4 سال از عمر مدیریت شهری شورای پنجم شهر تهران می‌گذرد و این دوره شورا با تمام فراز و فرودهای خود در حال سپری کردن ماه‌های آخر فعالیتش است. در مقام مقایسه کارنامه این دوره باید گفت به یقین یکی از خالی‌ترین و ضعیف‌ترین ادوار دوره مدیریت شهری است که طی آن نه پروژه قابل توجهی در شهر تهران اجرا شد و نه مردم شاهد ارائه خدماتی خاص در این 4 سال بودند. این در حالی است پیش از روی کار آمدن اعضای این شورا، پیش‌بینی می‌شد به دلیل همسویی دولت و شورای شهر در این دوره ارائه خدمات در شهر تهران روند صعودی به خود بگیرد اما واقعیت میدانی موضوع، این نکته را می‌رساند که این شورا نتوانسته از ظرفیت‌های این همسویی به سود مردم بهره‌ای ببرد. 

سایه سنگین سیاست در این دوره شورای شهر مجال فعالیت در بخش‌های مرتبط با شهر را گرفت تا توپ اعضای شورای شهر در زمین سیاست بچرخد و در میدان عمل چیزی جز هیچ نصیبش نشود. 

* عذرخواهی پوپولیستی

با نزدیک شدن به خردادماه و ایام انتخابات، حالا مدیریت شهری بدون کارنامه تهران به دنبال کارنامه‌سازی و نمایشی غیرواقعی از رویکردهای عمرانی خود با شعار تغییر مدیریت در شهر تهران است. 

در نخستین گام در این زمینه، چند روز پیش رئیس شورای شهر تهران در مصاحبه‌ای -که بیشتر می‌توان آن را مصاحبه‌ای پوپولیستی دانست- از مردم شهر تهران به خاطر ضعف عملکرد شورای شهر عذرخواهی کرد. 

محسن هاشمی گفت: به دلیل عدم حمایت دولت و سیستم بانکی، افتتاح خطوط و ایستگاه‌های مترو و بهسازی ناوگان اتوبوسرانی به کندی پیش رفت و از دولت و مجلس انتظار داریم فراتر از وعده و مصوبات کاغذی عمل کنند. 

وی به دلیل وجود کمبودها و ضعف‌ها از شهروندان تهران عذرخواهی کرد و گفت: امیدوارم مطالبات و انتظارات در دوره آینده شورا به صورتی باشد که گامی رو به جلو و نه به عقب در حوزه اصلاح و توسعه مدیریت شهری برداشته شود. 

هاشمی در این بخش از صحبت‌های خود تمام کمی‌ها و کاستی‌های موجود در شهر تهران را به گردن عدم حمایت دولت از مدیریت شهری انداخت؛ بدون آنکه اشاره‌ای به نقش و سهم شورای شهر و شهرداری در تامین نیازهای شهر داشته باشد. برای مثال در حوزه حمل‌و‌نقل عمومی 50 درصد هزینه‌های تامین اتوبوس با شهرداری تهران بوده و 50 درصد دیگر با دولت است. بر همین اساس این سوال پیش می‌آید: چرا مدیریت شهری با وجود درک فرسودگی شبکه حمل‌و‌نقل عمومی و با وجود خارج شدن تعداد زیادی از اتوبوس‌های این شبکه از ریل خدمت‌رسانی، از سهم 50 درصدی خود برای ساماندهی این موضوع استفاده نکرد و زمان را برای خدمت‌رسانی به مردم از دست داد؟ 

در همین رابطه مهندس مهدی چمران، رئیس سابق شورای شهر تهران در یادداشتی که در اختیار «وطن‌امروز» قرار داد چنین نوشت: در زمینه حمل‌و‌نقل عمومی و تهیه اتوبوس و مترو صرفا این موضوع بر عهده شهرداری نیست، بلکه 50 درصد از هزینه‌های خرید را باید دولت پرداخت کند و مابقی آن بر عهده شهرداری است. متاسفانه دولت در این زمینه طی سال‌های گذشته کمکی نکرده است اما این توقع می‌رود که شهرداری از سهم 50 درصدی خود کار را پیش ببرد و مانع از این شود که شهر از نظر حمل‌و‌نقل دچار مشکل شود. هم‌اکنون شهر نیازمند 3000 دستگاه اتوبوس است و رفع این نیاز با تحرک جدی شهرداری می‌تواند مرتفع شود. 

 

* بودجه ۲ برابری تهران نسبت به لندن

هاشمی در بخش دیگری از سخنان خود عدم کارایی شورای شهر در این دوره را گردن رکود در صنعت ساختمان، پاندمی کرونا و بحران اقتصادی انداخت و در نهایت با وجود تمام ضعف‌های موجود در شورایی که مدیریتش را بر عهده داشته است، عملکرد آن را مثبت(!) ارزیابی کرد. 

وی گفت: شورای پنجم موفق شد مطالبات سلبی عمومی در حوزه مدیریت شهری را تا حد زیادی محقق کند، همچنین کاهش هزینه اداره شهر به کمتر از نصف ابتدای دوره آن، یکی از این دستاوردها بود. رئیس شورای شهر تهران در ادامه بیان داشت: بودجه شهرداری تهران 4 سال قبل ۲ برابر شهرداری لندن بود و تعداد کارکنان شهرداری نیز بشدت افزایش یافته بود.حال سوال اینجاست: مدیریت شهری تهران با بودجه ۲ برابری شهر لندن چه کرد و چرا شهر تا این حد در سکون و بی‌تحرکی فرو رفت؟ پروژه‌های شهری که در اغما فرو رفتند و پروژه‌های نیمه‌تمام دوره چهارم شهری با وجود آنکه هنوز به اتمام نرسیده‌اند، روبان افتتاح‌شان بریده شد تا شاید نمایشی برای کارایی در مدیریت پنجم شهر باشد. 

در همین رابطه ابوالفضل قناعتی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» گفت: چرا فعالیت‌های‌تان در شهر مشهود نیست و دیده نمی‌شود؟ ما در دوره چهارم شورای شهر بودجه کمتر از شما را به شهرداری می‌دادیم و همه پروژه‌ها روندی رو ‌به رشد داشته و افتتاح می‌شد. مترو، تقاطع‌ها، زیرگذرها، ادامه حکیم، تونل حکیم، تونل نیایش، پل طبقاتی صدر، خط 7 مترو و خط 3 مترو بخشی از پروژه‌هایی بود که در آن دوره انجام شد. هم‌اکنون شما برای شهر چه کرده‌اید؟

وی ادامه داد: ما بودجه کمتری را تصویب کردیم و کار بیشتری انجام شد اما شما بیشتر پول دارید و کار خاصی انجام نداده‌اید. ما که اتفاقی در شهر نمی‌بینیم. اگر کاری کرده‌اید گزارش دهید؛ چه تعداد ایستگاه مترو ساخته‌اید و چه خدماتی ارائه داده‌اید؟ حالا که ادعا می‌کنید پول‌های‌تان محقق شده، پس کجا این پول‌ها هزینه شده است؟

 

* شکاف عمیق بین شمال و جنوب شهر

شاید یادآوری این نکته در بررسی نوع مدیریت پنجم شهری که متکی بر نظام سرمایه‌داری بود خالی از لطف نباشد که ببینیم چگونه برای شهر تهران طی 4 سال گذشته سیاست‌گذاری شد و چرا شهر تهران در این دوره هیچ‌ رونقی را به خود ندید. مدیران کنونی شهر تهران بر این باور هستند که زندگی در شهر تهران چنان باید گران شود که افراد ندار بار خود را از این شهر ببندند و جا را برای سرمایه‌داران خالی کنند. این سیاست تنها یک نتیجه داشت و آن چیزی جز شکاف عمیق بین شمال شهر و جنوب شهر تهران نیست. 

نبود خدمات و فعالیت‌های عمرانی در شهر تهران چنان مشهود است که با یک سرچ ساده می‌توان دید شهردار تهران برای چه پروژه‌هایی پا به میدان گذاشت و عیار این پروژه‌ها تا چه میزان پایین بوده، این در حالی است که شخص شهردار در ادوار گذشته برای افتتاح پروژه‌های کلانی همچون بزرگراه‌ها دست به قیچی می‌شد اما در شرایط حاضر شهردار برای افتتاح دوربرگردان نلسون ماندلا فرا خوانده می‌شود. 

شاید بتوان با نگاه به ۲ مصاحبه متفاوت محمد‌جواد حق‌شناس، رئیس کمیته فرهنگی شورای شهر به نوع مدیریت حاکم بر شهر تهران واقف شد. وی پیش از تکیه زدن بر کرسی شورای شهر در گفت‌وگویی که با ایرنا داشت تهران را شهری سوخته دانسته و گفته بود: «شهری که به ما می‌خواهند تحویل دهند یک شهر سوخته است و ما بعد از شهر سوخته زابل اگر بخواهیم یک شهر سوخته نام ببریم، تهران است».

اما وی وقتی وارد میدان مدیریت تهران شد با چرخش در دیدگاه در مصاحبه‌ای با شورا آنلاین گفت: «نه در بوستان‌سازی، نه در حمل‌ونقل، نه در ترافیک و نه در حوزه‌های دیگر در دوره گذشته مشکل نداشتیم، چرا که آنها در این حوزه‌ها بهتر می‌ساختند».

با نزدیک شدن به فصل انتخابات ضروری است اعضای شورای شهر و شهردار تهران پاسخگو باشند که در عمر مدیریت 4 ساله خود چه کرده‌اند و بودجه 2 برابری شهر لندن را کجا مصروف کردند که شهروندان تاکنون خنکای نسیم خدمت را احساس نکرده‌اند.