درباره انتخابات دوره سیزدهم ریاست‌جمهوری و بایسته‌ها و تکالیف جریان انقلاب در این انتخابات، باید چند نکته را به صورت همزمان در نظر داشت.

 

* نظرسنجی

داشتن یک برآورد دقیق از نگاه عمومی به کاندیداهای جریان انقلاب، از ضروریات است. باید وزن و آورده افراد در منظر افکار عمومی مشخص شود تا در اردوگاه انقلاب به فراخور وضعیت‌های موجود، نسبت به انتخاب گزینه مطلوب نهایی اهتمام داشت. در این میان حتما گزینه‌های اجماع‌ساز نیز حائز اهمیت هستند و در کنار جایگاه افراد در نظرسنجی‌ها، باید وضعیت آنها در ایجاد یک اجماع و اقناع درون‌جریانی هم به عنوان فاکتوری موثر در شرایط فعلی در نظر گرفته شود. بر اساس نظرسنجی‌های قابل استناد، در شرایط فعلی، آقایان رئیسی و قالیباف در نظرسنجی‌ها شرایط بهتری نسبت به سایر کاندیداهای جریان انقلاب دارند و طبق همین نظرسنجی‌ها، این گزینه‌ها توانایی شکست دادن قوی‌ترین کاندیدای رقیب را نیز دارند. نظرسنجی‌ها می‌گوید در شرایط فعلی باید نگاه‌ها متوجه این 2 گزینه باشد. نکته جالب این است که جایگاه رئیسی و قالیباف در نظرسنجی‌ها بر اساس مطالبات و مسائل اصلی مطرح در افکار یعنی گزاره‌های «مبارزه با فساد» و «کارآمدی» شکل گرفته است. آیت‌الله رئیسی با عملکرد خود در قوه‌قضائیه توانسته است در حوزه مبارزه با فساد و قطع دستان کثیف، عملکرد بسیار خوبی از خود نشان دهد، اعتماد به دستگاه قضایی را احیا کند و در نظرسنجی‌ها جایگاه نخست را بین کاندیداهای جریان انقلاب به خود اختصاص دهد. دکتر قالیباف نیز با توجه به سابقه مدیریت اجرایی در ناجا و شهرداری تهران و نیز عملکرد یک سال گذشته مجلس شورای اسلامی – بویژه درباره مصوبه هسته‌ای- توانسته است تصویر خود در جامعه را ذیل عناوین مدیریت و کارآمدی حفظ کند. 

البته برخی کارشناسان و متخصصان نظرسنجی در کشورمان می‌گویند درباره نظرسنجی‌ها باید یک نکته بسیار ظریف را در نظر داشت و آن اینکه با نزدیک شدن به انتخابات، حاشیه‌های امن حول برخی کاندیداها از بین خواهد رفت و روند نقدها و تخریب‌ها آغاز می‌شود و به همین خاطر ممکن است با نزدیک شدن به زمان نظرسنجی‌ها، اعداد و ارقام مربوط به محبوبیت و میزان رای‌آوری افراد، دستخوش تغییراتی شود. 

در مجموع می‌توان گفت نظرسنجی به عنوان یکی از شروط لازم برای فهم وضعیت و جایگاه کاندیداها در افکار عمومی یک فاکتور و گزاره مهم و تعیین‌کننده است. البته این نظرسنجی‌ها باید بر اساس یک دوره زمانی مشخص و بر اساس مسائل و تحولات سیاسی-انتخاباتی انجام و سپس آنالیز شود. یعنی با در نظر گرفتن احتمالات مختلف، نظرسنجی‌ها انجام و سپس تجمیع و آنگاه آنالیز شود. بر همین اساس، نظرسنجی‌های «فعلی» نباید به عنوان ملاک و معیار ثابت برای وضعیت افراد در افکار عمومی در نظر گرفته شود. یک کارشناس فعال در حوزه افکار‌سنجی در این باره می‌گوید: «اعداد فعلی افرادی که پی‌در‌پی در حال تخریب بوده و هستند، به عدد رای آنها در روز انتخابات نزدیک‌تر از کسانی است که در شرایط پیش از انتخابات دارای یک حاشیه امن بوده و صرفا از آنها تعریف و تمجید می‌شده است».

 

* گزینه‌محوری یا مسأله‌محوری

نظرسنجی‌ها ابزارآلات مربوط به شناخت گزینه‌ها و جایگاه آنها در افکار عمومی در بازه‌های زمانی مشخص هستند اما یک نکته بسیار مهم این است که افکار عمومی تا حدود بسیار زیادی تابع تحولات و رویدادها هستند. رصد مطالبات اصلی جامعه، موضوع ساده‌ای است اما یک سوال مشکل در این باره وجود دارد: تحولات مختلف، مطالبات اصلی جامعه را به کدام سمت و سو می‌کشاند؟ اگر مطالبه اصلی جامعه معیشت و اقتصاد است، جامعه و افکار عمومی بهترین یا ساده‌ترین راه‌حل رفع این مشکل یا گره‌گشایی از این موضوع را در کجا جست‌وجو می‌کند؟ بنابراین این رویه و معادله را باید در سنجش انتخابات پیش رو در نظر بگیریم: 

1- نظرسنجی‌ها نمودی از افکار عمومی است. 

2- افکار عمومی نیز متاثر از مطالبات و ذائقه مردم است. 

3- چه تحولاتی می‌تواند به مطالبات و ذائقه عمومی سمت و سو بدهد؟

اگر این 3 گزاره را به صورت همزمان در نظر بگیریم، آنگاه می‌توان با قطعیت گفت مهم‌تر از نظرسنجی‌ها، تحولات و رویدادهای مهمی هستند که می‌توانند انتخابات را تحت‌الشعاع قرار داده و مطالبات و مسأله - یا مسائل- مردم را تعیین کنند. 

بر این اساس، می‌توان گفت مهم‌تر از نظرسنجی‌های فعلی، فضای حاکم بر انتخابات و تحولات و رویدادهایی است که می‌تواند مطالبات مردم را تا حد زیادی متاثر از خود کند. 

به همین خاطر است که کارشناسان معتقدند در تصمیم‌گیری جبهه انقلاب برای انتخابات، به جای تمرکز بر افراد و کاندیداها، باید نسبت به اتفاقات و رویدادها و در نهایت فضای حاکم بر انتخابات دقت و اهتمام داشت. به عبارت بسیار ساده، این افراد نیستند که فضای انتخابات را ایجاد می‌کنند، بلکه این رویدادهای مطالبه‌ساز و فضای حاکم بر انتخابات است که باید ملاک انتخاب افراد قرار گیرد. این فرمول انتخاب آگاهانه است. 

بر این اساس است که با پیش‌بینی فضای انتخابات و رویدادهای احتمالی که می‌تواند بر ایجاد این فضای انتخاباتی تاثیر بگذارد، باید 2 نکته را درباره کاندیدای نهایی مد نظر داشت.

الف- تصویر کاندیدای نهایی جبهه انقلاب باید متناسب با فضای نهایی انتخابات باشد. باید با رصد رویدادها و میزان اثرگذاری این رویدادها بر جهت‌دهی به مطالبات عمومی، کاندیدایی متناسب و موجه انتخاب شود که هم تجربه و سابقه‌ای متناسب داشته باشد و هم اینکه در مساله انتخابات و مطالبه عمومی فعال و دارای کارنامه و برنامه باشد.

ب- یکی از فاکتورهای مهم دیگری که در انتخاب گزینه نهایی باید در نظر گرفته شود، این است که در فضای به وجود آمده در انتخابات، گزینه منتخب جبهه انقلاب چقدر می‌تواند مانع ایجاد دوقطبی‌های کاذب شود. ظرفیت منفی کاندیدای نهایی جبهه انقلاب باید در کمترین حالت ممکن باشد. 

* ... و آمریکا

جبهه انقلاب باید به این سطح از پختگی و نخبگی رسیده باشد که برنامه‌های احتمالی آمریکا برای انتخابات 28 خرداد را به عنوان یک فاکتور مهم و اثرگذار در انتخابات در نظر بگیرد. آمریکای بایدن متفاوت از آمریکای اوباماست اما در مواجهه با ایران، سیاست‌های این دو رئیس‌جمهور از یک دستورالعمل ثابت پیروی می‌کند. در جریان مذاکرات منتهی به برجام، موضوع اهداف آمریکا از تاثیرات این توافق بر تحولات و تغییرات ساختاری در درون ایران - و درون نظام- بارها مورد اشاره قرار گرفت. بر همین اساس قطعا آمریکایی‌ها برای انتخابات پیش رو برنامه خواهند داشت. بر همین اساس، قطعا یکی از مولفه‌های بسیار مهم در تحلیل آرایش‌های انتخاباتی دوره سیزدهم ریاست‌جمهوری، گزاره آمریکاست. اهمیت این موضوع آنقدر زیاد است که برخی صاحبنظران معتقدند مهم‌ترین گزاره درباره انتخابات پیشرو، تحلیل و بررسی مساله آمریکاست. 

باید در این باره بیشتر گفته و نوشته شود؛ چرا که هر گونه اشتباه جبهه انقلاب در مواجهه با توطئه‌های انتخاباتی آمریکا، تنها به قیمت باخت در انتخابات تمام نمی‌شود، بلکه هزینه‌های بسیار بزرگ‌تری برای ایران و نظام در پی خواهد داشت.