گروه فرهنگ و هنر: فصل دوم برنامه تلویزیونی «زندگی پس از زندگی» که ماه رمضان امسال از شبکه چهارم سیما روی آنتن رفته، همانند فصل نخست با استقبال خوب مخاطبان همراه شده است. این برنامه به‌رغم ساختار ساده‌اش توانسته پرمخاطب شود و توجه بخشی از مخاطبان تلویزیون را جلب کند. 

 

* چالش گفت‌و‌گو با تجربه‌گران مرگ 

عباس موزون، تهیه‌کننده و ایده‌پرداز «زندگی پس از زندگی» در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» پیرامون این برنامه گفت تا امروز ده‌‌ها نفر از تجربه‌گرها را پیدا کرده است که از این تعداد کسانی بودند که حاضر شدند تایید کنند و درباره‌اش حرف بزنند. وی ابتدا درباره نحوه ارتباط‌گیری با سوژه‌های‌ «زندگی پس از زندگی» چنین گفت: سوژه‌های تحقیق کسانی بودند که در برابر کشف شدن مقاومت داشتند و از مقابل نورافکن کاشف، گریزان بودند. در گستره‌ای به وسعت ایران باید در پی سوژه‌هایی گریزپا می‌بودم که تازه وقتی پیدا و راضی به مصاحبه می‌شدند، دومین مشکل، شیوه مصاحبه و به تصویر کشیدن تجربه‌شان بود به‌گونه‌ای که منطبق با هدف اصلی یعنی اثرگذاری مثبت در راستای ارتقای سبک زندگی و سبک تفکر مخاطبان باشد. از سوی دیگر موضوعاتی نظیر پراکندگی جغرافیایی سوژه‌ها از جزایر خلیج‌فارس تا ۴ گوشه ایران و اینکه وقتی سوژه پیدا می‌شود مناسب پروژه هم باشد و زحمت و هزینه و زمان هدر نرود، وجود داشت. همچنین چه بسا بارها با سوژه‌هایی ملاقات داشتیم و خدمت‌شان می‌رسیدیم اما منجر به تایید محقق و مصاحبه تصویری نمی‌شد و تجربه مذکور یک خواب بود نه یک تجربه نزدیک به مرگ. 

وی ادامه داد: از آنجا که سوژه‌ها بارها پشیمان می‌شدند و بعد از ضبط مصاحبه انصراف می‌دادند، برای پیشگیری از پشیمانی احتمالی سوژه، هر بار تجربه‌گری با انجام مصاحبه توافق می‌کرد و در مرحله راستی‌آزمایی نیز تجربه او به اثبات می‌رسید، بلافاصله برای تصویربرداری از همان یک سوژه استودیو برپا و بعد دوباره جمع می‌شد و به همین علت تصویربرداری این پروژه وطنی طولانی‌تر از برخی پروژه‌های مستند مشهور همچون سامسارا هیومن و باراکا شد. وی از تجربیات شخصی خود و عوامل برنامه در مواجهه با تجربه‌گراها گفت: نخستین روز ضبط برنامه از این جهت عجیب بود که بعد از ضبط مصاحبه دیدیم که یکی از تصویربرداران از پشت‌پرده‌ای که در آن پناه گرفته بود بیرون نمی‌آید. وقتی سراغ ایشان رفتیم دیدیم غرق اشک پای دوربین نشسته و با شنیدن تجربه تجربه‌‌گر منقلب شده است. همچنین دستیار کارگردان نیز روز دوم ضبط تماس گرفت و اطلاع داد که دیگر سر کار نمی‌آیم چون با شنیدن این تجربه‌ها عمیقا نیاز به بازنگری در زندگی و اهداف خود دارم و با اصرار زیاد توانستیم ایشان را بعد از چند روز به سر کار بازگردانیم. موزون درباره انتظاراتش از تاثیراتی که پخش این برنامه بر مخاطبان می‌گذارد، گفت: تحولات فکری و سبک زندگی مخاطب مورد انتظار بوده است. افزایش باور نسبت به عالم غیب موجب کاهش تلاش‌ها برای در اختیار گرفتن منابع مادی و دنیوی و رقابت برای کنار زدن دیگران می‌شود که خود یک چالش اساسی محسوب می‌شود. 

وی گفت: معتقدم مخاطب اگر باور داشته باشد بقایش پایان‌پذیر است و پس از مرگ ظاهری، او وجود نخواهد داشت، به طور طبیعی در هراس از فنا شدن و از دست دادن چیزهایی خواهد بود که در این عالم مادی پیرامون وجود دارد، بنابراین برای اینکه قبل از فنا استفاده بیشتری از بودن خود ببرد در تلاش خواهد بود منابع و منافع بیشتری را در اختیار درآورد و مفاهیمی همچون قناعت، ایثار، مهربانی، کمک به دیگران، حق‌الناس، زهد و تقوا محلی از اعراب پیدا نمی‌کند. بنابراین به این نتیجه رسیدم اگر مخاطب برنامه به این درک و باور عملی برسد که او پایان‌پذیر نیست و با از دست دادن عمر همه چیز را از دست نمی‌دهد، بلکه زندگی برای او همچنان در پیش است و داشته‌ها و نعمت‌های فراتر و برتری در انتظار او است، آنگاه دیگر شتابی برای رقابت در کسب مادیات و کنار زدن دیگران ندارد و با خود و خلقت رام‌تر و آرام‌تر کنار می‌آید و آشتی‌ها و مسالمت‌ها افزایش می‌یابد، بنابراین تحول مورد انتظار در مخاطب این بوده که درباره خودش بداند پایان‌پذیر نیست و زندگی بعدی جایی است بسیار غنی با داشته‌هایی بیش از اینجا. موزون در پایان گفت: از نظر محتوایی نیز برای اقناع علمی مخاطب صرفا از دید یک دین یا یک کارشناس دینی یا دانشگاهی پرهیز کردیم و از حضور 12 کارشناس در حوزه‌های پزشکی، روانشناسی، فلسفه، متخصص بیهوشی، روحانیان مسلمان‌، یهودی، زرتشتی و مسیحی و حتی متخصصان غیرایرانی و غیرمسلمان اروپایی بهره بردیم و در این زمینه از اعضای هیأت‌مدیره «انجمن تحقیقات مرگ موقت آلمان» که علمی‌ترین کشور اروپا با نگرشی پوزیتیویستی است، استفاده کردیم و در ایران پیچیده امروز که با یک سطح تحصیلاتی بالا در 2 قلمرو حوزه و دانشگاه دارای دامنه بالای غنا و تصادمات جدی علمی است، شاید این تنها ساختاری بود که می‌توانست ایجاد پذیرش و مقبولیت نسبی برای مخاطب خاص و عام کند.