ارزیابی عملکرد ۷ قانون مرتبط با تولید که طی ۱۰ سال گذشته به تصویب رسیده، نشان می‌دهد ضعف در اجرا و ترک فعل مسؤولان اجرایی موجب زمینگیر شدن این قوانین و مقررات شده است. بر این اساس قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار در سال ۹۰ مشتمل بر ۲۹ ماده و ۱۹ تبصره به تصویب رسیده است، لیکن با گذشت حدود ۱۰ سال از تصویب آن، تاکنون بخش‌هایی از احکام این قانون به طور کامل اجرا نشده است. 

به گزارش دفتر روابط عمومی و امور بین‌الملل دیوان محاسبات کشور، سومین قانون از ۷ قانون مورد بررسی در حوزه تولید، قانون «حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی» است که سال ۹۸ با ۲۴ ماده و ۳۰ تبصره به تصویب رسیده ولی به‌ رغم تاکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی به تولید در سال‌های اخیر و تصویب قوانین متعدد، در عمل با موانع زیادی روبه‌رو شده و اهداف محقق نشده است. 

گزارش دیوان محاسبات کشور حاکی است از بین ۱۰ فقره آیین‌نامه و سایر مقررات مصرح در این قانون تنها یک فقره در زمان مقرر قانونی ابلاغ شده، ۵ فقره خارج از زمان مقرر قانونی به تصویب رسیده و ۴ فقره از مقررات هنوز مصوب نشده است. همچنین تنها 5/37 درصد مفاد قانون به اهداف مدنظر رسیده که حدود ۹۳‌درصد عدم تحقق‌ها مربوط به ضعف در اجرا و ترک فعل قانونی مسؤولان ذی‌ربط است. البته این قانون دارای احکام مغایر با سایر قوانین نیز است، مثلا ماده ۱۴ قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی که ناقض ممنوعیت معافیت‌ها و تخفیف‌های مالیاتی در قانون برنامه ششم توسعه است که مجموع این موارد به عنوان ضعف در قانون، در نهایت 3/2 درصد از علل عدم تحقق اهداف این قانون برآورد شده است. 

از سوی دیگر هیات وزیران آیین‌نامه اجرایی مرتبط با این قانون را تصویب کرده ولی در عمل، تصویب این آیین‌نامه نیز منجر به عملکرد و اثربخشی قانون نشده است تا همچنان موضوعاتی مانند درج فهرست توانمندی‌های محصولات داخلی و نصب برچسب نشان‌دهنده درصد عمق ساخت داخل (مندرج در قانون) اجرایی نشود و دچار ترک فعل مسؤولان باشد. 

 

* بی‌توجهی دولت به قوانین حوزه تولید

رئیس کل دیوان محاسبات کشور در گفت‌وگویی تلویزیونی به تشریح گزارش اخیر این دیوان درباره اجرایی نشدن قوانین هفتگانه حوزه تولید پرداخت و اظهار داشت: در 204 ماده قانونی و 172 تبصره‌ای که توسط دیوان محاسبات مورد بررسی قرار گرفت، مشخص شد غیر از برنامه ششم توسعه که بخش‌های مرتبط با تولید آن هم توسط دیوان بررسی شده، یک اتفاق ناگوار در عدم اجرای قوانین رخ داده است. 

مهرداد بذرپاش افزود: این روزها کاندیداهای ریاست‌جمهوری نظرات‌ و برنامه‌های مختلف خود را بیان می‌کنند و همه حرف‌های خوبی می‌زنند اما باید خدمت آنها عرض کنم بهترین‌، دقیق‌ترین و زیباترین حرف‌های انتخاباتی، در قوانین حوزه تولید آمده است. بذرپاش گفت: خواهش بنده از کاندیداهای محترم این است که این قوانین را مطالعه کنند، زیرا بسیاری از مسائلی که طرح می‌کنند، در این قوانین ذکر شده است. رئیس دیوان محاسبات با بیان اینکه ممکن است برخی بندهای قوانین موجود تولید نیاز به اصلاح داشته باشد،‌ بیان کرد: 5 درصد قوانین هفتگانه ‌بررسی شده نیاز به اصلاح دارد. کمی بیش از 5 درصد هم نیاز به اصلاحاتی دارد که معطوف به شرایط زمانی است. برای مثال پدیده‌ای مثل کرونا یا تحریم رخ داده که برخی مواد شرایط اجرایی ندارد. 

وی اظهار داشت:‌ اتفاق رخ‌داده این است که نزدیک به 90‌درصد از مواد قانونی که قابلیت اجرایی داشته، به دلیل نبود همت اجرایی نشده است. بذرپاش در پاسخ به این سوال که اگر این قوانین هفتگانه بدرستی و کامل اجرا می‌شد، چه اتفاقی برای تولید کشور رخ می‌داد، اظهار داشت: اغلب این قوانین برای یک دهه گذشته است و دچار ترک فعل شده است. شرایط حمایت از تولید، قاچاق و حمایت از کسب‌و‌کارهای داخلی مشهود است. اگر لااقل 50 درصد از قوانین حمایت از تولید اجرایی می‌شد، شاهد افزایش قابل توجه تولید در کشور بودیم.