کد خبر: 231391تاریخ: 1399/12/18 00:00
با وجود توافق اخیر ایران و آژانس، بعضی منابع مدعی شدندگروسی فروردین سال آتی درباره برخی تأسیسات هسته‌ای با مقامات ایرانی مذاکره می‌کند
بازگشت آژانس به تنظیمات اولیه!
گروه سیاسی: گمانه‌زنی محافل خارجی از برخی جزئیات نشست فروردین 1400 میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی روزهای گذشته در رسانه‌های بین‌المللی انعکاس پیدا کرده است؛ گمانه‌‌زنی‌هایی که از ایفای نقش احتمالی آژانس در پروژه تعریف شده آمریکا و تروئیکای اروپایی برای فشار به تهران حکایت دارد.
به گزارش «وطن‌امروز»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه در کنفرانسی خبری گفت یک جلسه فنی با ایران در ماه آینده برنامه‌ریزی شده است. رافائل گروسی در این باره گفت: در نتیجه مشاوره‌های فشرده‌ای که با ایران داشتم، ایران سرانجام از ابتکار من استقبال کرد و پذیرفت در تلاشی متمرکز و نظام‌مند با هدف روشن کردن برخی مسائل مشارکت کند. وی در ادامه مدعی شد این مسائل وجود ذرات و همچنین تردید درباره مواد خاص در ایران را شامل می‌شود که پیش‌تر اعلام نشده بود. گروسی گفت قصدش تلاش برای دستیابی به یک تفاهم درباره این مسائل تا قبل از نشست بعدی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. مدیرکل آژانس درباره حل مسائل ادعایی گفت: برای همه مشخص است این مسائل باید راه‌حلی داشته باشد. همه چیز به هم پیوسته است. اینها قسمت‌های مختلف یک کل است. این کشمکش‌ها توسط آژانس برای فشار بر تهران برای همکاری‌های جدید فنی در شرایطی رخ می‌دهد که ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی سفر اوایل اسفند گروسی به تهران در آستانه توقف اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران، به یک تفاهم فنی موقت در قبال مدل دسترسی‌های پادمانی آژانس به مراکز ایرانی و همکاری‌های متعارف ایران در این باره رسیدند، با این وجود، آژانس با مطرح کردن مسائل جدید و فشار به کشورمان برای شفاف‌سازی، رویه‌ای جدید در پیش گرفته است.۳ کشور انگلستان، فرانسه و آلمان به بهانه توقف اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران قصد داشتند در نشست روز جمعه شورای حکام آژانس قطعنامه‌ای انتقادی علیه ایران صادر کنند اما یک روز قبل از آن، از این اقدام منصرف شدند تا با خرید زمان و استفاده از ظرفیت آژانس درباره ادعاهای جدید درباره کشف اورانیوم در برخی مکان‌ها در ایران، تهران را تا نشست بعدی شورای حکام در خردادماه ترغیب به فرآیند مذاکرات جدید با فرمت مدنظر دولت بایدن کنند.
این در حالی است که کاظم غریب‌آبادی، نماینده دائم ایران در سازمان‌های بین‌المللی درباره سفر هیأت فنی آژانس در ماه آوریل به تهران گفت: اروپایی‌ها و رسانه‌های‌شان مایلند این موضوع را به امتیازی برای خودشان در فرآیند توقف قطعنامه تلقی کنند. اگر آنها مایلند از این موضوع به عنوان یک راهکار حفظ آبرو در توجیه توقف فرآیند قطعنامه استفاده کنند، مربوط به خودشان است. وی تأکید کرد: هیچ ترتیبات جدیدی با آژانس، بعد از تفاهم مشترک اخیر در تهران، انجام نشده است. همان‌گونه که در نشست شورای حکام هم گفتم، تعاملات ۲ طرف در حوزه پادمان، موضوع جدیدی نیست و در تداوم روابط موجود است.
مدیرکل آژانس در راستای پروژه جدید آژانس درباره ایران که بسیار مورد توجه آمریکا و ۳ کشور اروپایی در برجام قرار گرفته است -که موجب شد گروسی شهریورماه سال جاری به تهران سفر کند و با دولت روحانی به یک توافق دست پیدا کند- در سخنرانی پیش از آغاز نشست شورای حکام در روز دوشنبه هفته قبل اظهار کرد: وجود ذرات چندگانه اورانیوم طبیعی با منشأ فعالیت انسانی از جمله ذرات تحول یافته ایزوتوپی در مکانی که توسط ایران اعلام نشده بود، آشکارا نشان می‌دهد مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده به مواد هسته‌ای در این محل وجود داشته است. گروسی افزود: ایران با گذشت ۱۸ ماه، توضیحات لازم، کامل و معتبر از نظر فنی را درباره وجود این ذرات ارائه نداده است. آژانس به خاطر عدم ارائه توضیحات معتبر فنی از سوی ایران، درباره مواد هسته‌ای اعلام‌نشده‌ای که ممکن بوده است در این محل اعلام‌نشده وجود داشته باشد و اینکه این نوع مواد هسته‌ای هنوز تحت توافق پادمانی ایران گزارش نشده، عمیقا نگران است. مدیر کل آژانس ادامه داد: ایران درباره ۳ محل دیگر که هیچ کدام‌شان به آژانس اعلام نشده بودند، به هیچ‌یک از سوال‌ها درباره وجود احتمالی مواد هسته‌ای در این محل‌ها پاسخ نداده است. در نتایج نمونه‌گیری‌های محیطی که سال ۲۰۲۰ از ۲ مورد از این محل‌ها انجام شد، اورانیوم طبیعی با منشأ فعالیت انسانی کشف شد. ماه گذشته، نتایج و سوال‌های‌مان را به ایران منتقل کردیم. در طول سفرم به تهران در ۲۰ و ۲۱ فوریه ۲۰۲۱، نگرانی‌ام به خاطر عدم پیشرفت در شفاف‌سازی مسائل پادمانی مربوط به ۴ محل اعلام شده را به دولت ایران ابراز کرده و مورد تاکید قرار دادم و آمادگی‌ام را برای همکاری با ایران در زمینه تلاشی متمرکز و متحول‌کننده در راستای عبور از این بن‌بست و شفاف‌سازی و حل‌وفصل مسائل بدون تأخیر بیشتر اعلام کردم.
اظهارات گروسی، تروئیکای اروپایی را به سوءاستفاده از شرایط فعلی ترغیب کرد. انگلیس، فرانسه و آلمان درباره دلیل عقب‌نشینی از تصمیم خود برای صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام طی بیانیه‌ای تصریح کردند: «با وجود حمایت آشکار از این قطعنامه در شورای حکام آژانس اتمی، ما فعلا تصمیم گرفته‌ایم این اقدام را متوقف کنیم تا به مدیرکل آژانس برای اجرای تلاش‌های جدید وی با هدف شکستن این بن‌بست و حل‌وفصل بدون تأخیر اختلافات مذکور - اقداماتی که مدیرکل هفته جاری آنها را به شورا اعلام کرد- فرصت بدهیم». این بیانیه ادامه می‌دهد: «ما از طرح مدیرکل استقبال می‌کنیم. امیدواریم ایران از این فرصت برای ورود به گفت‌وگوهای اساسی با آژانس درباره این مسائل استفاده کند. از مدیرکل می‌خواهیم این شورا را از پیشرفت‌ها در زمینه اقدامات نظارتی و راستی‌آزمایی در تمام زمینه‌ها در ایران مطلع کند».
۳ کشور اروپایی در بیانیه خود خاطرنشان کردند: «ما تحولات را از نزدیک رصد خواهیم کرد و چنانچه پیشرفتی درباره هر یک از تحولات مطرح‌شده در این جلسه حاصل نشود، حق فراخوان برای برگزاری نشست فوق‌العاده شورا را برای خود محفوظ می‌داریم». ۳ کشور اروپایی در ادامه بیانیه خود آورده‌اند: «هدف روند گسترده‌تر دیپلماسی باید عقب‌نشینی ایران از گام‌های خود و احیای کامل دسترسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد. این تنها راهی است که جامعه بین‌المللی می‌تواند از ماهیت صرفا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران اطمینان حاصل کند». در ادامه بیانیه تصریح شده است: «۳ کشور اروپایی در حال همکاری‌های فشرده برای حمایت از این تلاش‌ها هستند. ما از ایران می‌خواهیم بدون پیش‌شرط، پیشنهاد هماهنگ‌کننده برجام جهت برگزاری نشست غیررسمی با حضور طرف‌های برجام و ایالات‌متحده آمریکا را بپذیرد. راه‌حل دیپلماتیک تنها راه برون‌رفت از این بحران است».
بنابراین به نظر می‌رسد تروئیکای اروپایی به همراه دولت آمریکا نقش ویژه‌ای برای آژانس طی ماه‌های آینده در نظر گرفته‌اند تا با اهرم‌سازی از قطعنامه شورای حکام، آن را به شمشیر داموکلس بالای سر ایران تبدیل کنند؛ همان‌طور که رافائل گروسی می‌گوید: همه چیز به هم پیوسته است. اینها قسمت‌های مختلف یک کل است.
***
سیاه بازی با مهره سفید
وزیر خارجه ایرلند روز گذشته برای گفت‌وگو با رئیس‌جمهور وارد تهران شد؛ دیداری که هر چند از مدتی قبل و پس از انتشار خبر بازگشایی مجدد سفارتخانه این کشور در ایران مطرح شده بود اما پس از تنش‌های اخیر میان ایران و کشورهای اروپایی پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان جلوتر افتاد. «سایمون کاوونی» وزیر خارجه ایرلند در حالی در نقش میانجی اروپایی‌ها برای قانع کردن ایران به تغییر مشی جدیدش پس از تصویب قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» در مجلس شورای اسلامی، راهی تهران شده است که تروئیکای اروپایی طی هفته‌های گذشته تمام تلاش خود را معطوف به محکومیت ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کرد. در چنین فضایی برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که پذیرش کاوونی توسط رئیس‌جمهور به عنوان گامی متقابل در برابر پس گرفتن پیش‌نویس قطعنامه انتقادی ۳ کشور اروپایی در شورای حکام است. پیش از این کاوونی نیز در بیانیه پیش از سفر خود به تهران بر اهتمامش برای احیای برجام تاکیده کرده و گفته بود: «ایرلند جزو طرفداران برجام است. ایرلند مشتاق است در نقش خود به عنوان تسهیل‌کننده (اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در تأیید برجام)، گفت‌وگوهای نزدیک با همه بازیگران را حفظ کرده و همه طرف‌ها را به رعایت کامل توافق ترغیب کند». در روزهایی که تحرکات و تماس‌های مقامات اروپایی به کشورمان برای تاثیرگذاری بر سیاست «مقاومت فعال» رشد روزافزونی گرفته است، به نظر می‌رسد ایرلندی که از نخستین روز ماه ژانویه سال جاری به عضویت غیردائم شورای امنیت سازمان ملل درآمده است، تلاش می‌کند به عنوان بازیگر واسطه‌ای اهداف تروئیکای اروپایی را دنبال کند. در این میان هر قدر سابقه 3 کشور مذکور در سال‌های گذشته تیره است، ایرلند واجد این مزیت است که می‌تواند به عنوان بازیگری که حداقل بدنام نیست، دولت ایران را برای پذیرش شروط اروپا قانع کند. رئیس‌جمهور در جریان دیدار روز گذشته «سایمون کاوونی» وزیر خارجه ایرلند نیز با اشاره به شکست تحریم‌های غیرقانونی و فشار حداکثری آمریکا علیه ملت ایران و اعتراف دولتمردان جدید این کشور به این موضوع، اظهار داشت: فعال شدن برجام به عنوان یک توافق چندجانبه بین‌المللی منوط به لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا و ایفای تعهدات کامل همه اعضاست. رئیس‌جمهور با انتقاد از بی‌عملی و بی‌تحرکی اروپا نسبت به تعهدات برجامی، افزود: جمهوری اسلامی ایران متعهد به برجام و حفظ آن بوده و تنها طرفی است که برای آن هزینه پرداخته است اما این وضع نمی‌تواند به همین شکل تداوم یابد و برای حفظ و احیای برجام، اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از سوی همه اعضای برجام ضروری است.