گروه سیاسی: بر اساس اظهارات عباس عراقچی، طرفین مذاکره‌کننده در کمیسیون مشترک برجام فعلا به اشتراکاتی در اهداف رسیده‌اند و می‌توانند نگارش یک متن درباره لغو تحریم‌ها را شروع کنند. 

موضع ایران درباره لغو تحریم‌ها مشخص است. آمریکا طرف بدعهد برجام است. دولت آمریکا از برجام خارج شده است؛ تحریم‌های مندرج در برجام و همین‌طور یک فهرست بلند از تحریم‌های جدید را علیه ایران اعمال کرده است. بارها توضیح داده شد تحریم‌های جدیدتر که در دولت ترامپ علیه ایران اعمال شده، به نوعی همان تحریم‌های مندرج در برجام است یا با آن تحریم‌ها همپوشانی دارد و تحت عناوین جدیدتری علیه ایران اعمال شده است. 

بر همین اساس ایران اعلام کرده است هر نوع مذاکره درباره بازگشت آمریکا به برجام باید شامل این شرط اساسی باشد که همه تحریم‌های مندرج در برجام و تحریم‌هایی که در دولت ترامپ اعمال شده، باید برداشته و لغو شود. این منطق ایران یک سویه دیگر نیز دارد و آن این است که تحریم‌های اعمال شده در دولت ترامپ، خلاف ماهیت و روح برجام نیز هست و از همین رو دولت بایدن باید رویکرد سوءاستفاده از سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه ایران را کنار گذاشته و برای بازگشت به برجام، همه تحریم‌ها را لغو کند. 

دولت بایدن اما در روزهای نخست شروع به کار، تمایل چندانی برای بازگشت به برجام از خود نشان نداد. دموکرات‌ها در زمان رقابت با ترامپ بارها نسبت به خروج او از برجام انتقاداتی مطرح کرده بودند. از همین رو این تلقی ایجاد شده بود که با شروع به کار دولت جو بایدن، واشنگتن به برجام باز خواهد گشت. با این حال بایدن و وزیر خارجه‌اش، بلینکن در اظهارات خود پس از حضور در کاخ سفید میلی به برجام از خود نشان ندادند. 

این رفتار و این بی‌میلی دولت بایدن با انتقادات دولت حسن روحانی مواجه شد و ظریف را به تکاپو انداخت، به‌گونه‌ای که وزیر امور خارجه به صورت علنی دغدغه‌های انتخاباتی خود و جناح متبوعش را درباره عدم ‌تمایل آمریکا به مذاکره اعلام کرد. البته این دغدغه‌ها در ظاهر تغییری در رفتار دولت آمریکا ایجاد نکرد. 

 

* اورانیوم کار می‌کند 

همه کارشناسان و افراد صاحب‌نظر که از نزدیک تحولات مربوط به موضوع بازگشت آمریکا به برجام را رصد کرده‌اند، اذعان دارند قانون اقدام راهبردی لغو تحریم‌ها  که توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب شد، یک نقطه عطف در ایجاد اضطرار برای دولت بایدن بود. بر اساس این قانون، بخش عمده‌ای از برنامه هسته‌ای ایران که تعطیل و متوقف مانده بود، مجددا فعالیت خود را از سر گرفت. استفاده از ماشین‌های پیشرفته‌تر و تعیین سطح و حجم و ذخیره مواد غنی شده نشان داد عزم ایران برای ایجاد موازنه هسته‌ای جدی است. تا قبل از اجرای این مصوبه مجلس، ایران بر اساس برجام برنامه هسته‌ای‌ خود را تقریبا تعطیل و متوقف نگه داشته بود و از آن سو، تحریم‌های آمریکا علیه ایران نه تنها برداشته نشد، بلکه در دوره ترامپ این تحریم‌ها به مراتب بیشتر هم شد. کاری که مصوبه هسته‌ای مجلس انجام داد، تغییر این وضعیت و به عبارتی تغییر این معادله بود و توانست موازنه هسته‌ای میان ایران و آمریکا را به وضعیت تا حدودی مطلوب بازگرداند. 

نخستین نشانه‌های عقب‌نشینی آمریکا در مقابل این قانون، در ماجرای عقب‌نشینی آنها از صدور قطعنامه ضد‌ایرانی در شورای حکام خود را نشان داد. پس از آن موضوع بازگشت آمریکا به برجام با سرعت بیشتری از سوی واشنگتن و 3 کشور اروپایی مطرح شد تا در نهایت این اضطرار در آمریکا منجر به تشکیل جلسات کمیسیون مشترک برجام شد. اقدام تروریستی در نطنز نیز دقیقا در راستای تغییر همین موازنه هسته‌ای بود تا به زعم آمریکا و رژیم صهیونیستی، دست ایران در پشت میز مذاکره خالی شود اما اقدام بموقع غنی‌سازی 60 درصد که در ادامه قانون هسته‌ای مجلس انجام گرفت، نشان داد بر خلاف 8 سال گذشته، سیاست ایران در قبال آمریکایی‌ها کاملا تغییر کرده است. ایران قائل به توازن است و هر اقدامی که بخواهد این توازن را از بین ببرد، با واکنش قاطع ایران در زمینه هسته‌ای مواجه خواهد شد. 

ورود ایران به غنی‌سازی در سطح 60 درصد یک فرصت بسیار مناسب برای دیپلماسی است تا از اضطرار ایجاد‌شده در کاخ سفید و پایتخت‌های اروپایی نهایت بهره را برای لغو همه تحریم‌ها ببرد. به عبارتی چرخش مجدد سانتریفیوژها می‌تواند منجر به غنی‌سازی دیپلماسی شده و همه تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران را از میان بردارد. 

در این میان یک نگرانی بسیار جدی وجود دارد و آن این است که یک بار دیگر دغدغه‌ها و منافع جناحی و غیرملی در اولویت قرار بگیرد و این بار نیز فرصت ایجادشده برای لغو تحریم‌ها پای منافع انتخاباتی ذبح شود. 

آمریکا در وضعیت اضطرار قرار دارد. دولت بایدن از یک سو با از دست رفتن یک زیرساخت برای توافق با ایران مواجه است، از سوی دیگر با سازگار شدن اقتصاد ایران با تحریم‌ها و پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران روبه‌رو است و در نهایت در درون کشور خود با خطر بالقوه ترامپ برای انتخابات 2024 درگیر است. در این وضعیت قطعا فرصت مناسب برای لغو همه تحریم‌ها فراهم شده است. لغو همه تحریم‌ها دور از دسترس نیست؛ اگر یک نگاه ملی و وطن‌پرستانه در مذاکرات حاضر باشد و اجازه سوءاستفاده منافع جناحی - انتخاباتی را ندهد.