گروه سیاسی: رئیس‌جمهور روز گذشته با گریز به مذاکرات هسته‌ای، منتقدانش را محکوم به برخورد انتخاباتی با این مذاکرات کرد؛ اتهامی که هر چند جدید نیست و بارها از سوی وی و دیگر مقامات دولتی تکرار شده است اما جنس تکرار آن نشانی معکوس به خود گرفته است. 

به گزارش «وطن‌امروز»، حسن روحانی روز گذشته در حاشیه جلسه هیات دولت بار دیگر با به میان آوردن سوژه مذاکرات وین و ارتباط دادن آن به منتقدان دولت وانتخابات از دست‌های پنهان برای جلوگیری از به موفقیت رسیدن مذاکرات سخن گفت. واقعیت امر البته متفاوت از لحن حاکم بر سخنان رئیس‌جمهور است و اتفاقا این مقامات دولتی هستند که همواره سعی دارند با طرح چنین پیش‌فرض‌هایی بین نتیجه مذاکرات و انتخابات آتی نسبت برقرار کنند. 

حسن روحانی در بخش ابتدایی سخنانش در کنایه به منتقدان برجام که از سال‌ها پیش نسبت به نواقص این توافق هشدار داده بودند، گفت: حتی نباید بگذاریم یک روز موضوع لغو تحریم‌ها به تاخیر بیفتد. بعضی‌ها می‌گویند دست ظالم باید قطع شود و وقتی می‌گوییم کی؟ می‌گویند در اردیبهشت ماه و خرداد ماه کراهت دارد، بگذارید تیرماه رد شود آن موقع. بابا دست ظالم را باید قطع کرد، تیر و مرداد ندارد. وی در ادامه با تکرار اتهام قدیمی مخالفت منتقدان دولت با اصل مذاکره اظهار داشت: ظالمان، معیشت مردم را گروگان گرفته‌اند و حتی در تهیه واکسن ما را اذیت می‌کنند و بیش از ۳ سال است این فشار را ادامه می‌دهند. در این شرایط ما باید تلاش کنیم دست‌شان را قطع کنیم، چرا از مذاکرات می‌ترسیم؟ کسی این حرف‌ها را در سر ما فرو کرده است، چرا از حرف زدن می‌ترسیم؟ قرآن حتی از مذاکره با کفار سخن می‌گوید که باید با جدال احسن انجام شود. پس چرا ما می‌ترسیم و از این موضوع فرار می‌کنیم. 

روحانی با بیان اینکه ما منطق قوی داریم و می‌توانیم دشمن را مجاب کرده و سرجایش بنشانیم، یادآور شد: امام خمینی(ره) از جنگ با صدام اجازه مذاکره داد. ما شهریور ۶۷ مذاکره را در ژنو شروع کردیم و ۲ سال ادامه داشت و آخرش هم صدام آن نامه‌ها را برای آیت‌الله هاشمی نوشت و ایشان جواب داد. ما با آن آدم غدار نشستیم و مذاکره کردیم، آن آدمی که در ایران آن همه کشتار کرد. مذاکره با هر کسی که می‌خواهد باشد، ما مشکلی نداریم و با منطق خودمان مذاکره می‌کنیم. رئیس‌جمهور در ادامه تاکید کرد: بنابراین از مذاکره وین نترسید، بعضی‌ها می‌ترسند؛ حالا آنقدر که بعضی‌ها نگران هستند که مذاکره فوری انجام شود و تحریم‌ها زود برداشته شود و در انتخابات مشکل پیدا کنند، حالا اینگونه هم نیست و مذاکره پیچیدگی‌های خودش را دارد. نباید اینقدر نگران باشیم. انتخابات برای ما روز بسیار مهمی است و حضور مردم در انتخابات بسیار مهم است ولی هیچ جناح و هیچ فردی حق ندارد زندگی و معیشت مردم را برای انتخابات به گروگان بگیرد. بگذارید مردم راحت باشند. بگذاریم مردم زندگی کنند و تحریم برداشته شود، چون این به نفع انتخابات و به نفع حضور مردم در انتخابات و به نفع همه جناح‌هاست. وی ادامه داد: با این اتفاق هیچ جناحی ضرر نمی‌کند ولی بعضی‌ها فکر می‌کنند ضرر می‌کنند. البته ما عجله نداریم که بگوییم مذاکرات امروز باشد یا فردا و این وابسته به طرف مقابل است اما ما آماده‌ایم و حرف‌مان روشن است و می‌گوییم آمریکا باید به همان سالی که برجام را امضا کرده است بازگردد؛ یعنی سال ۲۰۱۵. پس ما باید به تیرماه ۹۴ و به همان توافق بازگردیم و آنچه را گفته‌ایم اجرا کنیم. به محض اینکه آمریکا اجرا کرد و ما دیدیم درست و عملیاتی است، بلافاصله ما هم عمل می‌کنیم. 

 

* ما بلدیم راستی‌آزمایی کنیم!

روحانی در ادامه سخنانش ضمن اشاره به افزایش غنی‌سازی‌ها به 60 درصد و ارتقای سانتریفیوژها گریزی به مساله راستی‌‌آزمایی لغو تحریم‌ها زد و با حمله به هشدارهایی که این روزها پیرامون کیفیت این راستی‌آزمایی به وجود آمده است، گفت: چارچوب مذاکرات ما را رهبری بخوبی و روشنی مشخص کرده‌اند و ما در همان چارچوب فعالیت خودمان را انجام می‌دهیم. طرف بدهکار ما عمدتا آمریکاست و اگر آمریکایی‌ها بیایند و به تعهدات خودشان عمل کنند و دست از تحریم بردارند، خواهند دید ما هم بعد از راستی‌آزمایی به کلیه تعهدات‌مان باز خواهیم گشت. رئیس‌جمهور خطاب به آمریکایی‌ها با تاکید بر اینکه هر روزی که به تعهدات خود بازگردید ما هم همان روز به عین برجام بازمی‌گردیم، عنوان کرد: البته باید ببینیم بازگشت شما واقعی است یا نه. ما راستی‌آزمایی می‌کنیم که خیلی هم طول نمی‌کشد. بعضی‌ها چون بلد نیستند می‌گویند طول می‌کشد. خب! ما بلدیم، نمی‌خواهد شما غصه بخورید. وزرای ما طراحی کرده‌اند و می‌دانند این کار چقدر زمان می‌برد. هر وقت وزیر نفت بگوید من می‌توانم نفتم را بفروشم و کشتی‌های ما می‌توانند در محل مورد نظر پهلو بگیرند و مشکلات بیمه حل شود و بانک مرکزی بگوید پول من آزاد شده است، این کار انجام شده و اینها چیزی نیست و زمان نمی‌برد. ما وقتی ببینیم آنها درست عمل می‌کنند، ما هم بلافاصله عمل می‌کنیم. ما به تمام تعهدات بازمی‌گردیم، به شرطی که شما هم بازگردید. 

وی در ادامه خاطرنشان کرد: مسیر ما مسیری است که مردم می‌خواهند. ما منتخب مردم هستیم و حرف‌مان حرف مردم است. 24 میلیون رای و 73 درصد مردمی که در انتخابات شرکت کردند، دارند با رئیس‌جمهور و دولت حرف می‌زنند، پس ما تا لحظه آخر مانند روزهای اول خواست مردم را اجرا می‌کنیم. بعضی‌ها می‌گویند فقط 100 و چند روز تا پایان دولت باقی مانده، برای ما فرقی نمی‌کند چقدر باقی مانده، چون مثل روز اول کار می‌کنیم و همان‌طور که تحریم‌ها را در 100 روز اول شکاندیم، اگر دست ما را باز بگذارید، در 100 روز آخر هم می‌شکنیم و ما مشکلی نداریم و این کار را انجام می‌دهیم. 

 

* راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها چقدر زمان می‌برد؟

اواخر هفته گذشته بود که کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده‌ جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و از اعضای هیات مذاکره‌کننده‌ جمهوری اسلامی در گفت‌وگویی با پایگاه خبری Khamenei.ir درباره شرایط بازگشت ایران به تعهدات برجامی گفته بود: جمهوری اسلامی ایران تنها در صورتی آمادگی دارد به تعهدات برجامی‌اش بازگردد که اولاً، آمریکا تمام تحریم‌ها را به‌ صورت عملی، نه از روی کاغذ بردارد، ثانیاً، جمهوری اسلامی ایران لغو تحریم‌ها و آثار لغو تحریم‌ها را راستی‌آزمایی کند. وی در تشریح چگونگی راستی‌آزمایی نیز اظهار داشته بود: مفهوم راستی‌آزمایی این است که مثلاً جمهوری اسلامی باید در حوزه‌ فروش نفت بتواند قراردادهای نفتی‌اش را منعقد و نفتش را صادر کند و منابع مالی درآمدش را از طریق کانال‌های بانکی به داخل منتقل کند یا مصارف دیگری را برای آن در نظر بگیرد. یا در حوزه‌ بانکی بتواند تراکنش‌های مالی‌اش را از کانال‌های مالی مختلف انجام بدهد. تنها در این صورت است که می‌توان اطمینان حاصل کرد لغو تحریم‌ها دارای اثرات عملی است. 

اما در کنار توضیحات غریب‌آبادی پیرامون چگونگی پروسه راستی‌آزمایی، منبعی آگاه ابتدای هفته جاری بود که از زمان 3تا6 ماهه برای راستی‌آزمایی برداشته شدن تحریم‌های آمریکا علیه کشورمان خبر داد. این منبع آگاه با اشاره به اینکه برداشته شدن تحریم‌های برجامی به تنهایی کافی نیست، اظهار داشت: تحریم‌های اعمال‌شده از سوی ترامپ تحت برچسب‌های دیگر هم باید برداشته شود. وی تاکید کرد: علاوه بر تحریم‌های دوره ترامپ، ایالات متحده همچنین باید تحریم‌های دوره اوباما را که نقض برجام است نیز لغو کند. تحریم‌های موسوم به ISA و Visa Program از دوره اوباما هم باید لغو شود. این منبع مطلع در ادامه اظهار داشت کمترین زمان مورد نیاز برای راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها، ۳ تا ۶ ماه است و افزود: رفع تحریم به صورت موقت یا نیازمند تمدید برداشته شدن موسوم به waiver، مورد قبول ایران نیست. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز در گزارشی که اخیرا منتشر کرده بر بازه زمانی 3 تا 6 ماه برای راستی‌آزمایی لغو تحریم‌های آمریکا تاکید کرده و نوشته بود: «بدیهی است راستی‌آزمایی واقعی رفع تحریم‌ها و تحقق شاخص‌های سنجش‌پذیر ارائه شده از طرف ایران، در چند ساعت و چند روز ممکن نبوده و حداقل ۳ تا ۶ ماه زمان نیاز دارد. همچنین ضروری است تداوم انتفاع اقتصاد ایران از محل رفع تحریم‌ها در بازه‌های زمانی معین (برای مثال هر 6 ماه یک بار) مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد».

 

* آیا برای دولت، مذاکرات پل انتخابات است؟

اظهارات اخیر رئیس‌جمهور و مجموعه مواضع مقامات دولتی در ماه‌های گذشته نشان از یک پیش‌فرض واحد دارد و آن چیزی جز بهره‌گیری حداکثری از میز مذاکرات برای میدان انتخابات نیست. هر چند روحانی، ظریف و دیگر چهر‌ه‌های دولتی هر روز مشغول تکرار این اتهام به منتقدان خود هستند که آنها به علت منافع انتخاباتی می‌خواهند در برابر مذاکرات سنگ‌اندازی کنند اما واقعیت امر آن است که دولت و رسانه‌های همسو با دولت بیشترین تلاش را برای گره زدن انتخابات به مذاکرات در پوشش این اتهامات دارند. سابقه دولت روحانی و حتی نقطه آغازین شکل‌گیری‌اش بخوبی موید این نکته است که اساسا دولت یازدهم و دوازدهم جز مذاکره، حول هیچ مفهوم دیگری توانایی ادامه حیات ندارد. دولت مستقر از زمانی که با شعار چرخش همزمان سانتریفیوژ و چرخ زندگی مردم وارد رقابت‌ها شد تا زمانی که عملا به طرف‌های خارجی پیام وابسته بودن انتخابات به نتیجه مذاکرات را ابلاغ کرد، همواره بر این مبنا حرکت کرده است که با برجسته کردن متغیر انتخابات و سپس نشاندن خود در جایگاه کامل‌ترین نماینده برای این ماموریت، فضای داخلی را با خود همراه کند. از همین رو چندان عجیب نخواهد بود اگر با نزدیک شدن به انتخابات تلاش‌ها برای تقویت پیوند این ۲ مفهوم افزایش تصاعدی پیدا کند. 

رئیس‌جمهور در حالی ادعا می‌کند می‌تواند در 100روز پایانی دولت همانند 100روز ابتدایی (توافق ژنو در آذر92) تحریم‌ها را بشکند که مواضعش پیرامون «راستی‌آزمایی» رفع تحریم‌ها و ایستادگی در مقابل توصیه‌های کارشناسان نشان از امتداد همان سیاست تعجیلی دارد که نتیجه آن در برجام مشهود شد. این نگاه لاجرم پیش‌فرض انتخاباتی دیدن مذاکرات وین از سوی دولت را بیش از پیش تقویت می‌کند، چرا که اساسا طرح زمان برای رسیدن به توافق (چه در آغاز و چه در پایان دولت) پیام اضطرار طرف ایرانی را طرف خارجی ارسال می‌کند و یقینا چنین پیامی باعث می‌شود طرف آمریکایی نیز با آگاهی از نیاز فوری طرف ایرانی حداقلی‌ترین و خنثی‌ترین گزینه را به عنوان گزینه نهایی خود روی میز مذاکرات بگذارد. 

***