گروه بین‌الملل: سرانجام کاخ سفید مجوز انتشار گزارش محرمانه اداره اطلاعات ملی ایالات متحده با عنوان «ارزیابی نقش رژیم سعودی در قتل جمال خاشقجی» را صادر کرد؛ گزارشی که به وضوح محمد بن‌سلمان، ولیعهد رژیم سعودی را به عنوان مطلع حتمی و حتی آمر قتل این روزنامه‌نگار مخالف در جریان حضورش از کنسولگری عربستان در استانبول معرفی می‌کند. 

در همان مقدمه این گزارش طبقه‌بندی شده که 11 فوریه گذشته توسط دفتر مدیریت اطلاعات ملی آمریکا در اختیار نمایندگان و سناتورهای کنگره قرار گرفته بود، آمده است: «ارزیابی ما این است که محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی عملیات بازداشت و قتل جمال خاشقجی در کنسولگری این کشور در استانبول ترکیه را تایید کرده است».

همچنین تاکید شده بن‌سلمان نه‌تنها در تصمیم‌سازی این اقدام، بلکه اجرای آن و حتی جزئیات جنایت علیه خاشقجی نیز نقش کلیدی و غیرقابل انکار داشته است. جامعه اطلاعاتی آمریکا همچنین بدین موضوع مهم اشاره کرده که محال است ولیعهد سعودی از سال 2017 به این سو بر هیچ‌یک از عملیات‌های دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی کشورش که خود رسما در راس آن قرار داشته، اشراف نداشته باشد. 

جمال خاشقجی دوم اکتبر 2018 پس از آنکه همسر ترکیه‌ای‌اش خدیجه چنگیز را مقابل در ورودی کنسولگری سعودی در استانبول تنها گذاشت، بر اساس دعوت رسمی یک مقام بلندپایه ریاض وارد آن شد اما بعد تا چند روز از انظار ناپدید شد. با پیگیری خانم چنگیز و دولت و پلیس ترکیه مشخص شد ماموران سعودی به ‌رغم اظهار بی‌اطلاعی حکومت عربستان، روزنامه‌نگار مخالف خود را در داخل کنسولگری شکنجه داده، به قتل رسانده و سپس قطعات بدن او را به خارج از ساختمان منتقل و امحا کرده‌اند. 

 

* لحن متناقض بایدن و کاخ سفید

 با وجود اتهام رسمی جامعه اطلاعاتی آمریکا به بن‌سلمان درباره ترور خاشقجی اما دولت واشنگتن هنوز هیچ برنامه‌ای برای تحریم بن‌سلمان نداشته و فقط به تحریم برخی نهادها و چهره‌های مرتبط با او بسنده کرده‌ است که این خود می‌تواند به اندازه افشای قتل خاشقجی یک رسوایی تلقی شود. 

این رسوایی، سکوت یا بی‌عملی هر ۲ دولت جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکا را که در ماه‌های پس از قتل فجیع ستون‌نویس برجسته عربستانی روزنامه واشنگتن‌پست در اکتبر 2018 روی کار آمده‌اند، در قبال این جنایت دربر می‌گیرد. دونالد ترامپ تلاش کرد به طور کامل بر این جنایت گاو شیرده خود سرپوش بگذارد و حالا جو بایدن به رغم افشای جرم بن‌سلمان، حاضر نیست مجازاتی را متوجه متحد دست‌نشانده خود در ریاض کند. 

جو بایدن، ساعاتی پس از نخستین تماس تلفنی خود به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا با سلمان، پادشاه عربستان دستور انتشار این گزارش محرمانه توسط اداره اطلاعات ملی آمریکا را صادر کرد. او درباره این تماس به شبکه یونی ویژن گفت: «در تماس تلفنی با پادشاه سعودی به او گفتم که ریاض به دلیل نقض حقوق بشر مجازات خواهد شد. به ملک‌سلمان گفتم که آمریکا طی روزهای جمعه و دوشنبه تغییرات گسترده در روابط آمریکا و عربستان را اعلام خواهد کرد». با این حال بیانیه رسمی کاخ سفید درباره تماس ۲ طرف در تناقض با حرف‌های بایدن و بسیار محافظه‌کارانه است و در آن فقط آمده که بایدن بر اهمیت‌ دادن آمریکا به حقوق بشر و حاکمیت قانون در عربستان تأکید کرده است. همچنین آمده که رئیس‌جمهور آمریکا در گفت‌وگوی تلفنی روز پنجشنبه خود با سلمان بن‌عبدالعزیز اظهار داشته که واشنگتن تا حد امکان روابط قوی و شفاف با ریاض خواهد داشت. 

به دنبال انتشار گزارش قتل خاشقجی لحن سعودی‌ها جدی شده است. وزارت خارجه سعودی در بیانیه‌ای رسمی در این باره، گزارش سیا را حاوی نتیجه‌گیری‌های نادرست و تفسیرهای اهانت‌آمیز علیه پادشاهی سعودی دانسته و آن را قاطعانه رد کرده است. 

در این بیانیه همچنین آمده است: «عربستان جنایت قتل خاشقجی را محکوم کرد و تدابیر لازم را برای تضمین عدم تکرار چنین رویدادی اتخاذ کرده است. جای تأسف دارد که چنین گزارشی از سوی آمریکا صادر شود و حاوی نتایج اشتباه و غیرقابل قبول باشد. دستگاه قضایی احکام خود در حق مرتکبان قتل را صادر کرده است که با استقبال خانواده خاشقجی روبه‌رو شد. ریاض هر اقدامی را که به رهبری و حاکمیت و استقلال دستگاه قضایی آن ضربه بزند، برنخواهد تابید». 

البته رژیم ریاض واکنشی در قبال تحریم 76 نفر از مقامات و ماموران خود و البته یک نهاد نظامی این کشور نشان نداده است. بر اساس بیانیه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، دولت بایدن- هریس با از حالت محرمانه خارج کردن گزارش درباره ابعاد قتل وحشتناک جمال خاشقجی به عنوان بخشی از تعهدات دولت ایالات متحده، اقدامات بیشتری را برای تقویت محکومیت این جنایت در سطح جهانی انجام می‌دهد. در این بیانیه به تحریم‌ها نیز اشاره شده است: «وزارت خارجه ایالات متحده پیرو ممنوعیت‌های مرتبط با قتل خاشقجی، صدور ویزا برای 76 نفر از اتباع سعودی که اعتقاد ما بر این است در تهدید مخالفان حکومت سعودی از جمله جمال خاشقجی دست داشته‌اند را ممنوع می‌کند». همزمان وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز نیروی واکنش سریع سعودی - مستقیما تحت نظر بن‌سلمان - و «احمد العسیری» مشاور ویژه ولیعهد و معاون سابق سرویس امنیت و اطلاعات خارجی عربستان را تحریم کرد. 

در همین رابطه باب منندز، سناتور دموکرات نیوجرسی و رئیس کمیته روابط خارجی سنا از تعهد جو بایدن به شفافیت و اجرای قانون به واسطه انتشار این گزارش، قدردانی کرد.

آوریل هاینس، مدیر اطلاعات ملی آمریکا نیز گمانه‌زنی کرده که از این پس رابطه واشنگتن با ریاض به چالش کشیده می‌شود. 

با این همه پرهیز آمریکایی‌ها از تحریم یا هر گونه موضع‌گیری علیه شخص ولیعهد سعودی به عنوان متهم اصلی پرونده خاشقجی بدین معنی است که بایدن قصد دارد ضمن محدود کردن قدرت بن‌سلمان، رابطه پرمنفعتی مشابه ترامپ بر اساس باج‌گیری از گاو شیرده سعودی با او برقرار کند. 

به گزارش رویترز، 4 منبع نزدیک به دولت بایدن اعلام کردند تیم او در حال ارزیابی تجهیزات نظامی‌ای هستند که قرار است در قالب قرارداد 500 میلیارد دلاری ترامپ با بن‌سلمان، به سعودی‌ها فروخته شود. 

آنها ابراز تردید کرده‌اند که آیا این تسلیحات دفاعی هستند یا خیر و آیا دولت بایدن مجوز نهایی شدن این قراردادها را صادر می‌کند یا نه؟ بر این اساس دموکرات‌ها با لغو قرارداد تسلیحاتی بزرگ دوره جمهوری‌خواهان سعی دارند هم ژست حقوق بشری بگیرند و هم با تجدید آنها، پورسانت‌های چند ده میلیارد دلاری را که به جیب آنها می‌رود را برای خود بردارند.  

 

* مجتهد: گزارش سیا کامل نیست!

در همین حال افشاگر معروف پشت‌ پرده‌های آل‌سعود با انتشار توئیتی جدید اعلام کرد اگر چه این گزارش تصویری جدید از شخصیت خشن بن‌سلمان را رو می‌کند، با این حال تمام ابعاد جنایت او علیه خاشقجی نگون‌بخت را روایت نمی‌کند. مجتهد می‌نویسد: «این مهم است که سیا اطلاعات مستقیمی از تماس‌ها و پیامک‌های میان محمد بن‌سلمان و «خالد بن‌سلمان» معاون وزیر دفاع عربستان (برادر محمد بن‌سلمان) و «سعود القحطانی» مشاور سابق ولیعهد سعودی و... دارد ولی همه واقعیت‌ها آن چیزی نیست که در گزارش آمده است».

 

* سازمان ملل نگران مصونیت آمریکایی برای بن‌سلمان

گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور اعدام‌های خارج از چارچوب قضایی و عجولانه و خودسرانه، درباره احتمال مصونیت دادن دولت بایدن به بن‌سلمان ابراز نگرانی کرد. 

«اگنس کالامارد» تاکید کرد واشنگتن نباید در برابر شکایت‌های قضایی به محمد بن‌سلمان مصونیت بدهد. او از دولت آمریکا خواست دارایی‌‌های شخصی و فعالیت‌های بین‌المللی ولیعهد سعودی را تحت تحریم قرار دهد. همچنین از دولت ریاض نیز خواست سرنوشت جسد «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول را فاش کند.

***