اسدالله خسروی: این یک گزارش تکراری است؛ مرگ پرندگان مهاجر در خلیج گرگان و تالاب میانکاله و انفعال دولتی‌ها و مقصر جلوه ‌دادن همدیگر. به گزارش «وطن ‌امروز»، امسال هم شاهد مرگ پرندگان مهاجر بودیم اما موضوع وحشتناک فقط مرگ این پرندگان باارزش نیست، بلکه بی‌تفاوتی دولتی‌ها به این مساله است. به گفته سازمان دامپزشکی، سم بوتولیسم موجب مرگ پرندگان شده اما ماندگاری این سم و بی‌توجهی مسؤولان به آن می‌تواند عواقب خطرناکی داشته باشد؛ خطرناک‌تر از مرگ پرندگان. پرسش این است: علت مرگ سریالی پرندگان مهاجر چیست؟ برای پاسخ به این سوال باید دید تحقیقات درباره مرگ پرندگان در سال گذشته به کجا رسید. طبق اطلاعات به دست آمده از آنالیز رسوب در گزارش پایش دوره‌ای تالاب‌های میانکاله و فریدونکنار در سال ۹۸ در برخی نقاط میانکاله، فلزات سنگین در نمونه‌های رسوب یافت شده‌اند. میانگین مقادیر رسوب آلومینیوم در تالاب میانکاله در این گزارش ۳۴۲ میلی‌گرم بر کیلوگرم اعلام شده است. این رسوب در ایستگاه‌های بندر گز و اسماعیل سرای بیشتر از مقادیر سایر ایستگاه‌ها به دست آمده است و احتمالا این رسوب می‌تواند ناشی از ته‌نشینی آلومینیوم محلول در آب باشد. علاوه بر آلومینیوم، میزان آرسنیک موجود در آب میانکاله نیز قابل توجه است. این گزارش می‌گوید میانگین مقادیر آرسنیک در ایستگاه‌های قره‌سو و دهنچپقلی بیشتر از سایر ایستگاه‌ها گزارش‌شده است و همچنین مقادیر جیوه و سرب در بیشتر ایستگاه‌ها بالاست. این گزارش تاکید می‌کند «۲ فلز آرسنیک و جیوه دارای منشأ انسانی هستند و وجود مقادیر زیاد از این عناصر در رسوب، ناشی از فعالیت‌های انسانی در اطراف این تالاب است».عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست سال گذشته درباره مرگ پرندگان گفته بود: وارد نشدن آب به تالاب میانکاله سبب تولید سم بوتولیسم و مرگ پرندگان شده است. طبق آخرین گزارش رسمی سازمان دامپزشکی - که مسؤولیت بررسی بیماری‌های حیات وحش را دارد - سم بوتولیسم سبب تلف شدن پرندگان شده است. بوتولیسم سمی بسیار خطرناک است که هر نانوگرم آن می‌تواند ۵ نفر را به کشتن دهد. به عبارتی هر ۲ کیلوگرم از آن می‌تواند تمام انسان‌های روی زمین را نابود کند. وی گفته بود: وارد نشدن آب به تالاب میانکاله سبب ایجاد شرایط بی‌هوازی و تولید این سم شده است، چرا که سدها و دستگاه‌های پمپاژ جلوی ورود آب به تالاب را می‌گیرند. امسال بعد از اینکه مشخص شد دوباره مرگ پرندگان مهاجر رقم خورده محیط‌زیست چند ایستگاه محیط‌زیستی را پایش کرد.  طبق پایش انجام شده در ۶ ایستگاه، مواد پلاستیکی، خرده‌ریزهای پلاستیک و آلودگی‌های ناشی از ته‌مانده‌های سیگار مشاهده شده است و علاوه بر آن در تالاب میانکاله مقادیر قابل‌ توجهی از هیدروکربن‌های نفتی هم به چشم می‌خورد. فارغ از آلودگی ناشی از فلزات سنگین در میانکاله، میانگین کل جامدات معلق، حداکثر PH، حداکثر کدورت، حداقل سختی کل، میانگین COD، حداکثر کلیفرم کل و کلیفرم مدفوعی و حداکثر کادمیوم در این تالاب بالاست.مقادیر این آلودگی‌ها در آب میانکاله «بیشتر از حد مجاز برای جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌ها» معین شده است. اداره حفاظت محیط‌زیست استان مازندران مرگ بیش از ۲۳۰۰ پرنده مهاجر ازجمله چنگر معمولی، فلامینگو، مرغابی تلفرا و... را در تالاب میانکاله تایید کرده است. از سوی دیگر سازمان دامپزشکی نیز اعلام کرده علت مرگ پرندگان تالاب میانکاله سم بوتولیسم است؛ همان سمی که سال گذشته هم سبب مرگ ۴۰ هزار پرنده مهاجر در این تالاب شد. حر منصوری‌عبدالملکی، فعال محیط‌زیست و مسؤول تشکل زیست‌محیطی دیده‌بان در مازندران درباره سم بوتولیسم و مرگ پرندگان مهاجر در میانکاله اظهار کرد: عده‌ای بر این باورند که کاهش سطح آب تالاب میانکاله سبب تولید سم و مرگ و میر پرندگان شده، این در حالی است که طی سال‌های ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۴ نیز کشور ایران با خشکسالی مواجه و تالاب میانکاله خیلی بیشتر از حال‌ حاضر خشک شده بود اما هیچ سند و گزارشی مبنی بر مرگ‌و‌میر گسترده پرندگان مهاجر در میانکاله در آن سال‌ها وجود ندارد.  وی در ادامه با اشاره به اینکه چنین مساله‌ای نشان می‌دهد اتفاق جدیدی در میانکاله افتاده که مرگ‌و‌میر گسترده پرندگان مهاجر را به‌ دنبال داشته است، تصریح کرد: نیمه سوم دی‌ماه سال گذشته نخستین تلفات مشکوک پرندگان مهاجر در جنوب تالاب میانکاله رخ داد. همان زمان ما قسمت شمالی تالاب را پایش کردیم و متوجه شدیم که مرگ‌و‌میری در قسمت شمالی رخ نداده است، بنابراین به این نتیجه رسیدیم که مشکل فقط مربوط به قسمتی از زیستگاه است، چراکه اگر بیماری ویروسی یا واگیردار رخ داده بود همه قسمت‌های تالاب درگیر آن می‌شد.  وی با اشاره به اینکه محدوده‌ای در تالاب میانکاله که مرگ‌و‌میرها در آن نقطه رخ می‌داد، به‌عنوان محدوده مرگ مشخص و علامت‌گذاری شد، اظهار کرد: از ۹ بهمن‌ماه امسال نیز وضعیت مشکوکی در سواحل گلوگاه و همان محدوده مرگ مشاهده شد.  وی در ادامه درباره اینکه چرا در تالاب میانکاله سم بوتولیسم تولید می‌شود، تصریح کرد: درباره علت این موضوع هنوز تحقیقات و بررسی‌ها ادامه دارد اما یکی از دلایل و فرضیه‌های مهمی که هم در گزارش دامپزشکی و هم در گزارش کمیته مشورتی میانکاله به آن اشاره شده است، ورود میزان قابل توجهی رسوب به تالاب میانکاله است.  منصوری‌‌عبدالملکی در گفت‌و‌گو با ایسنا با تاکید بر اینکه حقابه میانکاله باید حفظ شود و به‌صورت آب شیرین، بدون آلودگی و رسوب و در نظام طبیعی به تالاب پرداخت شود، اظهار کرد: در برخی نقاط تالاب، بین ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر رسوب‌ وجود دارد و شرایط برای تولید بوتولیسم فراهم شده است. موسس گروه مشورتی میانکاله در پایان با اشاره به اینکه محیط‌زیست می‌تواند جلوی تجمع پرندگان در محدوده مرگ در تالاب میانکاله را بگیرد، گفت: البته تا زمانی‌ که سازمان محیط‌زیست به این نتیجه نرسیده است که رسوب و دستکاری‌های هیدروسیستمی سبب مرگ‌پرندگان می‌شود، نباید اقدامی انجام دهد، چرا که اولویت با پیدا کردن عوامل مرگ‌ومیر پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله است. 

***