«وطنامروز» گزارش میدهد با همت، پرتلاش و کارآمد توصیف رهبر انقلاب از عملکرد مجلس یازدهم
گروه اقتصادی: در حالی نمایندگان مجلس شورای اسلامی هفته گذشته در یک سالگی مجلس، هیاترئیسه جدید خود را انتخاب کردند که بررسی یکساله مصوبات اقتصادی آنها نشاندهنده یک کارنامه قابل دفاع است؛ موضوعی که در سخنرانی سالانه رهبر حکیم انقلاب هم مورد تایید قرار گرفت.
ایشان درباره عملکرد مجلس یازدهم گفتند: «بحمدالله مجلس در یک سالی که گذشت نشان داد هم پرتلاش است، هم دارای همت بلند است، هم کارآمد است».
ایشان در بخش دیگری از سخنرانیشان فرمودند:«حضور نیروهای جوان و پرتوان در کنار نیروهایی که یا سوابق تقنینی دارند یا سوابق اجرایی دارند، موجب شده است این مجلس بحمدالله توفیقات خوبی را به دست آورد؛ هم در زمینه تصویب تعداد معتنابهی از لوایح و طرحها در موضوعات مهم و هم در زمینه حضور مردمی؛ حضور در میان مردم و دیدن صحنههای واقعی زندگی مردم که این سفرهای استانی رئیس محترم مجلس و رؤسای کمیسیونها و بعضی نمایندگان محترم حقیقتا حرکت و اقدام بسیار خوبی است و باید انشاءالله ادامه پیدا کند».
این فرمایشات رهبر انقلاب در واقع تأییدی است بر عملکرد و جهتگیری مجلس یازدهم در یک سال گذشته. نگاه اجمالی به عملکرد یک ساله نمایندگان، حاکی از آن است همواره موضوع معیشت و اقتصاد مردم جزو اولویتهای آنها در یک سال گذشته بوده است. شاید نتوان یک بازه چند هفتهای را یافت که نمایندگان طرح جدید اقتصادی، احضار مسؤولان اقتصادی دولت یا جلسه با فعالان اقتصادی نداشته باشند. تعدد طرحهای مؤثر اقتصادی شاهد این موضوع است؛ طرحهایی که به دور از شتابزدگی هماکنون یا به تصویب رسیدهاند یا در حال بررسی نهایی هستند. البته برخی طرحها هم به دلیل ضعف مجری از دستور کار نمایندگان خارج شد که از اصلیترین آنها میتوان به اصلاحات بودجه 1400 اشاره کرد که به دلیل ناتوانی دولت در اجرای طرحهای مترقی مجلس، با صلاحیتسنجی نمایندگان از دستور کار خارج شد. به همین دلیل فعالیت نمایندگان را باید در قالب شرایط موجود و ابزارهای اجرای موجود یعنی دولت یازدهم و دوازدهم بررسی کرد. به دلیل شرایط تشریح شده، نتایج عملیاتی اجرا شده را باید ناظر بر هدایت دولت به سمت اجرای قوانین مطلوب اقتصادی دانست. برای مثال نمایندگان با فشار بر هیات دولت، آن را مجاب کردند بعد از ۲ سال سهلانگاری در اجرای قانون چک، متعهد به عملیاتی کردن آن شود؛ قانونی که هماکنون به طور قابل توجهی میزان چکهای برگشتی را کاهش داده است. از سوی دیگر نمایندگان دست به اصلاح قانون اخذ مالیات از خانههای خالی زدند و دولت را مکلف کردند هر چه زودتر آن را اجرایی کند، هم اکنون به اذعان مسؤولان وزارت راهوشهرسازی بیش از یک میلیون واحد مسکونی خالی کشف شده و همین موضوع در کاهش قیمت مسکن بسیار تاثیرگذار بوده است. از دیگر طرحهای اقتصادی مهم نمایندگان مجلس شورای اسلامی که میتواند در آیندهای نزدیک و با روی کار آمدن دولتی قدرتمند اجرایی شود، میتوان به ورود خودرو به بورس، مالیات بر عایدی سرمایه و جهش تولید مسکن اشاره کرد.
***
در مسیر عدالت
بررسی طرحها و قوانین مجلس یازدهم نشان میدهد فارغ از بحث اقتصادی، تاکید و التزام ویژهای بر گزاره گسترش عدالت و کاهش نابرابریهای توزیع ثروت وجود دارد. یکی از اصلیترین گمشدههای امروز کشور که اهمیت آن کمتر از نارساییهای اقتصادی موجود نیست و چه بسا این نارساییها را تشدید نیز میکند، حس تبعیض و فاصله طبقاتی است؛ پدیدهای که در ۸ سال اخیر تشدید شده است. اصلیترین طرحهای مجلس در این زمینه به شرح زیر است.
قانون اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم: ماده 54 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم که در تابستان 94 (مجلس نهم) به تصویب رسید و به موضوع تشکیل سامانه ملی املاک و اسکان و اخذ مالیات بر خانههای خالی اختصاص داشت، شدیدا نیازمند اصلاح بود، زیرا هم ضمانت اجرایی تشکیل این سامانه و اخذ این مالیات ضعیف بود و هم فرمول محاسبه میزان مالیات مذکور فرمول مناسب و موثری نبود. در همین راستا، یکی از نخستین اقدامات مجلس یازدهم در حوزه اقتصاد اصلاح این قانون بود؛ اقدامی که به تشکیل سامانه ملی املاک و اسکان و شناسایی دارندگان خانههای خالی کمک زیادی کرد.
لایحه مالیات بر ارزش افزوده: یکی از مهمترین لوایح اقتصادی در سالهای اخیر، لایحه مالیات بر ارزش افزوده است که در مجلس دهم به تصویب رسید ولی فرآیند اصلاح ایرادات شورای نگهبان به مجلس فعلی رسید. با توجه به چند رفت و برگشت صورت گرفته بین مجلس و شورای نگهبان برای نهایی شدن این مصوبه مجلس، اکثر ایرادات این لایحه برطرف شده و این مصوبه در آستانه تایید نهایی قرار دارد.
***
ریلگذاری در راستای اصلاحات ساختاری
مشکلات معیشتی موجود با رویههای مرسوم قابل حل نیست. برای حل مشکلات نهادی و ریشهای در حوزههای مختلف، نیاز به اصلاحات ساختاری است. با بررسی عملکرد مجلس یازدهم در راستای اصلاحات ساختاری، میتوان نمره قبولی در زمان سپریشده به مجلس یازدهم داد.
قانون اصلاح قانون صدور چک: یکی از مصوبات شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا در سالهای اخیر که با هدف مبارزه با پولشویی و جلوگیری از سوداگری در بازارهای مختلف تصویب شد، ممنوع کردن ظهرنویسی (پشتنویسی) چکهای تضمینی بود. با توجه به پایان مهلت اجرای این مصوبه مهم و موثر و ضرورت تداوم آن، دولت لایحه یکفوریتی اصلاح قانون صدور چک را به مجلس ارائه داد و این لایحه ظرف مدت نسبتا کوتاهی در مجلس یازدهم به تصویب رسید تا زمینه تداوم اجرای تصمیمات مذکور به صورت قانونی فراهم شود.
طرح الحاق 9 تبصره به قانون حمایت از توسعه صنایع پاییندستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایهگذاری مردمی: قانون حمایت از توسعه صنایع پاییندستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایهگذاری مردمی یکی از بهترین مصوبات مجلس دهم در راستای بیاثر کردن تحریمها بود که در تابستان 98 به تصویب رسید. با این وجود، اجرایی کردن این قانون به خاطر بهانهجویی سازمان برنامه و بودجه تاکنون به تاخیر افتاده است. برای اصلاح این وضعیت، طرح الحاق 9 تبصره به این قانون تهیه شده و در کمیسیون انرژی مجلس به تصویب رسیده و در آستانه بررسی در صحن علنی مجلس قرار دارد.
قانون بودجه 1400: به رغم تاکید رهبر معظم انقلاب بر اصلاحات ساختاری بودجه و ضرورت اجرایی شدن آن به خاطر کسری بودجه شدید دولت، دولت روحانی اقدام مهمی در این زمینه انجام نداد. برای بهبود این وضعیت، کمیسیون تلفیق مجلس دست به کار شد و شاهد اصلاح گسترده بودجه در بخشهای مختلف بویژه افزایش درآمدهای مالیاتی بدون ایجاد فشار به عموم مردم و همچنین حذف رانتهای مختلف بودیم.
طرح عرضه خودرو در بورس: ساماندهی بازار خودرو و کوتاه کردن دست دلالان و سوداگران از این بازار یکی دیگر از برنامههای مجلس یازدهم بود. در این راستا مجلس یازدهم طرح ساماندهی صنعت خودرو را که مصوب مجلس دهم بود و شورای نگهبان به آن ایراداتی گرفته بود، اصلاح و اقدام به تصویب آن کرد. عرضه خودرو در بورس یکی از بندهای مهم این طرح است که بر اساس آن، خودرو از یک کالای سوداگرانه و سرمایهای خارج شده و به یک کالای مصرفی تبدیل
میشود.
***
تحقق تولید
«تولید»، کلیدواژه عبور از تمام بحرانهایی است که در سالهای اخیر کشور با آن مواجه بوده و برای رونق و کمک به آن در مجلس یازدهم قوانین خوبی به تصویب رسیده است؛ از سوی دیگر تعدد و تکرر قوانین و مقررات نیز خود مانعی بر سر راه تولید است که در این راستا نیز اقدامات موثری در مجلس فعلی انجام شده است.
طرح تقویت امنیت غذایی کشور و رفع موانع تولیدات کشاورزی: در راستای رفع مشکلات ایجاد شده به خاطر تعلیق اجرای قانون تمرکز (قانون تمرکز وظایف و اختیارات مربوط به بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی) توسط دولت روحانی در مردادماه 98، کمیسیون کشاورزی مجلس این طرح را تهیه کرده است تا مشکلات بخش تجارت محصولات کشاورزی در کشور برطرف شود. اخیرا کلیات طرح مذکور در صحن علنی مجلس به تصویب رسیده است.
طرح جهش تولید و تأمین مسکن: بعد از تشکیل کمیسیون عمران، طرح جهش تولید و تامین مسکن در مجلس یازدهم با در نظر گرفتن معضلات اساسی بازار مسکن و بهم خوردن توازن بین میزان عرضه و تقاضا در این حوزه کلید خورد. نمایندگان مجلس با تصویب این طرح- به منظور ایجاد سازوکارهایی برای تامین منابع لازم از قبیل منابع مالی، زمین و مصالح و خدمات ساختمانی- سعی کردند بستر کافی برای ساخت مسکن را فراهم کنند و دولت را مکلف به تولید و عرضه سالانه یک میلیون و 200 هزار واحد مسکونی در شهرها و روستاها کردند.
طرح تسهیل صدور مجوز کسبوکارها: به موجب این طرح بخشی از کسبوکارها با ثبت اطلاعات خود در درگاه ملی مجوزهای کسبوکار میتوانند شروع به کار کنند و منتظر مجوز نمانند. این اقدام در راستای نجات تدریجی فعالان اقتصادی کشور از اسارت بروکراسی اداری و امضاهای طلایی انجام شده و گام بزرگی در جهت تحقق آن است که رشد صادرات و رونق تولید را نیز در پی خواهد داشت. کلیات این طرح در مجلس به تصویب رسیده و بعد از تصویب جزئیات آن، شروع کسبوکارهایی که به طور مستقیم خطرهای جانی، امنیتی یا زیستمحیطی ندارند نیاز به طی مراحل صدور مجوز نخواهند داشت و صرفا صاحبان کسبوکار ملزم به ثبت اطلاعات در درگاه مذکور هستند.
طرح جهش تولید دانشبنیانها: جهش تولید دانشبنیانها یکی دیگر از موارد مورد توجه مجلس یازدهم بود و در این بخش طرحی با همین عنوان با هدف رفع موانع و مشکلات تولید در شرکتهای دانشبنیان طراحی شده و به تصویب رسیده است. به اعتقاد کارشناسان با اجرایی شدن این طرح، زیرساخت مراحل قانونی زیستبوم اقتصاد دانشبنیان کشور فراهم میشود و بالطبع، طرح جهش تولید دانشبنیانها میتواند در تحقق حمایت از تأسیس و رشد شرکتهای دانشبنیان در حوزه علم و فناوری موثر باشد و حتی منجر به ایجاد انقلابی در کسبوکارهای دانشبنیان شود. طرح مذکور برای حمایت از شرکتهای دانشبنیان، استارتآپها، مراکز خلاق و نوآوری طراحی شده و حمایت از شرکتهای دانشبنیان در زمینه واردات و صادرات محصولات دانشبنیان و انجام کنترلهای لازم برای جلوگیری از واردات محصولات مشابه تولید در داخل، از بخشهای اصلی این طرح است.
طرح مالیات بر عایدی سرمایه: یکی از مهمترین موانع تولید، رقیبتراشی برای سرمایهگذاری در تولید است. طرح مالیات بر عایدی سرمایه بر موضوع تقویت تولید تمرکز دارد و اجازه ورود واسطهها به اقتصاد را نمیدهد و مانع سوداگری در اقتصاد کشور خواهد شد. اخذ مالیاتهای تنظیمی نظیر مالیات بر عایدی سرمایه علاوه بر جلوگیری از جولان سوداگران در بازارهایی نظیر مسکن، میتواند منجر به کسب درآمدهای قابل توجه برای کشور شود، هر چند هدف اصلی این دست مالیاتها کسب درآمد نیست.
***
کارآمدی نظارت
دیوان محاسبات، شأن منحصربهفردی در کنترل و نظارت بر عملکرد بودجهای سازمانهای دولتی و وابسته به دولت دارد و باید رصد، تحلیل، واکاوی خلأها و چالشهای متاثر از قوانین پولی و بانکی مجلس را مدنظر قرار دهد. دیوان محاسبات برای جلوگیری از تزریق پول پرقدرت و مهار تورم، دولت را به پرداخت بدهیهای معوقه خود مکلف کرد تا تورم کنترل شود و همچنین امکان حمایت بانکها از صنعت و تولید به وجود آید. از بعد نظارتی، غیر از اقداماتی که نمایندگان مجلس در صحن علنی داشتند، در کنار پیگیری مطالبات مردم به شکل میدانی، بازوی نظارتی قوه مقننه نیز بسیار فعال بود. در ادامه گوشهای از اقدامات بسیار موثر دیوان محاسبات را مرور میکنیم.
ارائه گزارش تفریغ بودجه 98 زودتر از موعد: هر چه گزارش تفریغ بودجه سنواتی به لحظهتر و در زمان کوتاهتر تدوین شود، اثربخشی بیشتری دارد. این امر به تصویب بودجه سال بعد نیز کمک میکند، چرا که نمایندگان میتوانند نتیجه تصویب تبصرهها، ردیفها و جزءهای بودجه را دریافته و اصلاحات لازم را در تصویب بودجه سال آینده به کار بندند. تدوین گزارش تفریغ بودجه زودتر از موعد مقرر، تصویر شفافی از بودجه به نمایندگان نشان داده و موجب میشود آنها با اطلاعات کافی بودجه سال بعد را تصویب کنند. هر چند کار اصلی دیوان محاسبات عملیات حسابرسی است اما میتواند به عنوان بازوی مشورتی و پژوهشی نیز در کنار نمایندگان مجلس باشد و به ارائه برخط عملکرد دولت در زمینه اجرای مصوبات قانون بودجه بپردازد.
ورود دیوان محاسبات به موضوع ارز ۴۲۰۰ تومانی: دیوان محاسبات پرونده مربوط به تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی را برای همه گروههای کالایی در سال ۱۳۹۸ تشکیل داد. بخشی از ارزهای تخصیصی صرف واردات نشد که در این رابطه اقدامات ارزندهای از سوی دادسرای دیوان محاسبات برای تعیین تکلیف ارزهای مذکور و استرداد آن به خزانه انجام شد.
فسخ قرارداد خصوصیسازی نیشکر هفتتپه: با پیگیریهای مجدانه دیوان محاسبات در نهایت پس از یک سال قوه قضائیه حکم خلع ید مالک مسالهدار این شرکت را صادر کرد و هماکنون دیوان محاسبات پیگیر تعیین تکلیف 12 شرکت دیگری است که به شکل غیرقانونی واگذار شدهاند.