حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در سال‌های متمادی بویژه در مقاطع نزدیک به انتخابات‌های ریاست‌جمهوری، ویژگی‌ها و مؤلفه‌هایی را برای رئیس‌جمهور که بالاترین سطح از مدیریت اجرایی کشور را برعهده دارد، برشمرده‌اند. با توجه به اهمیت و اختیارات وسیع رئیس‌جمهور و تاثیرات عمیقی که دولت‌ها می‌توانند در سرنوشت کشور و انقلاب اسلامی بگذارند، مرور و بررسی نو به نوی ویژگی‌ها و بایسته‌ها مدیران مطلوب بسیار ضروری به نظر می‌رسد. 

رهبر معظم انقلاب یکی از مهم‌ترین خصوصیت‌های رئیس‌جمهور و مدیران ارشد کشور را تدین، تقوا و ایمان به خداوند و ارزش‌های دینی می‌دانند: «[رئیس‌جمهور باید] باایمان باشد؛ اگر بی‌ایمان بود، نمی‌شود به او اعتماد کرد. آدم بی‌ایمان کشور را، منافع کشور را، مردم را یک وقتی می‌فروشد؛ پس باایمان باشد». یا درباره توکل و اتکا به خداوند متعال می‌فرمایند:«در همه‌ کارها توکل به خداى متعال و استمداد از کمک الهى [کنیم‌]؛ به کمک‌هاى الهى اعتماد کنیم. [وقتى] شما از خداى متعال کمک می‌خواهید، راه‌ها به ‌سوى شما باز می‌شود: و من یتق‌الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لایحتسب. این رزقى که در این آیه و در آیات دیگر گفته شده است، به شکل‌هاى مختلفى به من و شما می‌رسد؛ گاهى شما ناگهان در ذهن‌تان یک چیزى برق می‌زند، می‌درخشد، راهى باز می‌شود؛ این رزق الهى است. در یک برهه‌ فشار، ناگهان یک امید وافرى در دل شما به‌وجود مى‌آید؛ این همان رزق الهى است».

ویژگی مهم دیگری که رهبر حکیم انقلاب در طول سالیان متمادی بر آن تاکید بسیار داشته‌اند، مساله عدالت‌طلبی و مبارزه جدی با فساد و ویژه‌خواری است. ایشان در پیام نوروزی‌شان فرمودند: «[رئیس‌جمهور باید] عدالت‌خواه باشد، ضدفساد باشد؛ این یکی از مهم‌ترین خصوصیاتی است که بایست در رئیس‌جمهور وجود داشته باشد که به معنای واقعی کلمه به دنبال اجرای عدالت باشد و به معنای حقیقی کلمه با فساد بخواهد مبارزه کند». یا جای دیگر درباره خطر فساد و اهمیت مبارزه با آن می‌فرمایند: «در نظام اسلامی چیزی که بشدت با آن مقابله می‌شود، رسوخ فساد است. در نظام اسلامی، با اعتقاد بد و نادرست، اینطور مقابله نمی‌شود که با عمل غیرصحیح و عمل غیراخلاقی و خدای ناکرده رسوخ فساد مبارزه می‌شود. چیزی که امروز مسؤولان کشور، همکاران دولت، مدیران درجه ۲ و ۳ در دستگاه‌های دولتی، تا پایین‌ترین رده‌ها، باید با دقت مراقب باشند، این است که در این دوران بدانند خطر رسوخ و نفوذ فساد، جدی و فلج‌کننده است. واقعا فلج‌کننده است!»

از دیگر مسائلی که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مکررا درباره آن سخن گفته‌اند، مردمی بودن و مردم‌داری مسؤولان و مدیران نظام بوده است: «مردمی باشید، مردم‌دوست باشید، مردم‌پذیر باشید، مردمی ‌رفتار باشید، از مردم باشید، رفتار مردمی داشته باشید؛ فخرفروشی خلاف این رفتار است، دنیاطلبی خلاف این رفتار است، اشرافیگری خلاف این رفتار است؛ این هم یک توصیه‌ مؤکد. البته در این توصیه‌ خیلی حرف هست؛ بنده هم به همه‌ اجزای مسؤولان کشور این توصیه را همیشه می‌کنم، تأکید هم می‌کنم». یا در دیدار با مسؤولان قوه ‌قضائیه می‌فرمایند:«یک نکته هم مسأله‌ مردمی بودن است که بنده قبلا هم این را مکرر گفته‌ام، حالا هم در گزارش جناب آقای رئیسی مسأله‌ مردمی بودن بود؛ خب! مردمی بودن شقوقی دارد، مصادیقی دارد؛ یک جنبه‌ مردمی بودن این است که قوه قضائیه خودش را دارای شأن و روحیه‌ خدمتگزاری به مردم بداند؛ نگاه، از بالا نباشد؛ گاهی نگاه‌های ما به مردم ممکن است [جوری باشد] کأنه از بالا نگاه می‌کنیم به مردم؛ نخیر! ما جزو مردمیم، بین مردمیم، خیلی از این مردم از ما بالاتر هم هستند و بنابراین اینکه کسی از موضع بالا به آحاد مردم نگاه کند غلط است؛ بنابراین روحیه‌ خدمتگزاری [مهم است]. ما باید خودمان را خدمتگزار مردم بدانیم؛ هر کدام ما در هر جایی که هستیم. این یکی از جنبه‌های مردمی بودن است». 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی‌های مختلف یکی دیگر از بایسته‌های ضروری مدیران مطلوب جمهوری اسلامی را مسأله مدیریت انقلابی و جهادی مطرح می‌کنند: «دارای عملکرد انقلابی و جهادی باشد؛ یعنی با عملکرد اُتوکشیده نمی‌شود کار کرد؛ با این همه مسائل اساسی‌ای که در کشور وجود دارد، یک حرکت جهادی و انقلابی لازم است؛ باید عملکردش این جور باشد». یا می‌فرمایند: «ما هر جا یک مدیریت انقلابی فعال پرتحرک داشتیم، کار پیش رفته است. من به ‌طور قاطع عرض می‌کنم که اگر مدیریت در بخش‌های مختلف کشور، متدین باشد، انقلابی باشد و کارآمد باشد، همه‌ مشکلات کشور حل خواهد شد؛ ما مشکل غیرقابل حلی در کشور نداریم».

ایشان توجه و باور به توانمندی‌ها و استعدادهای داخلی بویژه ظرفیت جوانان را یکی دیگر از شروط اصلی مدیریت در جمهوری اسلامی می‌دانند: «[رئیس‌جمهور باید] به توانمندی‌های داخل معتقد باشد. بعضی‌ها هستند داخل را اصلا قبول ندارند؛ همان حرف قدیمی را می‌گویند که در داخل، فقط لولهنگ را می‌توانند [بسازند]؛ نمی‌دانند که در داخل چه خبر است. یک وقتی یکی از آقایان یک چیزی راجع به مسأله‌ دفاعی گفته بود، من گفتم یک تور دفاعی بگذارید تا آقایان بیایند یک خرده‌ای بچرخند و ببینند از لحاظ دفاعی در کشور چه خبر است. توانمندی‌های کشور را واقعا مطمئن باشند و معتقد باشند به توانمندی‌ها. و به جوانان معتقد باشند، جوان‌ها را قبول داشته باشند، جوان‌ها را به عنوان پیشران حرکت عمومی کشور بشناسند و به آنها اعتماد کنند. بنده از سابق با جوان‌ها مرتبط بودم و سال‌هاست که به اینها در مسائل گوناگون اعتماد می‌کنم؛ واقعا هر جایی که جوان‌ها وارد می‌شوند - من نمی‌خواهم حالا عناوین و مانند اینها را اسم بیاورم- این جوری است که گره‌های سخت را باز می‌کنند و مشکل‌گشایی می‌کنند. خود این رئیس‌جمهور به جوان‌ها معتقد باشد». مدیر در جمهوری اسلامی از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای باید کفایت و صلاحیت مسؤولیت برعهده گرفته شده را داشته باشد: «اگر کسی واقعا در بخشی از بخش‌های کشور احساس می‌کند که کفایت لازم برای این کار را ندارد، معلوم نیست که پذیرش آن کار، مشروع باشد. چون قبول این کار، به معنای این است که تعهد کند و بپذیرد که این کار را به انجام برساند. این، بدون کفایت و لیاقت، امکانپذیر نیست».