مهدی گرگانی: بدون‌شک آمریکای کنونی بدترین دوران سیاسی خود را طی چند دهه گذشته از زمان جنگ دوم جهانی سپری می‌کند. شکاف، انشقاق و بحران سیاسی در تار و پود ایالات متحده رخنه کرده است. تبعیض نژادی، بحران مهاجران، شکاف حداکثری میان رنگین‌پوستان و سفیدپوستان، تقویت سفیدبرترپندارها، بحران کرونا، بیکاری، بحران اقتصادی و حالا «بحران ترامپ»، چشم‌انداز سیاسی ـ  اقتصادی ـ اجتماعی آمریکا را دچار ابهام و تاریکی کرده است. 

اکنون جو بایدن پس از ماه‌ها تنش سیاسی و انتخاباتی و با برگزاری یک مراسم تحلیف امنیتی در کاخ سفید مستقر شده است. اما آیا بایدن می‌تواند آمریکا را دوباره متحد کند؟

خود بایدن در سخنرانی‌اش در مراسم تحلیف در روز 20 ژانویه تاکید کرد صحبت از اتحاد در آمریکا در شرایط فعلی یک فانتزی است. رئیس‌جمهور جدید در این مراسم گفت: شکاف‌ها و نیروهایی که ما را جدا می‌کند، عمیق و واقعی هستند اما تازگی ندارند؛ این نبردی دایمی است و پیروزی هرگز تضمین نشده است. 

هر چند رئیس‌جمهور آمریکا مدعی شد تلاش می‌کند اتحاد را به آمریکای از هم‌گسیخته بازگرداند اما به باور تحلیلگران و ناظران سیاسی، این اقدام بسیار دشوار می‌نماید و چالش‌های بزرگ پیش پای دولت واشنگتن آن را بعید و دور از دسترس کرده است. 

در تازه‌ترین نظرسنجی که بعد از مراسم تحلیف بایدن توسط شبکه «ای بی‌سی نیوز» و «مؤسسه ایپسوس» انجام شده است، از هر 5 آمریکایی فقط یک نفر معتقد است جو بایدن می‌تواند آمریکا را دوباره متحد کند. بر اساس نتایج این نظرسنجی، 22 درصد شرکت‌کنندگان گفتند بایدن کشور را متحد نمی‌کند، 24 درصد نیز با تردید بسیار گفتند هرگز به بایدن در این زمینه اطمینان ندارند. 71 درصد حاضران در این نظرسنجی که مراسم تحلیف بایدن را به طور کامل یا بخش‌هایی از آن را مشاهده کردند، گفتند سخنان او «بسیار یا تا حدودی قانع‌کننده» است. 29 درصد نیز گفتند سخنان بایدن خیلی یا هرگز قانع‌کننده نبود. 

 

* سایه سنگین ترامپ بر سیاست در آمریکا

اما فارغ از چالش‌ها و بحران‌هایی مثل بحران کرونا یا مسائل تبعیض نژادی، مهاجرت و... که ممکن است دولت جدید آمریکا بتواند آنها را هر چند به صورت نسبی حل‌وفصل کند، تاثیری که ترامپ و ترامپیسم بر آمریکا بر جا گذاشته است، فعلا از بین نخواهد رفت و احتمالا تا سال‌ها تنش و شکاف را در این کشور حفظ خواهد کرد. 

از سوی دیگر کار دولت و کنگره آمریکا با ترامپ به پایان نرسیده است؛ طرح استیضاح ترامپ نزدیک‌ترین پرونده‌ای است که باید با آن روبه‌رو شوند. نمایندگان دموکرات مجلس نمایندگان و سنای آمریکا تلاش می‌کنند نمایندگان جمهوری‌خواه را برای رای مثبت به استیضاح ترامپ در سنا مجاب کنند. خود نمایندگان جمهوری‌خواه اما در این زمینه دچار دودستگی هستند، چرا که استیضاح یا عدم استیضاح دونالد ترامپ هر کدام احتمالا تبعات منفی بر آینده سیاسی این حزب و در مجموع ایالات متحده خواهد گذاشت. ترامپ تهدید کرده است در صورت حمایت جمهوری‌خواهان از استیضاح یک حزب جدید تشکیل خواهد داد. تشکیل حزب جدید ممکن است بسیاری از جمهوری‌خواهان را به سمت او جذب کند و با توجه به پایگاه اجتماعی‌ای که او در میان آمریکایی‌ها ایجاد کرده است، می‌تواند حزب جمهوری‌خواه را به چالش بکشد. شعار «آمریکا را دوباره با عظمت کنیم» از پایگاه قوی و بسیار مستحکمی برخوردار است و ثروت و منابع مالی‌ای که ترامپ در اختیار دارد، می‌تواند در صورت تشکیل حزب، ترامپ را به صحنه سیاسی آمریکا بازگرداند. اگر استیضاح رای نیاورد نیز جمهوری‌خواهان با فشار ترامپ برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی مواجه خواهند بود. با توجه به عدم همراهی سران حزب جمهوری‌خواه با اقدامات ترامپ بعد از انتخابات 2020، نامزدی دوباره ترامپ نیز می‌تواند حزب جمهوری‌خواه را با مشکلات اساسی روبه‌رو کند. مساله پرونده مالیاتی ترامپ که به سرعت از سوی وزارت دادگستری آمریکا روی میز آمده است و دیگر تخلفات یا جرائمی که احتمالا ترامپ مرتکب شده است، می‌تواند باعث ایجاد تنش‌های سیاسی در جامعه آمریکا شود. با توجه به هواداران پروپاقرصی که ترامپ دارد، هر گونه برخورد قضایی با وی نیز ممکن است باعث ایجاد اعتراضات خیابانی و تنش سیاسی در آمریکا شود. تمام اینها مسائلی است که دولت جدید آمریکا و همچنین حزب جمهوری‌خواه را با نگرانی و تردید در زمینه چگونگی برخورد با ترامپ پس از کنار رفتن او از قدرت مواجه کرده است و باعث می‌شود آنها دست به عصا حرکت کنند. از سوی دیگر از زمانی که ترامپ از قدرت کنار رفته است تاکنون ۲ بار از بازگشت به صحنه سیاسی سخن گفته است. این اظهارات نشان می‌دهد حدس و گمان‌ها درباره بازگشت دوباره ترامپ چقدر واقعی است. او در آخرین سخنرانی خود در فرودگاه اندروز قبل از پرواز به سمت فلوریدا به طرفدارانش قول داد به شکلی به عرصه سیاست بازخواهد گشت. در فلوریدا نیز هنگامی که با تعدادی از طرفدارانش در مقابل مجموعه گلف خود روبه‌رو شد تاکید کرد دوباره به سیاست باز خواهد گشت. ترامپ اگر چه در انتخابات ریاست‌جمهوری شکست خورد اما با 74 میلیون رایی که در انتخابات کسب کرده است، نشان داد شیوه تفکر او و ترامپیسم شکست نخورده است. می‌توانیم بگوییم ترامپیسم در حال حاضر به یکی از جریانات اصلی و با نفوذ آمریکا تبدیل شده است که می‌تواند در انتخابات کنگره در سال 2022 و همچنین انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 به شکلی افراطی‌تر از قبل قدرت‌نمایی کند. 

هر چند کار دموکرات‌ها با دونالد ترامپ هنوز به پایان نرسیده است اما به نظر می‌رسد ترامپ نیز هنوز به پایان خط نرسیده است و دیر یا زود دوباره در برابر دموکرات‌ها صف‌آرایی خواهد کرد. با این شرایط آیا بایدن می‌تواند به آمریکای متحد امیدوار باشد؟