عباس اسماعیل‌گل: ایوب آقاخانی، مدیر دفتر مطالعات و پژوهش‌های مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و طراح و دبیر نخستین دوره‌ مسابقه‌ نمایشنامه‌نویسی اقتباسی «چهارراه»، پس از برگزاری موفق فصل اول در شرایط سخت کرونایی، از انتشار فراخوان فصل دوم مسابقه «چهارراه» و  امیدواری به ادامه این رویداد خبر داد. 

مسابقه‌ نمایشنامه‌نویسی اقتباسی «چهارراه» از طرف مرکز هنرهای نمایشی حوزه‌ هنری با رویکرد اقتباس از 4 اثر کهن ادبیات ایران، در دل شرایط کرونایی حاکم بر تئاتر با انتشار فراخوان شروع به کار کرد و طبق مندرجات فراخوان نخست آن، هدف از برگزاری این مسابقه، توجه به زبان معیار، توجه به گنجینه ادبیات کهن ایران و تقویت بنیه درام‌نویسی کشور بود. هیأت‌ داوران این مسابقه با انتخاب ایوب آقاخانی، متشکل از دکتر قطب‌الدین صادقی، سعید اسدی و عبدالحی شماسی، بیش از 80 اثر از 20 استان کشور را بررسی کرده و برگزیدگان خود را در آیین اختتامیه نخستین دوره معرفی کردند.  در ادامه موفقیت فصل اول این مسابقه، دفتر مطالعات و پژوهش‌های مرکز هنرهای نمایشی حوزه‌ هنری در تداوم مسیر توجه کارشناسانه به ضرورت‌های امروز و تلنگر مقام معظم رهبری درباره توجه به «زبان معیار» و با عنایت به توفیق همه‌جانبه‌ نخستین دوره مسابقه‌ نمایشنامه‌نویسی اقتباسی «چهارراه»، با انتشار فراخوان دوره‌ دوم این مسابقه، بار دیگر دقت خود را معطوف به چهارراهی می‌کند که ادبیات، فرهنگ، تاریخ و تئاتر به یکدیگر می‌رسند و درصدد رشد، تقویت و تکوین هم برمی‌آیند. کتاب‌های سمک عیار اثر فرامرز بن‌عبدالله الکاتب الارجانی، اقبال‌نامه (خردنامه) اثر نظامی گنجوی، مرزبان‌نامه بازنوشته‌ سعدالدین وراوینی و بهارستان (روضه‌الاخبار و تحفه‌الابرار) اثر عبدالرحمان جامی به عنوان ۴ کتاب مرجع این رویداد جهت اقتباس‌های هنری اعلام شدند و نمایشنامه‌نویسان تا پایان روز قلم یعنی چهاردهم تیرماه ۱۴۰۰ فرصت دارند نمایشنامه‌های اقتباس‌شده‌ خود را از این ۴ اثر سترگ و پرحکمت ادبیات فارسی ارسال کنند.  در همین ارتباط با ایوب آقاخانی، مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و دبیر و طراح این رویداد به گفت‌و‌گو نشستیم تا جزئیات و اهداف این مسابقه را تشریح کند. 

 

* آقای آقاخانی! درباره اهداف مسابقه نمایشنامه‌نویسی «چهارراه» با توجه به شرایط کرونایی بویژه برای تئاتری‌ها بگویید. 

اولین دوره مسابقه نمایشنامه‌نویسی «چهارراه» در یک رویکرد اقتباسی به نیت شرایط برآمده از دوران کرونا طراحی شد و ما آن را از طرف دفتر مطالعات و پژوهش‌های حوزه هنری ارائه دادیم و تصور اولیه من به عنوان طراح و مسؤول برگزاری این رویداد، یک مسکن برای سال بحرانی 99 بود و چون به هر حال مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری از ماجرا حمایت می‌کرد و ایده از طرف آنجا منتشر می‌شد، توضیحات سیاست‌گذارانه خودش را هم به دنبال داشت. 

 

* گویا رعایت «زبان معیار» یکی از اهداف اصلی شما در این مسابقه اعلام شده است. درباره ارتباط آن با ادبیات کهن و تاکید رهبرحکیم انقلاب در این باره بیشتر توضیح می‌دهید؟

هدف کلی ما این بود که مصرانه مخاطب علاقه‌مند را دعوت کنیم که یک بار دیگر درنگی داشته باشد روی ادبیات کهن و توجه نسبتا کمرنگ شده تئاتر کشور را به ادبیات کهن معطوف کند. از طرف دیگر موضوع توجه به زبان معیار بود که یک سال قبل از ارائه فراخوان ما هم از سوی رئوس اداره مملکت در حوزه‌های مختلف، از مقام معظم رهبری تا مدیران سایر حوزه‌های فرهنگی بر آن تاکید ویژه شده بود. همه اینها در کنار رویکرد حمایت از هنرمندان و دعوت از آنها برای در خانه ماندن، پژوهیدن و قلم زدن، ما را بر آن داشت تا فراخوان این رویداد را منتشر کنیم ولی خیلی فراتر از حدی که فکر می‌کردیم نتیجه داد و از آن استقبال شد. 

 

* در کل چند اثر به دست شما رسید؟

با توجه به فرصت بسیار کمی که برای علاقه‌مندان در دور نخست در نظر گرفته بودیم ولی در همان فرصت محدود، مخاطبانی از 20 استان کشور از این فراخوان استقبال و در آن شرکت کردند و 85 نمایشنامه به دست ما رسید، با این وجود تقاضای زیادی برای شرکت داشتیم؛ گویا که اطلاع‌رسانی درستی نشده بود یا آنها از این موضوع بدرستی مطلع نشده بودند. ما با فراخوانی به مدت ۲ ماه با 85 اثر قابل قبول مواجه شدیم و همین ما را به این نتیجه رساند که گویا این تشنگی در جامعه علاقه‌مندان به نمایشنامه‌نویسی وجود دارد، در واقع یکی از اهداف اصلی ما پیوند تئاتر با ادبیات کهن این سرزمین و همین‌طور ترمیم زبان معیار بود که در یکی، دو دهه گذشته بشدت تحت تاثیر شرایط حاکم بر زبان فارسی و ورود بی‌رویه زبان مخفی به زبان دستوری و گرامری و کلاسیک فارسی، مخدوش شده بود. 

 

* و همه این موفقیت‌ها شما را به این نتیجه رساند که دور دوم این مسابقه را برگزار کنید. 

بله! در واقع همزمان با اختتامیه دور اول، ما فراخوان دور دوم را منتشر کردیم تا همچنان با همان جوایز نسبتا خوب مالی برای نویسندگان و امکان چاپ نمایشنامه‌های برتر توسط انتشارات سوره مهر، از نویسندگان بخواهیم از ۴ اثر دیگر دست به اقتباس بزنند. اتمام این فراخوان را هم روز قلم یعنی 14 تیرماه قرار دادیم و تمام تلاش ما این است که این رویداد اقتباسی به یک جریان در حوزه نمایشنامه‌نویسی اقتباسی تبدیل شود. 

 

* برای روی صحنه رفتن نمایشنامه‌های برتر این رویداد و مسابقه، ایده خاصی مدنظر دارید؟

این خود به تنهایی هدف کمی نیست که بتوانیم در این رویداد، نمایشنامه‌های قابل دفاعی به نگارش درآوریم و در نهایت آنها را به چاپ برسانیم. تولید متن، انتشار آن و دسترسی همگان به آن متن قطعا هدف بزرگی است اما آرمان ذهنی مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری که خود در شورای تولید آنها حضور دارم، این است که متن‌هایی که در رویکردهای خود حوزه هنری به تولید می‌رسد، در مرحله اجرا قرار بگیرد، یعنی اگر فلان تعداد فرصت اجرا وجود دارد، ترجیح حوزه بر این است که آنها را در اختیار محصولات پروژه آموزشی «چهارفصل» که مدیریت آن نیز بر عهده خودم هست و همین‌طور خروجی قابل دفاعی مثل «چهارراه» قرار دهد، البته با توجه به وجود کرونا و تعطیلی اکثر نمایش‌ها، این هدف بیشتر شکل آرزو به خود پیدا کرده است ولی قطعا جزو برنامه‌های ناگفته ما در مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری است.