گروه بین‌الملل: بیانیه عراق و آمریکا پس از پایان سومین دور مذاکرات راهبردی طرفین همانند گمانه‌زنی‌های پیرامون مفاد مطرح شده در این نشست، مملو از ابهام و مباحث بحث‌برانگیزی است که به نظر می‌رسد حاکی از وجود نیت‌هایی درباره دور زدن مصوبه پارلمان عراق مبنی بر اخراج نظامیان آمریکایی است.  

به گزارش «وطن‌امروز» به نقل از خبرگزاری فرانسه، در حالی که بغداد و واشنگتن در بیانیه‌ای مشترک، خروج زمان‌بندی شده نیروهای آمریکایی از خاک عراق را تأیید کردند، برخی مقامات در وزارت خارجه آمریکا و همین‌طور وزیر خارجه عراق از تداوم حضور نظامی آمریکا در عراق خبر دادند. در همین ارتباط «جوی هود» معاون دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور خاورمیانه در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی «الحره» گفت: «دولت عراق در جریان سومین دور گفت‌وگوهای راهبردی با آمریکا، خواستار خروج نیروهای آمریکایی از عراق نشده است». از سوی دیگر فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق نیز پس از پایان نشست طی یک گفت‌و‌گوی مطبوعاتی با اشاره به نیاز بغداد به نظامیان آمریکا گفت: «نیروهای امنیتی ما هنوز به برنامه‌های ارائه شده توسط ایالات متحده آمریکا در زمینه آموزش، مسلح‌سازی، تجهیز و توسعه تخصص نیاز دارند و به دنبال ادامه هماهنگی و همکاری امنیتی دوجانبه هستیم». این اظهارات در حالی مطرح شده که در بیانیه مشترکی که پس از پایان نشست منتشر شده، آمده است: «طرفین تأیید کردند مأموریت آمریکا و نیروهای ائتلاف تغییر یافته و بر آموزش و مشورت و خروج نیروهای رزمی باقیمانده از عراق بر اساس زمان‌بندی‌ای که متعاقبا در گفت‌وگوهای فنی تعیین می‌شود، تمرکز خواهد شد». این بیانیه می‌افزاید: «۲ کشور بر این نکته نیز تأکید کردند پایگاه‌هایی که کارکنان آمریکا و ائتلاف در آن حضور دارند، پایگاه عراقی محسوب شده و حضور آنها فقط در حمایت از تلاش عراق در مبارزه با داعش است». در این بیانیه درج شده است: «۲ کشور قصد دارند گفت‌وگوها را از طریق کمیته مشترک نظامی ادامه دهند تا از منطبق بودن فعالیت‌های ائتلاف جهانی با نیازهای نیروهای امنیتی عراق از جمله نیروهای پیشمرگه اطمینان حاصل شود». نکته‌ای که در این بین باید مورد توجه قرار ‌گیرد این است که در عمده اظهارنظرهای مقامات ۲ کشور از عبارات «توافق امنیتی» و «همکاری امنیتی» استفاده شده که این موضوع به نوبه خود بسیار مهم است. به عبارت دیگر استفاده از این عبارات می‌تواند پوششی در جهت تداوم حضور نظامی آمریکا در عراق و دور زدن مصوبه ژانویه 2020 پارلمان عراق مبنی بر اخراج نظامیان آمریکا از این کشور باشد.

 

* رضایت مقامات دولتی عراق و آمریکا از گفت‌وگوهای راهبردی

مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق با انتشار توئیتی گفت‌وگوهای راهبردی را به منزله «بازگشت عراق به دوران عادی خود» توصیف کرد. فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق نیز در اظهاراتی بر «اشتیاق دولت متبوعش برای همکاری و تقویت مشارکت با ایالات متحده آمریکا در همه زمینه‌ها» تأکید کرد. قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق نیز در کنفرانسی مطبوعاتی پس از این گفت‌وگوها، تأکید کرد که طرف آمریکایی به عقب‌نشینی شمار قابل توجهی از نیروهای خود از عراق متعهد شده است. در طرف مقابل وزیر خارجه آمریکا در توئیتر خود نسبت به محتوای این گفت‌وگوها ابراز خوشبینی کرد و سفیر ایالات متحده آمریکا در بغداد نیز در گفت‌وگویی محافظه‌کارانه با خبرگزاری رسمی عراق (واع) حضور نیروهای کشورش در عراق را «آموزشی و مستشاری» خواند و نیز از تشکیل یک کارگروه مشترک نظامی خبر داد. 

 

* خروج نظامیان آمریکایی، مطالبه اصلی گروه‌های عراقی

پس از انتشار بیانیه بغداد- واشنگتن، مساله‌ای که بیشتر از همه در میان رسانه‌های عراقی و منطقه توجهات را به خود جلب کرد و در عین حال واکنش‌های داخلی را هم به دنبال داشت اشاره تلویحی به استمرار حضور نظامی آمریکا در عراق بود. بر این اساس، واکنش‌ها به این بیانیه از سوی گروه‌های عراقی با حمایت حداکثری همراه نشد و عمدتا بر موضوع لزوم استقلال و حفظ حق حاکمیت عراق بر زمین و آسمان خود و همچنین تخلیه پایگاه‌های نظامی تاکید داشتند. بر این اساس، ائتلاف فتح (شاخه سیاسی حشدالشعبی) با انتشار بیانیه‌ای ضمن قدردانی از هیات مذاکره‌کننده عراقی در دور سوم گفت‌وگوهای راهبردی بغداد و واشنگتن، بر ضرورت بازپس‌گیری کامل پایگاه‌های نظامی بویژه «حریر» و «عین‌الاسد» و سلطه کامل بر آسمان عراق به منظور بازگشت ثبات و آغاز بازسازی و شکوفایی عراق تأکید کرد. مقتدا صدر نیز قانونمند کردن حضور نظامیان آمریکا در عراق از سوی دولت این کشور را به فال نیک گرفت اما برای ادامه حضور آمریکایی‌ها ۸ شرط گذاشت. وی «عدم دخالت در امور داخلی عراق» و «حضور موقت تا مدت معین» را به عنوان ۲ شرط ابتدایی خود مطرح کرد. سپس در مهم‌ترین شرط خود آورد: خاک عراق نباید میدانی برای حمله به هیچ کشوری بویژه همسایگان (از سوی آمریکا) تبدیل شود. صدر در ادامه تاکید کرد آمریکا نباید حضور اشغالگرانه داشته باشد و باید به حریم هوایی و آسمان عراق احترام بگذارد. وی با بیان ششمین شرطش، به نوعی نگرانی تلویحی خود را از تحکیم روابط با آمریکا اعلام کرد و نوشت: نباید مراکز دیپلماتیک ایالات متحده به «تعداد نگران‌کننده‌ای» برسد. اما ظاهرا خود صدر نیز می‌داند که عملی کردن این شروط از سوی آمریکایی‌ها سخت و بعید به نظر می‌رسد، بنابراین شروط خود را با تهدید نیروهای آمریکایی پایان داد: «اما اگر این شروط نقض شوند، ما صدور دستور اقدام نظامی علیه آنها را در آینده رد نمی‌کنیم». سیدعمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق نیز که در روی کار آمدن نخست‌وزیر کنونی عراق نقش جدی داشت در یک توئیت از گفت‌وگوی دولت‌های عراق و آمریکا استقبال کرد و در ادامه ابراز داشت: «ضروری است در پیگیری نتایج گفت‌وگو در زمینه‌های مختلف بویژه در زمینه‌های امنیتی برای پایان دادن به حضور نیروهای رزمی در عراق و افق دید همکاری در زمینه‌های غیرنظامی جدیت به خرج داده شود». وی چند روز پیش نیز در مجمع عمومی سالانه جریان سیاسی خود تصریح کرد حاکمیت سرزمینی عراق با خروج نیروهای آمریکایی تکمیل می‌شود و ایالات متحده نباید پایگاه‌ نظامی دائم در این کشور داشته باشد. از سوی دیگر قیس الخزعلی، دبیرکل عصائب اهل‌الحق (از گروه‌های زیرمجموعه حشدالشعبی عراق) طرح نیاز به آمریکا در بخش‌هایی از مسائل نظامی از سوی مقامات عراقی را «توهین به نیروهای مسلح مخصوصا حشدالشعبی» عنوان کرد و راه حل نیازهای نظامی را پشتیبانی از نیروهای داخلی کشورش دانست. الخزعلی همچنین آمریکا را اشغالگری نامید که به دنبال توجیه حضور خود در عراق به بهانه مبارزه با داعش است. پیش از این، یک روز قبل از برگزاری گفت‌و‌گوهای راهبردی عراق و آمریکا، گروه‌های مقاومت با انتشار بیانیه‌ای نسبت به هر گونه توافقی که در آن تداوم حضور نظامیان آمریکا در عراق را فراهم کند هشدار داده بودند.

***