گروه بین‌الملل:  رسانه‌های خبری بامداد دیروز به وقت تهران از دستگیری «شاهزاده حمزه بن‌حسین» ولیعهد سابق و برادر ناتنی «عبدالله دوم» پادشاه اردن و برخی مقام‌های عالی‌رتبه این کشور به اتهام تلاش برای کودتا و براندازی «ملک عبدالله دوم» خبر دادند. در همین ارتباط روزنامه آمریکایی «واشنگتن‌پست» نوشت این اقدام به دنبال کشف آنچه مقام‌های کاخ توطئه‌ای پیچیده و گسترده توصیف کردند، صورت گرفت. یک مقام اردنی نیز با تایید این حادثه گفت دستگیری‌ها مرتبط با «تهدید علیه ثبات کشور» بوده است. این روزنامه در ادامه به نقل از یک مقام اطلاعاتی اردن، طرح کودتا را توطئه داخلی و خارجی خواند. به گفته این مقام اطلاعاتی، در میان افراد دستگیر شده یک شهروند سعودی نیز مشاهده می‌شود. در همین حال منبعی نزدیک به خاندان حاکم در اردن در واکنش به خبر روزنامه واشنگتن‌پست و رسانه‌های صهیونیستی به خبرگزاری «عمون» اردن گفت شاهزاده حمزه بن‌حسین، ولیعهد سابق این کشور بازداشت نشده است. ساعتی پس از تکذیب بازداشت شاهزاده حمزه بن‌حسین، وی با انتشار پیامی ویدئویی بازداشت خانگی خود را تایید کرد. ولیعهد سابق اردن در این ویدئو که به گفته خودش برای توضیح اتفاقاتی که روز شنبه در اردن رخ داده ضبط کرده بود، دولت عبدالله دوم را به فساد، بی‌کفایتی و آزار منتقدان متهم کرد. شاهزاده حمزه با تکذیب ارتکاب هر گونه اقدام خطا، گفت: «رئیس ستاد کل نیروهای مسلح اردن صبح [شنبه] به دیدار من آمد و گفت اجازه ندارم از کشور خارج شوم، با دیگران ارتباط داشته باشم یا با کسی ملاقات کنم، زیرا در دیدارهایی که داشته‌ام - چه حضوری و چه مجازی - انتقاداتی از دولت یا شاه اردن مطرح شده است». بر این اساس، وی با رد هر گونه دخالت در توطئه‌چینی علیه دولت عبدالله دوم، گفت اما شخصا از سوی دستگاه‌های امنیتی اردن به انتقاد از دولت متهم نشده است. بر اساس آخرین اخبار منتشر شده، وکیل حمزه بن‌حسین این ویدئو را منتشر کرده است.

 

* بیانیه ارتش اردن درباره بازداشت‌ها

با وجود انتشار ویدئویی از سوی شاهزاده حمزه بن‌حسین، ولیعهد سابق اردن مبنی بر بازداشت خانگی و گزارش برخی رسانه‌ها درباره بازداشت وی، خبرگزاری دولتی اردن (پترا) با انتشار بیانیه‌ «یوسف احمد الحنیطی» رئیس ستاد مشترک ارتش اردن، ضمن تکذیب خبر منتشر شده در این باره، اعلام کرد از حمزه بن‌حسین، ولیعهد سابق این کشور خواسته شده تا تحرکات خود علیه امنیت این کشور را متوقف کند. در این بیانیه آمده است: «ولیعهد سابق اردن بازداشت نشده است اما در جریان عملیات نیروهای امنیتی- اطلاعاتی اردن شریف حسن بن‌زیاد، سفیر پیشین اردن در عربستان سعودی و ابراهیم عوض‌الله، رئیس پیشین دادگاه سلطنتی و وزیر پیشین برنامه و بودجه این کشور به همراه تعدادی دیگر از مسؤولان پیشین، در بازداشت به سر می‌برند». در پایان بیانیه تأکید شده است: «تحقیقات در این باره ادامه خواهد داشت و نتایج آن به صورت شفاف اعلام خواهد شد. هیچ‌کس فراتر از قانون نیست و همه تدابیر اتخاذ شده در حیطه قانون و پس از یک سری تحقیقات فوری صورت گرفته است». 

 

* اسرائیل و سعودی، مظنونان اصلی

بامداد دیروز پس از آنکه رسانه‌ها از بازداشت‌ بیش از 20 نفر از مقامات فعلی و سابق اردنی به اتهامات امنیتی خبر دادند، گمانه‌ها در رابطه با نقش برخی شخصیت‌های سیاسی منطقه در اجرای کودتای نافرجام علیه ملک عبدالله دوم، پادشاه فعلی اردن مطرح شد. اگر چه اردن در 2 سال گذشته به دلیل مشکلات اقتصادی و سیاست‌های مالیاتی با مجموعه‌ای از بحران‌های سیاسی نظیر استعفای وزرا و نخست‌وزیر و اعتراضات خیابانی مواجه بوده است اما بدون شک، با توجه به ویژگی‌های تاریخی- سیاسی این پادشاهی و همین‌طور موقعیت ژئوپلیتیک آن، وقوع تغییرات ساختاری در آن از طریق اقداماتی مثل کودتا ارتباط مستقیمی با نقش عربستان و رژیم صهیونیستی خواهد داشت. نکته قابل تأمل اینکه طی ماه‌های گذشته روابط پادشاه اردن با رژیم صهیونیستی دچار تنش جدی شده است. از سوی دیگر اخباری مبنی بر تیرگی روابط بین اردن و عربستان در هفته‌های اخیر مطرح شده که بر نقش بن‌سلمان در تحولات اخیر صحه گذاشته است. 

 

* وزیر خارجه اردن از نقش ولیعهد سابق در کودتای نافرجام گفت

در همین حال وزیر خارجه اردن درباره رویدادهای اخیر این کشور در کنفرانسی خبری اظهار کرد: تحقیقات پرده از تماس‌های شاهزاده حمزه بن‌حسین با گروه‌های خارجی با هدف بی‌ثبات‌سازی امنیت کشور برداشت. به گزارش سایت شبکه روسیا الیوم، ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن در نخستین موضع‌گیری دولت این کشور درباره تلاش‌ها برای کودتای نافرجام تاکید کرد: بر اساس تحقیقات، کاشف به عمل آمد فردی که با سیستم‌های امنیتی خارجی در تماس بوده با همسر شاهزاده حمزه بن‌حسین، برادر ناتنی پادشاه اردن و ولیعهد سابق در ارتباط بوده و به او پیشنهاد تامین هواپیمایی برای خروج از کشور را داده است. او افزود: تحقیقات ثابت کرد اطرافیان شاهزاده حمزه با گروه‌های مخالف خارجی در تماس بوده‌اند. وزیر خارجه اردن تصریح کرد: رئیس ستاد ارتش با شاهزاده حمزه ملاقات کرد و از او خواست فعالیت‌هایی که امنیت اردن را تهدید می‌کند، متوقف کند اما با پاسخ منفی روبه‌رو شد و شاهزاده حمزه پس از ملاقات با رئیس ستاد ارتش، فایل صوتی را درباره تلاش برای افزایش شدت بحران منتشر کرد. 

 

* اطلاع نتانیاهو از کودتا علیه عبدالله دوم

از زمان اعلام خبر بازداشت برخی مقامات فعلی و سابق اردن از سوی ارتش، گمانه‌هایی پیرامون نقش عربستان و رژیم صهیونیستی در این تحولات مطرح شد. اگر چه مشکلات معیشتی و بحران اقتصادی اردن سبب شده نارضایتی علیه وضع موجود افزایش یابد اما ارتباط اقداماتی که در بیانیه ستاد ارتش اردن تحت عنوان تحرکات علیه امنیت اردن مطرح شده است، با تنش‌های اخیر در روابط اردن و رژیم صهیونیستی انکارنشدنی است. طی ماه‌های گذشته روابط اردن و شخص عبدالله دوم با نتانیاهو متشنج شده تا جایی که ماه گذشته میلادی مقامات رژیم صهیونیستی مانع حضور ولیعهد وی در بیت‌المقدس شدند و حتی بحث‌هایی پیرامون تغییر تولیت بیت‌المقدس از خاندان پادشاهی اردن به خاندان سعودی در عربستان مطرح شد. در مقابل این اقدامات اردن نیز اجازه استفاده از حریم هوایی خود را به هواپیمای نتانیاهو نداد. در همین باره روزنامه عبری‌زبان «یسرائیل هیوم» نیز فاش کرد بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از رخدادهای اخیر اردن که در پس پرده و مخفیانه در حال انجام بود، مطلع بوده است. 

 

* عربستان و امارات علیه عبدالله دوم

با مشخص شدن نقش شریف حسن بن‌زیاد، سفیر پیشین اردن در عربستان سعودی و ابراهیم عوض‌الله، رئیس پیشین دادگاه سلطنتی و وزیر پیشین برنامه و بودجه این کشور که اخیراً روابط نزدیکی با مقامات سعودی برقرار کرده است، عربستان نیز به عنوان یکی دیگر از کشورهای حامی کودتا علیه عبدالله دوم در رسانه‌ها معرفی شده است. پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه 12 تلویزیون رژیم صهیونیستی در خبری درباره تحولات اخیر اردن نوشت عوض‌الله که در این فرآیند دستگیر شده است، یکی از شخصیت‌های نزدیک به عبدالله دوم و تا مدتی دست راست او بود. وی حتی رئیس دربار پادشاهی و وزیر دارایی اردن هم شد. به اعتقاد این رسانه عبری‌زبان، عوض‌الله جزو شخصیت‌های اردنی است که به سوی عربستان سعودی متمایل شده است و توانسته طی چند سال اخیر روابط خود را با دربار پادشاهی سعودی گسترش دهد و حتی چندین بار هم به عربستان سفر کرده است. یکی دیگر از شاهزاده‌های اردنی که اکثر وقت خود را در عربستان به سر می‌برد «حسن بن‌زید» است که او نیز در زمره بازداشت‌شدگان است. در همین راستا یک مقام بلندپایه اردنی به سفر عبد‌الله دوم، پادشاه اردن در ماه گذشته میلادی به ریاض اشاره کرد؛ سفری که هیچ اخباری درباره جزئیات یا اهداف آن منتشر نشد. طبق گفته این منابع، عبد‌الله دوم در این سفر با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی دیدار کرد اما ۲‌طرف از صدور بیانیه مشترک درباره دیدارشان خودداری کردند. 

علاوه بر این انتشار 2 بیانیه از سوی ریاض ظرف چند ساعت پس از اعلام خبر کودتا و بازداشت کودتاگران در اردن که در آن بر حمایت از ملک عبدالله دوم تاکید شده، شائبه‌ها درباره نقش ولیعهد عربستان در حمایت از مخالفان پادشاه اردن را تقویت کرده است. نکته قابل تأمل اینکه بیانیه اول عربستان در این باره که توسط دیوان پادشاهی صادر شد، نخستین واکنش عربی و بین‌المللی به حوادث اردن بود که سوالات زیادی درباره عجله ریاض برای واکنش به این اتفاقات ایجاد کرد. گذشته از آن، هزاران حساب کاربری سعودی در توئیتر در واکنش به حوادث شب گذشته اردن با ایجاد هشتگ «اردن در قلب سعودی‌هاست» اتهامات علیه ریاض درباره تهدید ثبات اردن را رد کردند. از سوی دیگر روزنامه عبری‌زبان یدیعوت آحارانوت به نقل از آنچه «منابع بلندپایه در اردن» خوانده، اعلام کرد علاوه بر عربستان، یکی از رهبران امارت‌های امارات که به نظر می‌رسد امارت ابوظبی باشد در تلاش برای انجام کودتا در اردن دست داشته است. 

***