جانشین دونالد ترامپ در کاخ سفید در نخستین نطق خود در مقر ریاست‌جمهوری آمریکا با شعار «بازگشت دیپلماسی» تلاش کرد سیاست «اول ترامپ» آمریکا را خاتمه‌یافته اعلام کند. بایدن پنجشنبه‌شب گفت قصد دارد آمریکا را به روابط سنتی با متحدان همیشگی بازگرداند. با این حال او اعتراف کرد جنگ علیه یمن یک «فاجعه راهبردی» از سوی شرکای آمریکا در خاورمیانه بوده است با این وجود دست‌کم حمایت بایدن به سبک ترامپ از گاو شیرده آمریکا در خاورمیانه ادامه خواهد یافت. 

بایدن تلاش کرد سیاست خارجی خود را متفاوت از ترامپ نشان دهد و با شعار «ما پیوندهای خود را مرمت خواهیم کرد» مدعی شد دولت او قصد دارد در عرصه سیاست جهانی دوش به دوش متحدان اروپایی پیش برود و تا جای ممکن از روسیه و چین فاصله بگیرد. با این حال توضیح نداد آیا برنامه‌ای برای احیای ناتو دارد و ضمنا بودجه هنگفت این پیمان نظامی اروپایی کماکان روی دوش آمریکا سنگینی خواهد کرد یا خیر؟

او همچنین با اشاره به دستگیری الکسی ناوالنی، منتقد سرسخت ولادیمیر پوتین، برای مسکو پیغام فرستاد و همچنین خطاب به چینی‌ها گفت در مقابل جاه‌طلبی‌های روزافزون اژدهای زرد مقاومت خواهد کرد؛ آرزویی که البته همه می‌دانند با توجه به سبقت اقتصاد چین از آمریکا در دوران کرونا، تبدیل به یک رویای آمریکایی دست‌نیافتنی خواهد شد. 

تحلیگران معتقدند بسیاری از قول‌های تکراری این پیرمرد 78 ساله دچار شکل مقدماتی بیماری آلزایمر درباره حمایت دولتش از دموکراسی، آزادی، حقوق بشر و حاکمیت قانون بر روابط بین‌الملل در جهان دگرگون شده فعلی، در حد حرف باقی خواهد ماند و تنها جایی که بایدن واقعا اختیاری از خود خواهد داشت، بازگشت آمریکا به پیمان پاریس برای تغییرات اقلیمی و سیاست واشنگتن درباره پناهجویان است. مثلا او گفت آمریکا قصد دارد ۱۲۵ هزار مهاجر بپذیرد، در حالی که ترامپ قصد داشت شمار مهاجران تازه را به ۱۵ هزار نفر محدود کند. 

 

* پاسخ دیده‌بان حقوق بشر به بایدن

مدیر اجرایی سازمان دیده‌بان حقوق بشر، ادعای آمریکایی‌ها مبنی بر پایان حمایت از تجاوز ائتلاف عربی به یمن را محل تردید دانست. پنجشنبه گذشته جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرده بودند حمایت آمریکا از عملیات‌های تهاجمی در یمن را متوقف خواهند کرد.

سارا ویتسون، مدیر اجرایی سازمان دیده‌بان حقوق بشر در پاسخ به سران کاخ سفید توئیت زد: «هدف اصلی این است که جلوی کمک آمریکا به ائتلاف سعودی- اماراتی و فروش سلاح گرفته شود؛ در این میان نباید تفاوتی میان عملیات‌های تهاجمی و دفاعی باشد. این نگرانی وجود دارد که حمایت‌های آمریکا از ائتلاف تحت عنوان کمک‌های دفاعی ادامه یابد».

او در توئیت دیگری نوشت: بایدن، معاون باراک اوباما بود که از آغاز جنگ یمن حمایت کرد. اکنون پایان حمایت از این جنگ در اولویت آمریکا قرار گرفته و جای تقدیر دارد اما برای جبران خسارت‌های وارده به یمن کافی نیست. به نوشته ویتسون، پایان حمایت آمریکا از ائتلاف سعودی، به معنای پایان جنگ در این کشور نیست و از سوی دیگر به این معنا نیست که دیگر نباید از نقش و حمایت‌های آمریکا در فاجعه ویرانی یمن سؤالی پرسید. او همچنین این پرسش را مطرح کرد: «جبران خسارتی که به مدارس، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها، منازل و میراث معماری با بمب‌های آمریکایی وارد آمده، چه می‌شود؟ اینها علاوه بر کشته و زخمی شدن و فرار مردم یمن است. این اتفاقات چه زمانی رخ داد؟»

بایدن در سخنان اخیرش با اشک تمساح ریختن برای یمنی‌ها در حالی به فاجعه انسانی در این کشور اذعان کرد که کارزار جنگ ائتلاف سعودی علیه یمن در زمان ریاست‌جمهوری اوباما و با حمایت تسلیحاتی، لجستیکی و سیاسی این دولت زیر نظر شخص بایدن از رژیم جنایتکار ریاض به رهبری بن‌سلمان آغاز شد. 

بایدن گفت: «این جنگ باید پایان یابد. در همین راستا ما به حمایت‌های خود از عملیات‌های تهاجمی در جنگ یمن، از جمله فروش سلاح‌های مرتبط با عملیات‌های تهاجمی، پایان می‌دهیم».

رئیس‌جمهور آمریکا همچنین اعلام کرد: «آنتونی بلینکن امروز تیموتی لیندرکینگ را که یک دیپلمات حرفه‌ای است، به عنوان نماینده ایالات متحده در امور یمن معرفی کرد. او تلاش خواهد کرد با همکاری سازمان ملل متحد به جنگ یمن پایان دهد. این جنگ باید پایان یابد».با این حال همان‌طور که مدیر اجرایی سازمان دیده‌بان حقوق بشر نیز اشاره داشته، رئیس‌جمهور آمریکا مزورانه پرونده حمایت از عربستان به بهانه تهدیدات خارجی را باز گذاشت و گفت: «ما به حمایت از عربستان سعودی برای دفاع از خاک خود و مردم خود در برابر حملات موشکی ادامه می‌دهیم».

پیش از اظهارات بایدن نیز جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی او در اظهاراتی مشابه اعلام کرده بود توقف حمایت از عملیات‌های تهاجمی علیه مردم یمن، شامل عملیات علیه شاخه گروه تروریستی القاعده در شبه جزیره عربستان (AQAP) که فعالیت گسترده‌ای در برخی مناطق یمن دارد، نخواهد شد!

 

* حفظ توان موشکی در مقابل تجاوز سعودی‌ها

اگرچه جنبش انصارالله در نخستین واکنش از ادعای رئیس‌جمهور آمریکا درباره توقف حمایت‌ها از جنگ و جنایت در یمن استقبال کرده است اما پیش‌تر چهره‌های نزدیک به این جنبش آمریکا را شریک جنایت سعودی و امارات در یمن اعلام کرده بودند. بامداد دیروز «محمد عبدالسلام» سخنگوی جنبش انصارالله در نخستین واکنش جدی به ادعاهای بایدن توئیت زد: «نشانه واقعی برقراری صلح در یمن توقف حملات و لغو محاصره یمن است. گزینه تهاجم و محاصره در برابر مقاومت حماسی مردم عزیز ما مفتضحانه شکست خورده است». 

عبدالسلام که در عین حال رئیس هیأت مذاکره‌کننده دولت نجات ملی است، صلح در یمن را در گرو توقف کامل حملات و لغو محاصره علیه کشورش دانست و نوشت: «موشک‌های یمن برای دفاع از یمن است و تنها با توقف حملات و محاصره است که شلیک این موشک‌ها متوقف خواهد شد». 

***

[افزایش حضور نظامی آمریکا در عربستان]

همزمان با اشک تمساح جو بایدن برای یمن، ۲ مقام ارشد پنتاگون از توسعه چندین پایگاه نظامی آمریکا در غرب جزیره‌العرب برای دفاع از منافع این کشور خبر دادند. نخست «بیل اوروبان» سخنگوی سنتکام (ستاد مرکزی نیروهای تروریست آمریکایی در خاورمیانه، آسیای مرکزی و شمال آفریقا) از آغاز گسترش و توسعه چندین پایگاه نظامی آمریکایی در غرب عربستان و تبدیل آنها به پایگاه‌های لجستیکی اضطراری خبر داد. او گفت: «طرح آماده‌سازی تدارکات و خدمات لجستیک در عربستان به دنبال حملات موشکی و پهپادی صورت گرفته به ریاض، وارد فاز اجرایی شده است». همچنین جان کربی، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا در توضیح بازدید «کنت مکنزی» فرمانده سنتکام از مناطق غربی عربستان مدعی شد رایزنی‌های مکنزی با مسؤولان سعودی در چارچوب عملیات شناسایی و تحقیقاتی درباره ایجاد پایگاه‌های نظامی دائمی در آنجا نیست. با این حال کربی توسعه پایگاه‌های آمریکایی در این منطقه را رد نکرد.  این پایگاه‌ها شامل بندر ملک فهد، پایگاه هوایی ملک فیصل در تبوک و پایگاه ملک فهد در طائف است.  سخنگوی پنتاگون درباره تداوم حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه در دولت جو بایدن به الجزیره گفت: «حضور نیروهای آمریکایی در خاورمیانه همچنان پررنگ خواهد بود تا مانع هرگونه درگیری و منازعه شود». «کنت مکنزی» فرمانده سنتکام هفته گذشته ضمن بازدید از این پایگاه‌ها اعلام کرد هواپیماها، سلاح و نیروهای فعال به این پایگاه‌ها با هدف چگونگی استفاده از آن به عنوان مراکز لجستیک اضطراری، انتقال یافته است.