گروه سیاسی: اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی بر اساس بند 6 قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» از روز گذشته رسما توسط ایران متوقف شد تا تهران یک گام مهم و اساسی دیگر در پاسخ به بدعهدی تروئیکای اروپایی در برجام بر داشته باشد و مسیر یکطرفه تعهدات در توافق هسته‌ای را تغییر دهد.  به گزارش «وطن‌امروز»، طبق ماده ۶ این قانون، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای متعاهد از جمله کشورهای 1+4 (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، ۲ ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند. با این وجود پس از آنکه کاظم غریب‌آبادی، سفیر و‌ نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوشنبه‌شب از توقف دسترسی‌های تکمیلی آژانس از نیمه‌شب دوشنبه خبر داد، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه هم در توئیتی اعلام کرد اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از پنجم اسفندماه (سه‌شنبه) متوقف شد. ظریف در توئیت خود ضمن اشاره به توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از پنجم اسفندماه، چرایی این اقدام را هم بیان کرد. رئیس دستگاه سیاست خارجی در این باره نوشت: بر اساس الزام قانون، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کردیم. این اقدام کاملا در انطباق با بند ۳۶ برجام است، زیرا رئیس‌جمهور آمریکا هنوز نقض از سوی این کشور را متوقف نکرده و تروئیکای اروپایی هم همچنان در انجام تعهدات‌شان کوتاهی می‌کنند. در توئیت دوشنبه‌شب کاظم غریب‌آبادی هم آمده: در راستای اجرای مصوبه مجلس درباره توقف نظارت‌های فراپادمانی و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی، همه دسترسی‌های تکمیلی آژانس از نیمه‌شب امشب متوقف می‌شود. وی افزود: از ساعت ١٢ امشب (روز دوشنبه) چیزی به نام تعهدات فراتر از پادمان نداریم. غریب‌آبادی همچنین گفت: دستورات لازم به تاسیسات هسته‌ای صادر شده است.

همچنین دولت هم دوشنبه‌شب در بیانیه‌ای اعلام کرد خود را موظف به اجرای قوانین کشور و ازجمله قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» (مصوب مجلس) می‌داند. در این بیانیه آمده: کلیه اقدامات لازم را بر اساس آیین‌نامه مصوب خود و حتی سریع‌تر از زمان تعیین‌شده توسط مجلس شورای اسلامی انجام داده و توقف اجرای اقدامات داوطلبانه فراتر از پروتکل الحاقی از تاریخ ۵ اسفندماه ۱۳۹۹ را در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۹۹ (۱۵ فوریه ۲۰۲۱) رسما به اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسانده و از تاریخ ۵ اسفندماه عملیاتی خواهد شد.

 

* اقدامات در چارچوب مصوبه مجلس به اطلاع همه رسیده

محمدجواد ظریف روز سه‌شنبه در حاشیه همایش بین‌المللی مطالبات حقوقی و بین‌المللی دفاع‌مقدس در جمع خبرنگاران درباره توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و نظارت‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اظهار داشت: این قانون از امروز اجرا شده است. از ۲۷ بهمن به صورت رسمی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کردیم که از صبح پنجم اسفندماه قانون در این باره اجرا خواهد شد و به همین دلیل اجرای این قانون از امروز آغاز و عملیاتی شده است. وی درباره سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به تهران نیز خاطرنشان کرد: آقای گروسی به ایران آمد تا ترتیباتی را برای اطمینان از اجرای قانون داشته باشیم و در این ترتیبات با ایشان به توافق رسیدیم.

وزیر امور خارجه درباره توافقات حاصله با گروسی بیان کرد: اصل ترتیبات این است نوارهایی که از برنامه‌های ما ضبط می‌شوند - که هیچ گاه به صورت زنده به آژانس ارائه نمی‌شد، بلکه روزانه و هفتگی ارائه می‌شد - در ایران نگهداری می‌شود و در اختیار آژانس قرار داده نمی‌شود. ظریف در عین حال یادآور شد: البته اجرای پادمان ادامه می‌یابد.

رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: پادمان تعهد جمهوری اسلامی ایران است و قانون مجلس هم اجازه اجرای فراتر از پادمان را نمی‌دهد و این بدان معناست که همکاری ما با آژانس ادامه پیدا می‌کند. به این معنا نیست که همکاری ایران با آژانس متوقف می‌شود. قانون مجلس نیز چنین چیزی را نخواسته است. وی با بیان اینکه همکاری ایران با آژانس ادامه می‌یابد، یادآور شد: اما این همکاری فراتر از قرارداد پادمان نخواهد رفت و در این چارچوب همکاری خواهیم کرد.

 

* اروپا حتی یکی از تعهدات خود را اجرا نکرد

وزیر امور خارجه با بیان اینکه با کشورهای مختلف1+4 یعنی روسیه، چین و ۳ کشور اروپایی و اتحادیه اروپایی و همین‌طور با سایر کشورها از ماه‌ها قبل گفت‌وگو داشتیم، گفت: البته بحث کاهش تعهدات ایران در چارچوب ماده ۳۶ برجام، ۲ سال و خرده‌ای است که بعد از اقدام آمریکا در خروج از برجام شروع شده و این بحث مرتب ما در جلسات1+4 و ایران و گفت‌وگوهای دوجانبه بوده است. ظریف خاطرنشان کرد: بحث اقداماتی که توسط مجلس در همان چارچوب مصوب شد به اطلاع همه رسیده است و گفته‌ایم به محض اینکه آنها تعهدات خودشان را اجرا کنند، هم اروپا و هم آمریکا، به خاطر اینکه اروپا هم تعهدات خودش را برخلاف آنچه می‌‌گویند، اجرا نکردند، ما هم تعهدات‌مان را از سر می‌گیریم.وی با بیان اینکه در برجام صرف امضای یک کاغذ در خود برجام هم کافی نیست، اظهار داشت: ماده ۲ ضمیمه ۲ و ماده 5 ضمیمه ۲ به آثار اقدام برمی‌گردد. یعنی اگر چیزی را اروپایی‌ها امضا کردند و همه شرکت‌های اروپایی از ایران رفتند و هیچ حمایتی اروپایی‌ها از شرکت‌های‌شان در مقابل تحریم‌های آمریکا نکردند، آنها نقض عهد کرده‌اند. لذا این تبلیغاتی که مرتب اروپایی‌ها تکرار می‌کنند که ما همه تعهدات‌مان را اجرا کردیم، اما به طور حتم تعهدات‌شان را در برجام اجرا نکردند. وزیر امور خارجه با بیان اینکه اروپایی‌ها علاوه بر برجام ۱۱ تعهد در ۲ جلسه در سال ۱۳۹۷ دادند، یادآور شد: آنها این تعهدات را نیز اجرا نکردند، حتی یکی از تعهدات را.

 

* واکنش ۳ کشور اروپایی به توقف اجرای پروتکل الحاقی

«دومینیک راب» وزیر خارجه انگلیس، «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان و «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه به عنوان ۳ کشور اروپایی حاضر در برجام بیانیه‌‌ای مشترک درباره توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی صادر کردند. 

متن کامل این بیانیه به این شرح است: ما، وزیران خارجه فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده عمیقا از اینکه ایران از امروز اجرای پروتکل الحاقی و تدابیر شفافیت‌ساز خود ذیل برنامه جامع اقدام مشترک را به حالت تعلیق درآورد، متأسفیم. اقدامات ایران در حکم نقض بیشتر تعهداتش ذیل برجام است و نظارت‌های پادمانی توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به طرز محسوسی کاهش می‌دهد.  ۳ کشور اروپایی از لحاظ اهمیت دادن به ماهیت خطرناک این تصمیم همسو هستند. این اقدام، دسترسی آژانس اتمی به سایت‌ها و اطلاعات پادمانی مرتبط را به طرز محسوسی کاهش خواهد داد. اقدام مذکور همچنین توانایی آژانس اتمی برای راستی‌آزمایی و نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران و فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای را محدود خواهد کرد.  ما از تلاش‌های ادامه‌دار مدیرکل آژانس اتمی و دبیرخانه آژانس در زمینه نظارت و راستی‌آزمایی‌ تعهدات هسته‌ای ایران تقدیر کرده و کاملا حمایت می‌کنیم. ما حصول تفاهم دوجانبه موقت میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران که امکان دسترسی به برخی اطلاعات معین را برای ۳ ماه حفظ می‌کند، مدنظر داریم.  از ایران می‌خواهیم تمام اقداماتی را که باعث کاهش شفافیت می‌شود به عقب برگردانده و همکاری‌های کامل و بموقع را با آژانس اتمی به عمل آورد. هدف ما همچنان حفظ برجام و حمایت از تلاش‌های جاری دیپلماتیک برای رسیدن به راه‌حل مذاکره‌محوری است که امکان بازگشت ایران و آمریکا به رعایت کامل تعهدات برجامی‌شان را فراهم می‌کند. 

همچنین «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه درباره توافق موقت با ایران در نشستی درباره جلوگیری از حملات با تسلیحات کشتار جمعی گفت: «بدون توافق اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ایران، ‌بازرسی‌ها از ایران بدان معنا بود که ایران می‌توانست گام‌هایی بردارد که قابل بازیابی یا بازگشت‌پذیر نباشد». مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اضافه کرد: «این توافق به ما اجازه می‌دهد به نظارت و ثبت تمام فعالیت‌های کلیدی و نه همه آن، که در این دوره روی می‌دهد بپردازیم». رافائل گروسی افزود: «این توافقی سیاسی یا قانونی نیست، این یک تفاهم و نه یک توافق رسمی است».

***