مصطفی خدابخشی: وزارت آموزش‌و‌پرورش در حالی نسبت به بازگشایی مدارس در سال آینده پافشاری می‌کند که کرونا همچنان در جای‌جای کشور جولان می‌دهد و رئیس‌جمهور نیز اخیرا اعلام کرده است به احتمال زیاد محدودیت‌های کرونایی برای سال آینده همچنان ادامه داشته باشد. 

نظام آموزشی با ورود کرونا به کشور دچار تغییرات اساسی شد و این موضوع باعث شد برای حفظ سلامت جامعه و جلوگیری از شیوع گسترده ویروس کرونا، مدارس تعطیل شود و آموزش حضوری جای خود را به آموزش‌های محدود مجازی بدهد.  مجازی شدن آموزش در یک سال گذشته باعث شد دانش‌آموزان از فضای کلی آموزش فاصله گرفته و نتوانند با بهره‌گیری از آموزش رودررو به شاخصه‌های تحصیلی استاندارد دست پیدا کنند. میز، گچ، تخته سیاه و صف‌های روزانه مدارس در سالی که گذشت، جای خود را به کلاس‌هایی داد که در آن برخی دانش‌آموزان صرفا در آن حاضری می‌زدند و عملا مشغول کار دیگری بودند. وجود مواردی از این دست باعث شد آموزش و یادگیری با افت جدی مواجه شود و زنگ خطر برای نسل آینده که هم‌اکنون در حال تحصیل در مقطع ابتدایی هستند به صدا درآید. این خطر را می‌توان در نتایج آزمون‌های برگزار شده به صورت مجازی دید، چرا که بخشی از نتایج به دست آمده از امتحانات به این سبک حاصل دخالت مستقیم والدین بوده و نه تلاش دانش‌آموزان. 

بر اساس آنچه تاکنون از کلاس‌های مجازی برآمده، هنوز آموزش‌و‌پرورش نتوانسته کارنامه موفقی در این زمینه کسب کند و تعداد زیادی از معلمان، دانش‌آموزان و والدین به دلیل مشکلات موجود در شبکه شاد از این سیستم گلایه‌مند هستند. 

 

* بازگشایی مدارس تحت هر شرایطی

برخی خبرها این روزها حکایت از این دارد که آموزش‌و‌پرورش با توجه به بالا نبودن ضریب موفقیت شبکه شاد و آموزش مجازی به دنبال برگزاری کلاس‌های آموزشی از سال آینده است اما این در حالی است که وزیر بهداشت چندی پیش در مخالفت با بازگشایی مدارس در شرایط کرونایی گفته بود: مخالف بازگشایی مدارس هستیم؛ نگرانیم که دوباره با عادی‌انگاری به تله اردیبهشت و خرداد ماه بیفتیم. در همین ارتباط معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌و‌پرورش بر این باور است که «سطح سواد دانش‌آموزان به یک نگرانی جدی مبدل شده است و آماده بازگشایی مدارس تحت هر شرایطی هستیم».  رضوان حکیم‌زاده گفت: تصور اینکه کودکی که ‌شناختی از دنیای مدرسه ندارد از طریق گوشی یا تبلت حروف الفبا را به طور کامل یاد بگیرد غیرقابل قبول است، حتی کشورهایی که در امر آموزش پیشرو هستند، به‌رغم اینکه دسترسی‌های خوبی در زمینه‌های فناورانه از جهت سرعت و پهنای باند داشتند، مدارس دوره ابتدایی را با حفظ پروتکل‌های بهداشتی بازگشایی کردند. 

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌و‌پرورش ادامه داد: ما نیز به خاطر دغدغه‌های جدی که درباره آموزش دانش‌آموزان‌مان داشتیم، در ستاد ملی کرونا پیشنهاد کردیم و تصویب شد و در مناطق روستایی، عشایری و حاشیه

 شهرها-که خانواده‌ها نمی‌توانند کمک‌کننده باشند- به صورت محدود توانستیم جریان آموزش را به صورت حضوری برای پایه‌های اول و دوم برگزار کنیم.  وی بیان داشت: ما بشدت نگران سطح سواد یک نسل هستیم و کودکانی که امروز کلاس اول هستند، اگر پایه سواد ضعیفی داشته باشند بناهای بعدی خوب شکل نخواهد گرفت و ممکن است در آینده آنها تأثیرگذار باشد. لذا امیدواریم با ارزیابی صحیح و برنامه‌های مداخله‌ای بتوانیم تا حد زیادی نگرانی‌ها را برطرف کنیم. 

این اظهارات در شرایطی مطرح شد که چندی پیش محسن حاج‌میرزایی، وزیر آموزش‌و‌پرورش درباره موضوع بازگشایی مدارس گفته بود: «بازگشایی مدارس تابع تصمیم ستاد کرونا بوده و تاکنون هر گونه بازگشایی بر این مبنا انجام شده است». وی در ادامه با بیان اینکه هر جایی دانش‌آموزان دسترسی به اینترنت ندارند آموزش تعطیل نشده است، بیان داشت: با کمک خیران در استان‌های مختلف گوشی و تبلت مورد نیاز به دانش‌آموزان اهدا می‌شود. برای تهیه و تأمین تبلت و گوشی دانش‌آموزان نیازمند، منابعی در این وزارتخانه وجود ندارد و برای این منظور باید از سایر منابع تأمین اعتبار شود. 

دل‌نگرانی از نوع آموزش ارائه‌شده به دانش‌آموزان زمانی به اوج خود می‌رسد که نام دانش‌آموزان مقطع ابتدایی خصوصا پایه اولی‌ها به میان می‌آید. سوال اینجاست: دانش‌آموزان مقطع اول ابتدایی که تجربه‌ای از حضور در کلاس و مدرسه و حال و هوای خاص حاکم بر آن ندارند، چگونه می‌توانند صرفا با در دست داشتن یک گوشی الفبا را ملکه ذهن خود کنند؟ 

 

* «سلامت» اولویت برای دانش‌آموزان

اما نکته‌ای مهم‌تر در زمینه آموزش وجود دارد و آن اینکه هرچند تحصیل و کسب علم، از مهم‌ترین نیازهای زندگی بشری است ولی مهم‌تر از آن حفظ سلامت و بهداشت است، آن هم در شرایط ویژه کنونی حاکم بر جهان که کرونا هر روز شمار بسیاری را به کام مرگ می‌کشد. بر همین اساس باید تمام معیارها و فعالیت‌ها در آموزش‌و‌پرورش معطوف به حفظ سلامت کودکان در برابر کرونا باشد و مابقی شقوق فعالیتی این وزارتخانه در ذیل آن قرار گیرد. اجرای طرح بازگشایی مدارس به خودی خود به عنوان یک فعل منفی در شرایط کنونی به حساب نمی‌آید اما پیش از آن باید زمینه‌ها و بسترهای لازم جهت تحقق این مهم از جمله واکسیناسیون عمومی دانش‌آموزان و معلمان و بسترسازی جهت اجرای پروتکل‌های بهداشتی در مدارس فراهم آید.  در همین رابطه احمد حسین فلاحی، سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» ضمن تاکید بر اولویت داشتن حفظ سلامت دانش‌آموزان در شرایط کرونایی، با اشاره به ضعف‌های موجود در آموزش آنلاین دانش‌آموزان گفت: این شبکه هنوز نتوانسته پوشش‌دهی کاملی برای دانش‌آموزان فراهم کند و معلم در این نرم‌افزار تسلط کافی روی دانش‌آموز ندارد. برای مثال معلم در این نرم‌افزار نمی‌تواند در موضوع حضور و غیاب چندان موفق عمل کند، از طرف دیگر سرعت پایین نرم‌افزار در بارگذاری فیلم و عکس، محتوای کلاس‌ها را با افت رو‌به‌رو کرده و گاه دیده شده با وجود اتمام کلاس هنوز فیلم به دست دانش‌آموزان نرسیده و معلمان به اجبار برای جبران این نقیصه به دنبال استفاده از پیام‌رسان‌های غیررسمی هستند.  وی در ادامه با اشاره به ضرورت افزایش کیفیت آموزش در فضای مجازی گفت: باید به این باور داشت که هیچ‌گاه آموزش مجازی نمی‌تواند جای آموزش حضوری را پر کند و این موضوع به عنوان یک اصل است. هر چند تاکنون تلاش‌های زیادی برای رشد و ارتقای شبکه شاد صورت گرفته و در عرصه‌های آموزشی و پرورشی محتوای مناسبی در آن بارگذاری شده است اما هنوز این اپلیکیشن تمام خواسته‌های آموزشی را تامین نکرده و در این زمینه راه بسیاری در پیش داریم.  سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس در ادامه به تلاش آموزش‌و‌پرورش برای بازگشایی مدارس نیز اشاره کرد و گفت: برخی روستاها که 10 تا 15 دانش‌آموز دارند، هم‌اکنون این امکان را دارند که با حفظ پروتکل‌های بهداشتی از آموزش حضوری بهره‌مند شوند، هر چند که در همین شرایط در برخی مدارس مناطق کم‌برخوردار که امکان دسترسی به اینترنت، تبلت و موبایل فراهم نیست، هم‌اکنون کلاس‌ها در جریان است.  فلاحی با بیان اینکه بازگشایی مدارس در شرایط کرونایی شیوع این بیماری را به دلیل عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری‌ها بشدت گسترش و آمار ابتلا و مرگ‌ومیر را بالا می‌برد، خاطرنشان کرد: اجرای طرح بازگشایی مدارس تنها در این شرایط قابل تحقق است که واکسیناسیون عمومی موفق به کنترل کرونا شده باشد و ما شاهد فروکش‌کردن آمار کرونا باشیم که در این شرایط نیز همه چیز بسته به تصمیم ستاد ملی کروناست. تاکنون بارها آموزش‌و‌پرورش تصمیم به بازگشایی مدارس گرفته اما تا این لحظه ستاد ملی کرونا مجوزی صادر نکرده است.