیوم غنیسازی شده را با سطح غنای متناسب هر یک از مصارف صلحآمیز کشور، به میزان ماهانه حداقل ۵۰۰ کیلوگرم افزایش دهد و نسبت به نگهداری و انباشت مواد غنیشده در کشور و مصرف معین حجم مذکور اورانیوم غنیسازی شده، اقدام کند.
ماده ۳- برای تحقق هدف مندرج در ماده ۲، سازمان انرژی اتمی موظف است ظرف مدت ۳ ماه عملیات نصب، تزریق گاز، غنیسازی و ذخیرهسازی مواد را تا درجه غنای مناسب، با حداقل ۱۰۰۰ عدد ماشین IR-m2 در بخش زیرزمینی تاسیسات شهید احمدیروشن نطنز آغاز کند. همچنین سازمان انرژی اتمی مکلف است در همین بازه زمانی، هر گونه عملیات غنیسازی و تحقیق و توسعه با ماشینهای IR-6 را به تاسیسات شهید علیمحمدی فردو منتقل کرده و عملیات غنیسازی را با حداقل ۱۶۴ ماشین از این نوع آغاز نموده و آن را تا انتهای سال ۱۳۹۹ به ۱۰۰۰ ماشین توسعه بدهد.
3 ماده اول این طرح که صراحتا به غنیسازی اورانیوم از جمله غنیسازی 20 درصد اشاره دارد، پیامی آشکار به کشورهای غربی از سوی نظام جمهوری اسلامی مبنی بر بازگشت به اقتدار هستهای است.
* چرا فردو مهم است؟
فردو تنها سایت هستهای جمهوری اسلامی است که اصول روز پدافند غیرعامل در آن بخوبی رعایت شده و از لحاظ نظامی بسیار استراتژیک است.
نزدیکی مرکز غنیسازی فردو به تهران یا به تعبیری قلب کشور، از مزیتهای این مرکز فوقپیشرفته غنیسازی است که آن را از سایر مراکز تاسیسات هستهای ایران جدا میکند.
فردو 40 متر زیر زمین بوده و 90 متر پوشش کوه دارد، یعنی 130 متر ضریب عدم دسترسی برای انهدام که عملا مورد حمله قرار گرفتن این سایت را برخلاف نطنز، غیرممکن کرده است؛ گفته میشود بمب 400 میلیون دلاری سنگرشکن آمریکا معروف به «مادر بمبها» نیز قادر به انهدام آن نیست. تمام تاسیسات مورد نیاز غنیسازی در فردو برخلاف نطنز در زیر زمین بوده و قابل انهدام نیست.
* ایران فرآیند غنیسازی 20 درصد خود را در فردو انجام میداد
فردو محل ذخیرهسازی اورانیوم با غنای 20 درصد بوده است. نحوه طراحی و چینش سانتریفیوژها (با بهکارگیری نسلهای جدید سانتریفیوژ) در فردو بدون هیچ تغییری دارای قابلیت غنیسازی برابر میزان مورد نیاز کشور است.
دقت در چینش نیروها و تمهیدات لازم، درز اطلاعات را از این مرکز محدود کرده است. سامانه ضدموشکی اس 300 که یکی از اهداف استقرار آن محافظت از تاسیسات هستهای بوده در نزدیکی تاسیسات هستهای فردو جایگذاری شده است.
به بیان دیگر، رعایت اصول پدافند عامل و غیرعامل مهمترین رکن ضربهناپذیری فردو است که در صورت حمله نظامی به تاسیسات هستهای، این مرکز میتواند بدون هیچ محدودیتی به فعالیتهای خود ادامه دهد.