کد خبر: 234292تاریخ: 1400/3/17 00:00
«وطن امروز» به بررسی مواضع کاندیداهای جریان انقلاب و نتایج نخستین مناظره سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری می‌پردازد
دست پر با برنامه
گروه سیاسی: نخستین مناظره سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، بعد از ظهر روز شنبه برگزار شد؛ مناظره‌ای که از جهات مختلف می‌توان آن را به عنوان نمودی از وضعیت کاندیداهای حاضر در صحنه انتخابات و موقعیت جریانات و گفتمان‌های سیاسی دانست.
به رغم آنکه در سال‌های گذشته گسترش فضای مجازی و تقویت جایگاه شبکه‌های اجتماعی باعث شده بود برخی نمودهای انتخاباتی پیشین همانند مستندهای تلویزیونی و مونولوگ‌های کاندیداها با فقدان استقبال سابق مواجه شوند اما کماکان می‌توان مناظره‌های کاندیداها را مهم‌ترین برنامه تبلیغاتی آنها به حساب آورد. بر همین اساس نمی‌توان افق فعالیت تبلیغاتی کاندیداها را چندان فراتر از مناظره‌های انتخاباتی دانست. مناظره روز شنبه که با محوریت مسائل اقتصادی برگزار شد اما دست خالی کاندیداهای همسو با دولت و خیزشان برای ایجاد دوقطبی‌های هیجانی را بیش از پیش عیان کرد. در سوی دیگر کاندیداهای جریان انقلاب نیز به رغم آنکه متلک‌گویی و بی‌اخلاقی‌های طرف مقابل را بی‌پاسخ نگذاشتند اما بیشتر اهتمام خود را به تبیین برنامه‌های‌شان برای اداره کشور اختصاص دادند.
جدای از محسن مهرعلیزاده که هتاکانه‌ترین شیوه حضور در انتخابات را در دستور کار قرار داده بود و سعی داشت با عصبانی کردن کاندیداها بویژه حجت‌الاسلام ابراهیم رئیسی فضا را برای مانور کاندیدای اصلی جریان غربگرا فراهم کند، عبدالناصر همتی هم به مراتب ضعیف‌تر از آنچه در فضاسازی‌های تبلیغاتی روزهای اخیر از او بازنمایی شده بود ظاهر شد. جدای از عدم انسجام و فقدان حتی یک برنامه عملی برای اداره کشور، همتی به شکل مبتدیانه‌ای تلاش داشت با دست گذاشتن روی برخی کلیشه‌ها خود را از مقام پاسخگویی به جایگاه معترض وضع موجود بکشاند(!). او با روخوانی ضعیف یک متن و عدم پاسخگویی به سوال مجری، خود را نماینده بی‌قدرت‌ها دانست، بعد از آن به بحث فضای مجازی ورود کرد، در مواجهه با سعید جلیلی به تکرار کلیدواژه «بیانیه‌خوانی» پرداخت، با پوششی خواندن دیگر کاندیداها اعلام کرد به پرسش‌های آنها پاسخ نمی‌دهد، از سردار شهید حاج‌قاسم سلیمانی نام برد و در نهایت چند جمله‌ای نیز با زبان محلی سخن گفت. بر همین اساس، می‌توان تمام اظهاراتش را از پیش آماده‌شده دانست. اما او حتی در سرهم‌بندی کردن این گزاره‌ها نیز چندان توفیقی نیافت. همتی به رغم تاکیدش بر اینکه تنها او به مباحث اقتصادی تسلط دارد حتی در یک مصداق نیز نتوانست چیزی از تسلط خود را به مخاطبان نشان دهد. اجمالا می‌توان تمام تلاش همتی را تقلا برای رسمیت‌بخشی به خود دانست، او به هر ریسمانی که می‌توانست برایش موضوعیتی تعریف کند چنگ انداخت و سعی کرد با تکرار ضعیف سناریوی آشنای روحانی در سال 92 اقبال خود برای برجسته شدن در فضای عمومی را بیازماید. اما از سوی دیگر کاندیداهای جبهه انقلاب نخستین مناظره را نسبتا موفقیت‌آمیز پشت سر گذاشتند. سعه صدر رئیسی در مواجهه با هتاکی‌ها و پرخاشگری‌های کاندیداهای همسو با دولت، برنامه محوری جلیلی و قاضی‌زاده‌هاشمی و تسلط کامل زاکانی و رضایی بر مباحث مطرح شده از سوی رقبا برگ برنده‌ای بود که در معرض قضاوت افکار عمومی قرار گرفت. مضاف بر اینها آگاهی کاندیداهای انقلابی نسبت به سناریوی رقبا برای ایجاد بحث‌های انحرافی با نیت خارج کردن عملکرد دولت روحانی از مباحث باعث شد در پایان مناظره میزان فاصله‌گذاری با مدیریت غلط مستقر تبدیل به یک متغیر هویتی برای کاندیداها شود. در این میان هر چند تسلط بر وضعیت عمومی کشور و اخلاق‌مداری به عنوان مهم‌ترین برگ‌های برنده جریان انقلابی خود را متبلور ساخت اما نمی‌توان بر وجود فاصله میان ادبیات کاندیداها و فضای جامعه چشم‌پوشی کرد به گونه‌ای که اگر جریان انقلاب بخواهد عزم خود را برای توفیق در مناظره‌های دوم و سوم -که همواره مهم‌ترین صحنه رقابت‌های انتخاباتی نیز بوده است- جزم کند باید ادبیات خود را مردمی‌تر کند. یقینا بهترین برنامه‌های اجرایی نیز تا زمانی که ساده‌سازی و ملموس نشوند در همراه کردن مردم با خود ناکام می‌مانند.
***
آرامش در مواجهه با توهین و دفاع از عملکرد موفق قوه قضائیه
حجت‌الاسلام رئیسی هدف اصلی تخریب هدفمند از سوی کاندیداهای همسو با دولت بود. همتی و مهرعلیزاده به قدری آشکار به دنبال حاشیه‌سازی و تخریب این کاندیدای ریاست‌جمهوری بودند که پیش از آغاز رسمی مناظره با طرح ادعاهایی همانند عدم استفاده از لفظ «جناب» پیش از برده شدن نام‌شان سعی کردند رئیسی را وارد حاشیه کنند؛ مساله‌ای که اوج آن را می‌توان در اظهارات خلاف واقع و دور از ادب مهرعلیزاده پیرامون تحصیلات حجت‌الاسلام رئیسی پیدا کرد. با این حال به رغم تمام تلاش‌های برنامه‌ریزی شده، رئیسی نهایتا با واکنش معقول و نشان دادن چهره‌ای آرام باعث خنثی شدن سناریوی همتی و مهرعلیزاده شد تا جایی که حملات دور از اخلاق این دو کاندیدا و سیمای اخلاقی رئیسی در مواجهه با آنها، او را مبدل به برنده اصلی این رقابت کرد تا جایی که عملا کاندیداهای همسو با دولت به شکلی عریان ضعف خود را در به چالش کشیدن برنامه‌ها و عملکردهای وی نشان دادند. رئیسی در نخستین بخش مناظره اقتصادی کاندیداهای ریاست‌جمهوری در پاسخ به سوالی پیرامون راهکارها برای مانع‌زدایی از تولید اظهار داشت: موانع تولید از مسائل مهمی است که امروز تولیدکنندگان با آن مواجه هستند؛ این موانع کاری کرده که تولیدکنندگانی که با اندیشه و انگیزه وارد این عرصه شده‌اند، دچار مشکل هستند. برای اینکه تولید رونق پیدا کند، باید برای تولید جذابیت ایجاد کنیم و همچنین جذابیت امور اقتصادی غیرمولد را کاهش بدهیم. کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری در ادامه مناظره با اشاره به توهین‌ها و تهمت‌های همتی و مهرعلیزاده گفت: از این همه تهمت و اهانت خسته نشدید؟ اگر مشکلات مردم با اهانت به من حل می‌شود، باشد. الان معاندان علیه من سخن می‌گویند و بسیج شده‌اند و برخی افراد در این مناظره همان نگاه را دارند که متأسفانه نادرست است. شما در محضر خدا هستید و بعد از آن، در نگاه مردم؛ چرا به مردم اهانت می‌کنید؟ مردم من و عملکرد من را دیده‌اند و شما و عملکردتان را هم دیده‌اند. من با صداقت با مردم حرف می‌زنم، چرا به کاندیداها اهانت می‌کنید؟ اما بخش اصلی سخنان رئیسی را می‌توان پاسخ وی به ادعاهای همتی در محکوم کردن بازدیدهای رئیس قوه قضائیه از کارخانه‌های ورشکسته و بازگشایی برخی از آنها دانست. وی در این زمینه اظهار داشت: شما مردم را گرفتار کردید و من در شهرها به این کارخانه‌ها سر زدم و قوه قضائیه بیش از 2000 کارخانه را راه‌اندازی کرده و این پیش روی مردم است. کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری در بخش پایانی مناظره و جمع‌بندی برنامه‌هایش گریزی به کارنامه خود در قوه قضائیه زد و گفت: در قوه قضائیه دیدید که برنامه‌ای را ارائه کردم و مشغول به کار شده و سند تحول را در اختیار اندیشمندان قرار دادم و مردم، نخبگان و اقشار مختلف جامعه احساس کردند بعد از ۲ سال در قوه قضائیه اتفاقی افتاده است. من در برنامه‌ریزی برای حل مشکلات کشور 12 اندیشکده فعال و زبده در کشور را به خط کردم و برنامه‌های خوبی برای بخش‌های مختلف و شناخت گره‌های مردم داریم.
***
از تأکید بر برنامه‌محوری تا دعوت همتی به مناظره
سعید جلیلی که در کوران مبارزات انتخاباتی تلاش کرده برنامه‌محوری را سرلوحه فعالیت‌های خود به پشتوانه 8 سال کار میدانی و 4 سال تشکیل دولت سایه قرار دهد در نخستین مناظره انتخاباتی هم همین رویکرد را دنبال کرد. جلیلی بر این مبنا حرکت محوری و طراحی خود در مناظره را وارد نشدن به زمین بازی همتی و مهرعلیزاده، نامزدهای حافظ وضع موجود و منتسب به دولت روحانی و جریان اصلاحات جهت غلبه موضوعات فرعی و حاشیه‌ای بر مباحث اصلی، تعریف کرد.
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در بخش اول صحبت‌های خود در مناظره به تشریح ۳ طرح خود برای محرومیت‌زدایی شامل «طرح وان» درباره سهم مردم از انرژی، طرح «سبد غذایی» و طرح «سلامت» پرداخت. جلیلی که مدت‌هاست کلیدواژه «کار نمایشی به جای کار واقعی» را در عرصه سیاسی کشور وارد کرده است، خطاب به همتی گفت: آقای همتی فرمودند FATF چرا انجام نشد، اگر شما مساله اقتصاد کشور را این بدانی همین می‌شود. شما در FATF 39 بند از 41 بند را اجرا کردید اما فقط 16 بند را پذیرفته‌اند، کشورهای دیگر هنوز همین قدر هم انجام نداده‌اند، بعد شما می‌گویید تمام مشکلات کشور در گرو انجام ندادن FATF است و می‌گویید نمی‌توانم. من می‌گویم حتما نمی‌توانید. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین بیان کرد: ما ۸ سال سایه به سایه مسائل را دنبال کردیم، کشور توانمندی‌های بالا، ظرفیت‌های خوب و جوانان و نخبگان متخصص دارد و نه‌تنها کشور اداره می‌شود، بلکه می‌تواند در ۴ سال آینده جهش پیدا کند. جلیلی که در مباحث خود به انسجام مناسبی دست پیدا کرده بود با تشریح معیوب بودن ذهنیت ضعیف حاکم بر دولت روحانی و بازتعریف امتداد این تفکر در عبدالناصر همتی، اظهار داشت: دوستان صراحتا می‌گویند نمی‌شود. نه، شما نمی‌توانید. البته مناظره برای همین است. خب! شما می‌گویید نمی‌شود، ما می‌گوییم می‌شود. همچنان که سال 94 موقع توافق برجام من گفتم طبق این اسناد نمی‌شود، در روزنامه زدند که جلیلی می‌گوید نمی‌شود. حالا مردم ببینند شد یا نشد. سعید جلیلی که همتی، کاندیدای دولت و اصلاحات را به مناظره رودررو دعوت کرد، در بخش سوم سخنان خود گفت: دنبال بهانه نگردیم. باید 3-2، موضوع اصلی را مبنا قرار دهید. گفته می‌شود ارزش پول ملی چه وقت ایجاد می‌شود؟ وقتی که شما بتوانید جهش تولید و جهش صادرات داشته باشید و همچنین تعاملات سازنده با جهان داشته باشید و معطل 3-2 کشور نشوید. یکی از سوالات ما درباره تبادل خارجی این است که چرا صادرات ما به 27 کشور اتحادیه اروپایی نصف صادرات به افغانستان است؟ جلیلی افزود: اینکه کشور به تولید ثروت نیاز دارد یعنی باید برای ارزآوری برنامه جدی داشته باشید. وقتی شما برای تمام دستگاه‌ها ماموریت تعریف کنید که برای ارزآوری باید این هدف را محقق کنند، به معنی این نیست که اگر وزارت نفت، نفت نفروخت بانک مرکزی بگوید من ندارم و باقی دستگاه‌ها هم تعطیل شوند.
***
دوری از هیاهو و تسلط بر مشکلات عمومی کشور
سید امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی در نخستین مناظره انتخاباتی سعی در نشان دادن چهره‌ای معقول و به دور از هیاهوهای مناظراتی داشت. او که با نامزد خاصی به طور مستقیم وارد چالش و بحث نشد بیشترین تاکید خود را صرفا روی برنامه‌های اجرایی قرار داده بود.
وی در آغاز مناظره در پاسخ به سوالی درباره راهکارش برای تقویت ارزش پول ملی و تضمین قدرت خرید مردم گفت: درباره ارزش پول ملی در چند سطح می‌شود صحبت کرد، وقتی ما از پول ملی و ارزش پول ملی صحبت می‌کنیم آن طرف سکه کنترل تورم است. وی افزود: متاسفانه در کشور ما مسؤولان مربوط به جای اینکه مسؤول حفاظت پول ملی باشند مسؤول حفاظت ارز خارجی شده‌اند. متاسفانه رئیس بانک مرکزی به جای اینکه خودش را مسؤول حفظ ریال بداند بیشتر مسؤول حفظ دلار می‌داند.
قاضی‌زاده هاشمی با خاطرنشان کردن برنامه دولتش برای کنترل تورم ادامه داد: وقتی ما از کنترل قیمت صحبت می‌کنیم از نقدینگی و پول پرقدرت که وارد بازار می‌شود صحبت می‌کنیم، از اصلاح ساختار بانک مرکزی و بانک‌ها صحبت می‌کنیم، از اصلاحات ساختار بودجه صحبت می‌کنیم، بخش عمده‌ای از کسری بودجه ما متاسفانه با خلق تورم تأمین می‌شود، تورم یک مالیات دائمی است که از سمت مردم پابرهنه به سمت دولت و به سمت طبقه مرفه می‌رود که این روند 60 سال است ادامه دارد.
وی در بخش دوم سخنان خود از برخی صحبت‌های انحرافی دیگر کاندیداها انتقاد کرد و آن را ناشی از نداشتن برنامه دانست.
قاضی‌زاده‌هاشمی سپس از برنامه‌های دولت سلام درباره موانع تولید، اصلاح ساختار بودجه، عدم بازگشت پول‌ها به بانک‌ها و بدهکاران بانکی مالیات گفت و تاکید کرد: مساله ما مدیریت است اما آن چیزی که مهم‌تر است، وجود ساختارهای استضعاف‌گراست.
***
پا به حملات مسببان وضعیت موجود
علیرضا زاکانی اما در نخستین مناظره رویکردی قاطع و هجومی از خود نشان داد. کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری در عین اینکه عبدالناصر همتی، دیگر کاندیدای انتخابات و رئیس سابق بانک مرکزی را به چالش می‌کشید، در مقابل ادعاهایش مبنی بر نمایندگی از اعتراض مردم ایستادگی کرد و انتسابش به دولت روحانی را بارها برای وی یادآوری کرد. وی صحبت‌هایش را با نقد صحبت‌های همتی -که پیش از وی ایراد شده بود- شروع کرد. زاکانی با اشاره به اینکه برخی نامزدها به جای مناظره انشاخوانی می‌کنند و مناظره جای پاسخ دادن است، گفت: آقای همتی! خیلی زشت است که شما متهم می‌کنید ما دروغ می‌گوییم. ما که هنوز حرفی نزدیم. آیا شما غیب می‌دانید یا اینکه دارید خلاف واقع می‌گویید. وی در پاسخ به همتی که گفته بود در این مناظره ۵ نفر در برابر یک نفر قرار دارند، اظهار داشت: الان 85 میلیون نفر در برابر شما قرار دارد. ما 5 نفر یا 6 نفر نیستیم، شما 85 میلیون نفر را نابود کردید و الان در مقابل شما قرار دارند. نامزد انتخابات در پاسخ به سوال مجری درباره نقدینگی، علت اصلی این امر را تولید پول پرقدرت دانست و بانک‌ها را عامل اصلی این تولید نقدیندگی نام برد که بدون نظارت بانک مرکزی این عمل را رقم می‌زنند. زاکانی در بخش دوم سخنان خود خطاب به همتی اظهار داشت: سوالی که از جناب همتی شده بود این بود که ابربدهکاران بانکی چه کسانی هستند و این بی‌انضباطی که در بانک‌های مختلف است از کجا سرچشمه می‌گیرد؟ در حالی که بزرگ‌ترین اشکال در این حوزه از بانک مرکزی و عدم نظارت بانک مرکزی ناشی می‌شود. وی در ادامه خاطرنشان کرد: از طرف دیگر ناظر به بحث ارزش پول ملی جنبه تورمی مساله اصلی است. موضوع قیمت دلار به شکل منطقی باید اداره شود نه دستوری. آقای همتی کشور را نمی‌توان اینگونه اداره کرد. از این جهت معتقدم پارامترهای تورمی و نقدینگی و افزایش پایه پولی ۳ پارامتری است که آقای همتی باید مستقیما پاسخگوی آنها باشد.
***
تکرار وعده‌های پیشین اقتصادی
محسن رضایی که با تاکید همیشگی‌اش بر وجهه اقتصادی خود در مناظره روز شنبه حضور یافت از همان ابتدا نزاع با همتی را در دستور کار قرار داد تا خود را مهم‌ترین آلترناتیو برای تغییر وضع موجود تثبیت کند. رضایی با تاکید بر نقش دولت و عبدالناصر همتی در اوضاع ناگوار اقتصادی، حملات زیادی را متوجه همتی کرد. نامزد انتخابات با بیان اینکه در مساله بورس، دولت راه غیرقانونی را در کسری بودجه خود در پیش گرفت، بیان کرد: نرخ سود بانکی را پایین آوردند و نرخ ارز را به غلط 4200 تومان تعیین کردند. این پول به سمت بورس رفت و بدون حساب و کتاب مردم را تشویق کردند در بورس سرمایه‌گذاری کنند، بعد که برای بودجه کشور را از این طریق تامین مالی کردند، مردم را در زمین و آسمان رها کردند. محسن رضایی همچنین در بخش دیگری از مناظره با تکرار وعده‌های اقتصادی خود اظهار داشت: «یارانه 450 هزار تومانی را حتما پرداخت می‌کنم. مساله کسب‌و‌کارهای خانگی را جدی می‌گیرم و مساله نهضت خانه‌سازی ایرانیان را برنامه‌ریزی کرده‌ام. از بانوان عزیز کشورمان تمام قد در اداره کشور استفاده می‌کنم. با مشورت مراجع بزرگوار قم ۲ نفر از بانوان را در هیات دولت خواهم داشت و از توان آنها در اداره کشور استفاده می‌کنم».
رضایی که تلاش می‌کرد سفره همتی از دولت جدا نشان داده نشود، گفت: در ۳ سال اخیر که آقای همتی، رئیس بانک مرکزی بودند و نماینده آقای روحانی هستند، تورم تجمعی طی ۳ سال اخیر 110 درصد بوده اما افزایش حقوق کارگران 60 درصد بوده است، افزایش حقوق کارمندان 45 درصد بوده است. وی افزود: هشدار من به این برمی گردد که 8 سال آینده چالش‌ها و ابرچالش‌هایی مثل جمعیت، صندوق‌های بازنشستگی، ناترازی بانک‌ها، نقدینگی، فقر و بیکاری، گرانی و بدتر شدن فضای کسب‌و‌کار را داریم، یعنی اگر می‌خواهیم فقر و فساد و تبعیض از بین برود باید به عنوان نخستین کار از تکرار دولت‌های گذشته جلوگیری کنیم. محسن رضایی در پایان با تاکید بر اینکه اگر دولت‌های گذشته تکرار شود فاجعه بزرگی رخ می‌دهد و نباید بگذاریم این تکرار شود، گفت: برنامه‌های من شامل اینهاست: یارانه 450 هزار تومانی را برای 40 میلیون نفر تضمین می‌کنم. شغل خانه‌داری که تربیت فرزند و بهداشت و سلامت خانگی است را برقرار می‌کنم. علاوه بر ساخت یک میلیون مسکن که در مصوبه مجلس است احداث یک میلیون مسکن به صورت نوسازی و احیا در بافت فرسوده را دنبال می‌کنم. ایجاد صندوق جبران ضرر مال‌باختگان بورس را در پیش می‌گیرم. علاوه بر اینکه از اصل 127 استفاده می‌کنم و ایالت‌های اقتصادی طبق قانون اساسی درست می‌کنم، موضوع کشاورزی و کشاورزان مظلوم را که امروز حتی در قیمت تضمینی گندم و نهاده‌های دامی با مشکل مواجه هستند حل می‌کنم و آنها را 5 درصد بالاتر از قیمت وارداتی می‌خرم.