گرد پیری درسال‌های آینده بر چهره جامعه می‌نشیند و چنانچه برنامه‌ریزی‌های خاصی برای رشد نرخ جمعیت کشور ترسیم و اجرایی نشود، ایران بزودی به جرگه کشور‌های سالمند می‌پیوندد. عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: با کاهش نرخ باروری، گرد پیری در سال‌های آینده بر چهره جامعه می‌نشیند و چنانچه برنامه‌ریزی‌های خاص برای رشد نرخ جمعیت کشور ترسیم و اجرایی نشود، ایران بزودی به جرگه کشورهای سالمند می‌پیوندد. فرزندآوری در ایران کاهش یافته و در صورت استمرار وضعیت موجود رشد جمعیت کشور از سال ۱۴۲۵ منفی می‌شود. دکتر شهلا کاظمی‌پور در دهمین کنفرانس الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، مقاله‌ای با عنوان «تبیین لزوم بازنگری در سیاست‌های جمعیتی و بایسته‌های اجرای سیاست‌های افزایش نرخ باروری در بیش از سطح جایگزینی» ارائه کرد. وی گفت: به موازات تحولات جمعیت‌شناختی در دنیا ایران نیز تغییرات جمعیت‌شناختی گسترده‌ای را تجربه کرده است. همزمان با این تغییرات و تحولات، رفتار باروری و فرزندآوری نیز تغییر یافته و در چند دهه اخیر افت شدیدی را در نرخ باروری خود داشته است، به طوری که فرزندآوری در ایران از باروری طبیعی به یک باروری ارادی رسیده و موجب کاهش نرخ باروری کل شده است. عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: منظور از نرخ باروری کل تعداد فرزندانی است که جانشین والدین می‌شوند. اگر این شاخص کمتر از ۱‌/‌۲ فرزند باشد، به معنی کاهش تدریجی جمعیت و در نهایت انقراض نسلی است. بر اساس نتایج مرکز آمار ایران و سازمان ملل متحد، در سال ۱۳۸۵ این رقم برای کل کشور ۸‌/‌۱ فرزند بود، به این معنا که ۱۸ فرزند با ۲۰ نفر از والدین جایگزین می‌شد که ۲ نفر کمتر از حد جانشینی است. این میزان در سال ۱۳۹۸ به حدود ۷‌/‌۱ فرزند برای هر مادر رسید و همچنان در حال کاهش است. در نتیجه رشد جمعیت کشور نیز طی ۳۰ سال گذشته سیر نزولی داشته و پیش‌بینی می‌شود که اگر این روند ادامه داشته باشد در سال ۱۴۲۵ رشد جمعیت کشور به صفر رسیده و پس از آن منفی شود. وی تاکید کرد: باید برنامه‌ریزی جامعی در سیاست‌های جمعیتی کشور صورت گیرد. از این رو، گرایش به سمت اعمال سیاست‌های مشوق رشد جمعیت و ترغیب مردم به افزایش باروری از طریق بزرگ‌تر کردن بعد خانواده موجه به نظر می‌رسد. 

 

* ۱۰ درصد جمعیت کشور سالمندند 

در همین ارتباط وزیر بهداشت در اجلاس مجازی رؤسای دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم‌پزشکی سراسر کشور که با موضوع پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت در وزارت بهداشت برگزار شد،گفت: وقتی مسؤولیت وزارت بهداشت را به دوش گرفتم شاید نخستین فرمایش مقام معظم رهبری در یک جلسه خصوصی، دغدغه ایشان درباره کاهش جمعیت در سال‌های آینده بود. این فرمایش بسیار هوشمندانه و دغدغه‌ای بسیار بجا بود. سعید نمکی اظهار داشت: امروز فراتر از انتظار ما، ۱۰ درصد از جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند و برآورد می‌شود تا سال ۱۴۲۰ جمعیت سالمند کشور ۲ برابر شود که بسیار تکان‌دهنده است. 

وی افزود: وقتی به هرم سنی جمعیت نگاه می‌کنیم، از این نگران می‌شویم که جوان‌های کمتری خواهیم داشت تا سالمندان را حمایت مادی و معنوی کنند البته الان هم به دلیل نبود زیرساخت‌های اشتغال، بخش عمده‌ای از جمعیت جوان کشور، سربار جمعیت سالمند هستند. این واقعیت تلخ اجتماعی ما است. سالمندانی داریم که هنوز کار می‌کنند تا جوانان بیکار را حمایت کنند و عده‌ای دیگر چون در زمان جوانی‌شان زیرساخت اشتغال در کشور نداشته‌ایم، جوانی نکرده، مولد نبوده و پیر شده‌اند. وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: نگرانی مقام معظم رهبری درباره جمعیت، بسیار بجاست و همواره این دغدغه را داشته‌ام در توفان کرونا که اداره آبرومندانه آن نه برای وزارت بهداشت، بلکه برای جمهوری اسلامی ایران پرمسؤولیت بوده است، فرمان دردمندانه مقام معظم رهبری را پاسخ نداده باشم و مبادا در توفان این بلای خانمان‌سوز فراموش کنم که ایشان هم دغدغه‌ای برای آینده داشته‌اند. «کووید-۱۹» یک روز به پایان می‌رسد اما این دغدغه را که در ۲۰ سال آینده کشور دچار سالمندی جمعیت و بسته شدن پنجره جمعیتی می‌شود، باید حتما پاسخ داد. نمکی یادآور شد اقتصاد به عنوان یکی از مؤلفه‌های بسیار مهم در رشد و کاهش آهنگ رشد جمعیت تاثیر داشته است، بنابراین مؤلفه اقتصاد در کاهش و رشد جمعیت بسیار مهم است. وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: مؤلفه سلامت در صیانت از جمعیت، بسیار موثر بود اما کافی نیست و پاسخ به دغدغه عزیزی که برای آینده کشور نگران است، نیست و به همین دلیل خواستم سند صیانت از جمعیت، تهیه شود. امروز از رؤسای دانشگاه‌های علوم‌پزشکی تقاضا می‌کنم که عاشقانه، مخلصانه و مسؤولانه برای اجرای این سند تلاش کنید و برای رفع تکلیف به آن نپردازید. نمکی افزود: باید آموزش افرادی را که نمی‌خواهند بچه‌ای را سقط کنند و این سقط از روی ناآگاهی رخ می‌دهد، افزایش دهیم. هر ساله تعداد قابل توجهی سقط‌های غیرقانونی داریم.