گروه بین‌الملل: جانشین دونالد ترامپ در نخستین نطق خود در کاخ سفید به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا تلاش کرد شعار خود مبنی بر «بازگشت دیپلماسی» را در راستای خاتمه دادن به سیاست «اول ترامپ» مطرح کند. با این حال به نظر می‌رسد جو بایدن و دموکرات‌ها در سیاست‌های داخلی و خارجی‌شان رویکردی بشدت ترامپ‌‌زده دارند به طوری که یکی از انگیزه‌های توقف جنگ تحمیلی علیه یمن نیز، خنثی کردن برنامه بلندمدت ترامپ برای بازگشت به قدرت است. 

جو بایدن، رئیس‌جمهور کهنسال تازه به قدرت رسیده آمریکا، اواخر هفته پیش در نخستین سخنرانی خود مدعی شد دولت او حمایت از رژیم سعودی را برای ادامه جنگ تحمیلی 6 ساله به ملت مظلوم یمن متوقف می‌کند. از همان ابتدا مشخص بود ادعای پیرمرد 78 ساله کاخ سفید، دارای ابهامات و دوگانگی‌های متعددی است. به همین دلیل مدیر اجرایی سازمان دیده‌بان حقوق بشر بی‌درنگ پاسخ بایدن را با چند توئیت قاطع داد. سارا ویتسون نوشت: «بایدن، معاون باراک اوباما بود که از آغاز جنگ یمن حمایت کرد. اکنون پایان حمایت از این جنگ در اولویت آمریکا قرار گرفته و جای تقدیر دارد اما برای جبران خسارت‌های وارده به یمن کافی نیست... پایان حمایت آمریکا از ائتلاف سعودی، به معنای پایان جنگ در این کشور نیست و از سوی دیگر به این معنا نیست که دیگر نباید از نقش و حمایت‌های آمریکا در فاجعه ویرانی یمن سؤالی پرسید. اینکه جبران خسارتی که به مدارس، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها، منازل و میراث معماری با بمب‌های آمریکایی وارد آمده، چه می‌شود؟ اینها علاوه بر کشته و زخمی شدن و آوارگی مردم یمن است. این اتفاقات چه زمانی رخ داد؟» او سپس توضیح داد: «هدف اصلی این است که جلوی کمک آمریکا به ائتلاف سعودی- اماراتی و فروش سلاح گرفته شود؛ در این میان نباید تفاوتی میان عملیات‌های تهاجمی و دفاعی باشد. این نگرانی وجود دارد که حمایت‌های آمریکا از ائتلاف تحت عنوان کمک‌های دفاعی ادامه یابد».

ظن خانم ویتسون درست بود و با صحبت‌های تکمیلی «جان کربی» سخنگوی پنتاگون و همچنین دیدارهای ژنرال «کنت مکنزی» فرمانده سنتکام از مناطق غربی عربستان، مشخص شد آمریکا قصد افزایش حضور نظامی خود در جزیره.. ‌العرب و طبیعتا ادامه فروش تسلیحات به ریاض را دارد. به عبارت دیگر هدف اصلی بایدن نه توقف جنگ یمن و فروش تسلیحات به ماشین جنگی جنایتکار سعودی- اماراتی، بلکه جایگزین کردن برنامه دوره ترامپ با یک برنامه دیگر است. واکنش مقامات ارشد صنعا به ادعای صلح بایدن نیز گویای بی‌اعتمادی عمیق آنها به واشنگتن است. رهبران جنبش انصارالله اگر چه با لحنی دیپلماتیک به استقبال خارج شدن این جنبش از فهرست تروریسم واشنگتن رفته‌اند اما حرف‌شان را صریح زده‌اند. 

«محمد عبدالسلام» سخنگوی انصارالله در نخستین واکنش خود به اظهارات روز پنجشنبه بایدن درباره یمن گفت: «صلح در یمن از طریق توقف حملات و لغو محاصره تحقق خواهد یافت». 

او در توئیت خود همچنین نوشت: «گزینه‌ تجاوزات و محاصره، شکست سنگین [دشمن] در برابر مقاومت اسطوره‌ای ملت یمن را ثابت کرده است. آنچه ما همواره بر آن تأکید داریم، این است که حصول صلح واقعی قبل از توقف تجاوزات و لغو محاصره یمن امکانپذیر نیست». در نهایت عبدالسلام مانند دیگر مقامات سیاسی و نظامی دولت انقلابی صنعا، اینچنین بی‌پرده درباره نمایش دموکرات‌ها برای پایان دادن به ادامه جنگ هشدار داد: «موشک‌های یمن برای دفاع از ملت این کشور است و توقف حملات موشکی ما به توقف تجاوزات و رفع محاصره کامل از سوی متجاوزان بستگی دارد». 

«محمدعلی الحوثی» دیگر مقام انصارالله و رئیس شورای عالی سیاسی یمن نیز بی‌اعتمادی خود به آمریکایی‌ها را با چنین پیامی آشکار کرد: «تحرکی که به پایان محاصره یمن منجر نشود، اهمیتی ندارد. ما جزو آنهایی نیستیم که فریب حرف‌ها را بخوریم، حال به هر شکلی که بیان شود. ارتش و کمیته‌های مردمی یمن همزمان آماده صلح و جنگ هستند. ما فعلا موضع بایدن را در حد حرف می‌دانیم و منتظر توقف جنگ و پایان محاصره هستیم و انتظار این است واشنگتن جلوی حملات سعودی و امارات به عنوان کشورهای تابع آمریکا به یمن را بگیرد».

البته شواهد حاکی از آن است انگیزه‌های مختلف مخالفت تبلیغاتی بایدن با جنگی که خود در افروختن آتش آن دخیل بوده، بیشتر داخلی است تا خارجی. در اینجا 6 انگیزه اصلی بایدن از متوقف کردن مقطعی جنگ تحمیلی 6 ساله علیه یمن را بررسی می‌کنیم. 

 

1- شکست یک کارزار فرسایشی

یک ماه و نیم دیگر کارزار جنگ ائتلاف عربی با حمایت‌های عبری و غربی علیه فقیرترین ملت عرب می‌شود؛ جنگی که از ابتدا چند هدف عمده و موازی را در واشنگتن و ریاض پیش می‌برد؛ این کارزار جنگی بود که بن‌سلمان خام و تازه به دوران رسیده به عنوان اصلی‌ترین نامزد آمریکا برای گاو شیرده سعودی‌اش، بتواند به واسطه آن خود را به افکار عمومی داخلی و بخشی همسو از جهان عرب اثبات کند. 

البته نه‌تنها موقعیت بن‌سلمان در داخل عربستان با جنایت‌های بی‌سابقه علیه مردم همسایه جنوبی مستحکم‌تر نشده، بلکه آتش جنگ داخلی به استان‌های یمنی‌نشین جنوبی و شیعه‌نشین شمالی این کشور هم کشیده شده است. در عین حال یمن کوچک با حملات موشکی و پهپادی دقیقش، قدرت سعودی‌ها را کاملا به چالش کشیده و ایده عربستان برای تبدیل شدن به ژاندارم آمریکا در منطقه دچار فروپاشی کامل شده به طوری که ریاض آشکارا در را به روی نظامیان آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی برای ورود به تمام خاکش گشوده است. 

 

2- افزایش تسلط نظامی آمریکا بر جزیره‌‌العرب

 با شکست کارزار بن‌سلمان در یمن که حتی باعث شد سعودی با شریکش امارات در این بلبشو درگیر شود، دست‌کم یکی از اهداف اولیه واشنگتن یعنی خیمه نظامی هر چه بیشتر بر عربستان و فروش تسلیحات بیشتر به گاوهای شیرده سعودی محقق شد. در همین راستا در عین حال که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا و تیموتی لیندرکینگ، نماینده ویژه بایدن در امور یمن در ظاهر بر‌ای صلح به تکاپو افتاده‌اند، ژنرال کنت مکنزی، فرمانده نیروهای پنتاگون در خاورمیانه و آسیای میانه و شمال آفریقا (سنتکام) در عربستان دوره افتاده تا پایگاه‌های آمریکایی در غرب این کشور و شرق و جنوب یمن و همچنین قراردادهای تسلیحاتی آمریکا با ریاض را توسعه دهد. 

او ضمن بازدید از این پایگاه‌ها اعلام کرد هواپیماها، سلاح و نیروهای فعال آنها با هدف چگونگی استفاده از آن به عنوان مراکز لجستیک اضطراری آماده شوند. این پایگاه‌ها شامل بندر ملک فهد، پایگاه هوایی ملک فیصل در تبوک و پایگاه ملک فهد در طائف می‌شود. به عبارت دیگر آمریکایی‌ها برای حاکمیت مطلق بر عربستان و با چشم‌انداز سرکوب قیام‌های حتمی مسلمانان علیه مترسک‌های ریاض در سال‌های پیش‌رو آماده می‌شوند. 

 

3- توسعه موشکی مقاومت یمن

نخستین واکنش محمد عبدالسلام، سخنگوی جنبش انصارالله به ادعای بایدن این توئیت بود: «گزینه تهاجم و محاصره در برابر مقاومت حماسی مردم عزیز ما مفتضحانه شکست خورده است. موشک‌های یمن برای دفاع از یمن است و تنها با توقف حملات و محاصره است که شلیک این موشک‌ها متوقف خواهد شد». او که در عین حال رئیس هیأت مذاکره‌کننده دولت نجات ملی است، اینگونه توان موشکی یمن را به عنوان یک فاکتور مهم در مذاکرات صلح یمن و آینده شبه‌جزیره عربی، دریای سرخ و تنگه راهبردی باب‌المندب به رخ جهان کشید. هیچ‌کس نمی‌تواند منکر شود سیاست‌های یک‌طرفه و ابلهانه ترامپ کار را به اینجا کشانده و اگر بایدن امروز می‌گوید «جنگ یمن پایان یابد» منظورش پیدا کردن ساز‌و‌کاری برای توقف تسری معادلات موشکی مقاومت یمن علیه آمریکا تا اعماق آفریقا و اقیانوس هند است.

 

4- ما نبودیم، ترامپ بود!

مسلما بن‌سلمان و بن‌زاید اگر سال 2015 حمایت‌های سیاسی، لجستیکی، تسلیحاتی و اطلاعاتی دولت اوباما را پشت سر خود نداشتند، خود را در اندازه‌ای نمی‌دیدند که جنگ ویرانگر یمن را بر خلاف تمام موازین بین‌المللی به راه اندازند. پس ژست نوع‌دوستی بایدن برای یمنی‌ها چیزی جز همان اشک تمساح نیست و او خود در جنایاتی که مدعی ارتکابش توسط شریک سعودی آمریکاست، شریک است. بایدن می‌خواهد از فرصت استفاده کند و تا تابوی نفرت بین‌المللی از ترامپ داغ است، با ادعای صلح در یمن، جنایات 6 سال اخیر را به گردن دولت قبلی بیندازد. 

 

5- کاسبی تیم بایدن به جای ترامپ

این دموکرات‌ها از جمله خود بایدن بودند که ائتلاف سعودی- اماراتی را برای جنگ یمن ترغیب کردند اما با روی کار آمدن ترامپ از سال 2017، بزرگ‌ترین قرارداد نظامی تاریخ به ارزش کلی نیم تریلیارد (500 میلیارد) دلار توسط جمهوری‌خواهان بین واشنگتن و ریاض منعقد شد. اساس قراردادهای نظامی آمریکا و اروپا با شیوخ عربی بر مبنای پورسانت‌های کلانی است که دولتمردان غربی و شیوخ حاکم برای جوش دادن آنها دریافت می‌کنند. بن‌سلمان و بن‌زاید بارها می‌خواستند از باتلاق یمن پا پس بکشند اما این ترامپ و تیم جنگ‌طلبش بودند که سعودی‌ها و اماراتی‌ها را که اختیاری از خود ندارند وادار به ادامه جنگ کردند تا فروش نجومی تسلیحات ادامه یابد. در این ۴ سال، شرکت‌های اسلحه‌سازی آمریکا بالغ بر 120 میلیارد دلار خدمات و تجهیزات به ارتش‌های سعودی و امارات فروختند و عمده شرکت‌های آمریکایی دخیل به واسطه تیم امنیتی- نظامی ترامپ به او نزدیک هستند. همچنین شرکت‌های داسو فرانسه و بی‌ایی‌ای سیستمز انگلیس نیز ده‌ها میلیارد دلار از فروش جنگنده‌های خود به سعودی و امارات سود بردند. کنایه اخیر محمدعلی الحوثی، عضو شورای عالی سیاسی یمن در واکنش به اظهارات سفیر انگلیس مبنی بر اعطای واکسن کرونا به یمن نیز از همین واقعیت سرچشمه می‌گیرد. او گفت: «ویروس سلاح‌هایی که به ائتلاف متجاوز به یمن برای کشتار مردم یمن می‌فرستید؛ مرگبارتر از ویروس کرونا است، اگر می‌توانید جلوی ارسال این سلاح‌ها را بگیرید». بهره‌مندی سیاستمداران لندن و پاریس از این کاسبی نجومی به نوعی به اهرم ترامپ برای پیاده کردن سیاست‌های بین‌المللی‌اش تبدیل شده بود. طرح‌های گسترش ناتو به شرق یا ناتوی عربی از همین محل شکل گرفت. طبیعتا تیم جدید کاخ سفید که اخیرا دولت جانسون را هم برای عدم فروش تسلیحات به سعودی‌ها زیر فشار گذاشته با بهانه توقف قراردادهای تسلیحاتی دوره ترامپ، قصد دارد آنها را به بهانه دفاع از امنیت ملی عربستان با کارچاق‌کن‌های خودی و شرکت‌های جدید به نفع خود تمدید کند. در عین حال بایدن با کنترل بر این کاسبی بزرگ، شرکای اصلی اروپایی را هم با خود همراه می‌کند. 

 

6- قطع بودجه انتخاباتی 2024 ترامپ

 برآوردهای یک سال و نیم پیش کنگره درباره میزان پورسانت‌های تیم ترامپ از قراردادهای تسلیحاتی با عربستان و امارات رقم حداقل 8 میلیارد دلاری را نشان می‌دهد که از محل 120 میلیارد دلار فروش اولیه سلاح به جیب آنها رفته است. می‌توان محاسبه کرد که اگر قراردادها به همین شکل تا سقف 500 میلیارد دلار تداوم می‌یافت، تیم ترامپ برای کارزار انتخاباتی 2024 صاحب چه منبع مالی کلانی می‌شد؟ در حقیقت قول ترامپ برای بازگشت ۴ سال بعد به کاخ سفید از اطمینان به دریافت این منابع چند صد میلیارد دلاری از سوی شیوخ عربی نشأت می‌گرفت. حال بایدن جلوی این کاسبی کلان جمهوری‌خواهان را گرفته تا در آینده نزدیک دولت خودش قراردادهای کلان مشابهی را با بهانه‌های جدید جایگزین کند تا بلکه با پورسانت‌های چند ده میلیاردی آنها با غلبه بر موج تهدیدگر ترامپیسم، حکومت دموکرات‌ها بر کاخ سفید را تداوم بخشد.

***