گروه سیاسی: عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با پایگاه دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب به شروط اعلامی ایران مبنی بر لغو تحریم‌ها برای بازگشت موثر دولت جدید آمریکا به برجام، به شرح و تفسیر شرایط کشورمان در دوره جدیدی از توافق هسته‌ای پرداخت. 

به گزارش «وطن امروز»، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده ایرانی در مذاکرات هسته‌ای در بخشی از این گفت‌وگو به خوش‌بین نبودن رهبر انقلاب به طرف مقابل در مذاکرات اشاره کرده و اعتراف می‌کند حق با رهبر انقلاب بوده است. عراقچی در این باره می‌گوید: مهم‌ترین و شیرین‌‌ترین خاطره من از حمایت‌‌هایی است که رهبر انقلاب در طول دوران مذاکرات داشتند. ایشان هیچ‌گاه نسبت به مذاکره و نیت طرف‌‌های مقابل خوش‌‌بین نبودند و از روز اول تا آخر هم فرمودند که خوش‌بین نیستند. البته مشخص هم شد که حق با ایشان بود و در همه‌ موارد این مساله روشن شد. 

عراقچی بلافاصله ادعا می‌کند: ما هم طبق فرمایش رهبر انقلاب، بر اساس بدبینی مذاکره کردیم. ایشان توصیه‌‌ای که همواره به ما داشتند این بود که حتما با بدبینی و عدم اعتماد نسبت به طرف مقابل مذاکره کنید و ما هم روی همین مسیر حرکت کردیم ولی در عین حال همیشه از نفس مذاکره و تیم مذاکره‌‌کننده حمایت کردند. معاون ظریف در ادامه می‌افزاید: رهبر انقلاب در طول مذاکرات، به اصول کلی، خطوط قرمز و کلیات مذاکرات اشراف داشتند و رهبری می‌‌کردند ولی در جزئیات دخالتی نداشتند و خودشان هم بارها فرمودند. 

ادعای عباس عراقچی اما در اشاره به این نکته که ما هم طبق فرمایش رهبر انقلاب بر اساس بدبینی مذاکره و روی همین مسیر حرکت کردیم در شرایطی است که بازخوانی مواضع و راهبرد پیگیری شده دولت روحانی در سیاست خارجی طی سال‌های 92 تا 95 بر پایه اعتمادسازی و تعامل قرار گرفته و در تعارض و تناقض کامل با این قسمت از اظهارات معاون سیاسی وزارت امور خارجه مبنی بر بی‌اعتمادی تیم مذاکره‌کننده ایرانی به طرف مقابل است. 

 با وارد شدن برنامه جامع اقدام مشترک به ششمین سال خود و حالا که واقعیت این توافق عجیب در تاریخ معاهدات بین‌المللی- که از تامین حداقلی منافع ملی و اقتصادی کشور ناتوان مانده - آشکار شده، عباس عراقچی و همکارانش در وزارت امور خارجه را وادار به ساختن دیوار بلند بی‌اعتمادی میان دولت و همتایان آمریکایی کرده است. این دیپلمات ارشد ایرانی در حالی امروز می‌گوید طبق فرمایش رهبری روی مسیر بی‌اعتمادی به آمریکا مذاکره کرده‌اند که فراموش کرده زمانی که رهبری از خدعه طرف مقابل در مذاکرات می‌گفتند، رئیس دولت و رئیس سیاست خارجی کشور در حال تئوریزه کردن این گزاره بودند که خوش‌بینی و بدبینی در دنیای سیاست معنا ندارد و هر توافقی بهتر از عدم توافق است. 

 

* خوش‌بینی و بدبینی در دنیای سیاست معنا ندارد!

بر این مبنا رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی خود با مردم در 9 اردیبهشت‌ماه سال 93، با بیان اینکه دنیا امروز می‌بیند که ما با منطق با جهان حرف می‌زنیم، گفت: دنیای سیاست دنیای شعار نیست و آنها که فکر می‌کنند اگر با صدای بلند و با درشتی با دیگران صحبت کنند در دنیا پیروز می‌شوند، مسائل سیاسی را خوب نمی‌شناسند البته اگر قصدمان تعامل باشد نه تقابل. 

روحانی با بیان اینکه اگر مبنا تعامل سازنده باشد، می‌دانیم که تعامل سازنده راه خود را دارد و دولت این راه را بخوبی می‌شناسد و تا امروز موفق بوده و خواهد بود، افزود: خوش‌بینی و بدبینی در دنیای سیاست معنا ندارد و باید واقع‌بین باشیم. رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: به سهم خودم با‌ شناختی که از دنیا و مساله دارم، نسبت به مذاکرات بدبین نیستم اما اینکه آیا در زمان 6 ماه بتوانیم به توافق برسیم، وابسته به این است که طرف مقابل ما آماده تعامل درست باشد. 

اما پس از نقض برجام توسط دولت اوباما، روزنامه «شرق» گزارش داد: «به دنبال اعتراض ظریف [به قانون محدودیت ویزا که نقض برجام از سوی آمریکا بود] جان کری، وزیر خارجه آمریکا در نامه‌ای خطاب به ظریف نوشت این قانون به‌هیچ‌وجه مانع ما نمی‌شود که تعهدات خود طبق برجام را اجرا کنیم». عراقچی هم ۳۰ آذر ۹۴ تأکید کرد: این نامه، امضای وزیر خارجه آمریکا را دارد و اجرای موفق برجام را تضمین کرده است. وی در ادامه گفت: آنچه برای ما مهم است این است که برجام در مرحله اجرا با هیچ‌گونه خدشه و صدمه‌ای مواجه نشود، آقای کری این تضمین را به ‌عنوان وزیر خارجه آمریکا به‌ صورت کتبی با امضای رسمی داده است! 

با این وجود مشخص نیست عراقچی امروز چگونه مدعی است او و همکارانش با بدبینی مذاکره و توافق کردند. 

 

* اعتماد به قول اوباما

افزون بر عراقچی، مرور اظهارات محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با شبکه پی‌بی‌اس آمریکا در شهریور 93 کاملا فضای بی‌اعتمادی دولت روحانی به آمریکا را نشان می‌دهد(!) ظریف می‌گوید: ما محدودیت‌هایی را که پرزیدنت اوباما برای وادار کردن کنگره به لغو تحریم‌ها با آن مواجه است، درک می‌کنیم و همان‌طور که نمی‌پذیریم آنها از ما امری غیرممکن را بخواهند، ما هم از آنها نمی‌خواهیم اقدامی غیرممکن انجام دهند. ظریف افزود: ما در امور داخلی آمریکا دخالت نمی‌کنیم، اگر اوباما به ما قول می‌دهد که کاری بکند، ما آن را می‌پذیریم و به قولش احترام می‌گذاریم. 

وزیر امور خارجه ادامه می‌دهد: هیچ فرد جدی‌ای در ایران به‌دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست، چرا که مردم محاسبات استراتژیک بسیار جدی دارند. مردم ایران به آمریکا اعتماد ندارند، ما می‌توانیم آن را تغییر دهیم(!) و این برای همه ما مهم است که به‌جای زندگی در گذشته، تاریخ جدیدی را رقم زنیم! رقم‌ زدن این تاریخ جدید با تلاش برای ایجاد سازوکارهایی است که به‌طور علمی مانع ساخت بمب هسته‌ای توسط ایران می‌شود! همچنین حسن روحانی آذر 98 در همایش ملی بیمه و توسعه، که برای نخستین‌بار مکالمات تلفنی خود با اوباما را فاش کرد، اظهار می‌کند: برای نخستین‌بار تقریبا بعد از انقلاب اسلامی در سال 92 در آغاز دولت یازدهم بین وزیر امور خارجه ایران و وزیر خارجه آمریکا گفت‌وگو و مذاکره آغاز شد، این کار ممکن است از دید مردمی که در سیاست خیلی سررشته ندارند کار ساده‌ای باشد اما کار عظیم و بزرگی بود. دلیلش این بود که ما به مردم قول داده بودیم طی 100 روز مردم شاهد نخستین تحول در زمینه این ریسک باشند. رئیس‌جمهور بیان کرد: مشاوران و همراهان من در سفر نیویورک مرا قانع کردند که برای پیشرفت در مذاکرات خوب است من جواب تلفن رئیس‌جمهور آمریکا را بدهم و در آخرین لحظاتی که داشتم نیویورک را ترک می‌کردم رئیس‌جمهور آمریکا در هتلی که من بودم، به من تلفن زد و من پاسخ تلفن او را دادم. رئیس‌جمهور اظهار کرد: این صحبت کوتاه یک ربع تا 20 دقیقه‌ای یک لکوموتیو بسیار قوی برای حرکت قطار مذاکره بود، یعنی باعث شد چارچوب را با ایشان مشخص کردیم. رئیس‌جمهور پیش از نخستین حضور خود در اجلاس سازمان ملل در قامت رئیس‌جمهور، شهریور 92 طی یادداشتی اختصاصی در واشنگتن‌پست می‌نویسد: در حالی که برای حضور در افتتاحیه مجمع عمومی سازمان ملل عازم نیویورک می‌شوم، به همتایان خودم توصیه می‌کنم از فرصتی که انتخابات اخیر ایران فراهم کرده، استفاده کنند. به آنها توصیه می‌کنم از اختیاری که مردم برای تعامل محتاطانه به من داده‌اند، استفاده کنند و به تلاش‌های دولت من برای به جریان انداختن گفتمانی سازنده، صادقانه پاسخ دهند. 

رئیس‌جمهور همچنین در همان ایام طی گفت‌وگو با شبکه NBC آمریکا با اشاره به نامه رد و بدل شده با اوباما و همچنین احتمال دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا در سازمان ملل می‌گوید: ما گفتیم اگر در قدم‌های اولیه حسن‌نیت ببینیم، اعتماد متقابل ببینیم، آمریکا از موضع برابر حرف بزند، می‌تواند بسیاری از مسائل در دستور مذاکرات قرار بگیرد. موضوع مذاکرات هسته‌ای مهم‌ترین آزمایش در این مساله است. اگر ما در موضوع هسته‌ای توانستیم با حسن‌نیت از ۲ طرف و با اراده سیاسی به اعتماد متقابل برسیم، زمینه مذاکره درباره سایر موضوعات فراهم خواهد شد. روحانی می‌افزاید: بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری و مراسم تحلیف یعنی شروع به کار رسمی من، آقای اوباما نامه‌ای خطاب به من نوشتند. در آن نامه تبریک گفتند و برخی مسائل مورد نظرشان را مطرح کردند، من هم به آن نامه پاسخ دادم. از ایشان تشکر کردم و مواضع جمهوری اسلامی ایران نسبت به مواردی را که ایشان مطرح کرده بود و برخی موارد دیگر را در پاسخ نامه مطرح کردم. به نظر من لحن هر ۲ نامه مثبت و سازنده بود.