گروه اجتماعی: «ایمنی» به عنوان یکی از چالش‌های اساسی شهر تهران یک بار دیگر پس از آتش‌سوزی ساعت ۱۹‌و ۱۸ دقیقه عصر روز چهارشنبه ۱۲ خرداد 1400 پالایشگاه نفت شهید تندگویان شهرری به‌ دلیل نشتی یکی از مخازن ضایعات نفتی خودنمایی کرد؛ موضوعی که در صورت عدم اتخاذ تدبیر مناسب از پتانسیل لازم برای بحران‌سازی در این شهر برخوردار است. در این زمینه نقش مدیریت شهری برای ایمن‌سازی شهر بی‌بدیل است و بر اساس نظر کارشناسان، شورای شهر ششم یکی از مهم‌ترین موضوعات پیش روی خود را باید موضوع ایمنی و ارتقای آن در شهر قرار دهد. 

شهر تهران طی سال‌های گذشته حوادث تلخ و دردآوری را به دلیل عدم رعایت شرایط و ضوابط ایمنی از سوی مالکان برج‌ها و مراکز درمانی، سازندگان مسکن و مسؤولان و مدیران شهری شاهد بوده است. برای نمونه یکی از تلخ‌ترین این حوادث مربوط به حادثه پلاسکو است که جرقه‌های آن در ساعت ۷:۵۸ روز 30 دی‌ماه 95 در طبقه دهم این برج‌ زده شد تا اینکه به دلیل نقص در ایمنی، این برج قدیمی تهران که با گذشت زمان به یکی از مهم‌ترین ساختمان‌های خیابان جمهوری مبدل شده بود در ساعت ۱۱:۳۳ فرو ریخت و از آن چیزی جز تلی از خاک و آهن باقی نماند. 

دلیل عمده وقوع این حادثه دردناک که به یک فاجعه ملی مبدل شد و طی آن 16 نفر از نیروهای آتش‌نشانی به شهادت رسیدند عدم توجه به هشدارهای ایمنی از سوی مالک برج، صاحبان سرقفلی و هیأت‌مدیره ساختمان بود، در حالی که پیش از این حادثه، در چندین نوبت سازمان آتش‌نشانی و شهرداری تهران نقص سیستم‌های ایمنی ساختمان پلاسکو را متذکر شده بودند. 

از سوی دیگر وجود سیلندرهای کوچک گاز در هرکدام از واحدهای این ساختمان به دلیل نبود شبکه گاز‌رسانی شهری در آن ظرفیت بالایی به منظور ایجاد سانحه فراهم آورده بود، این در حالی است که موارد دیگری همچون فرسودگی شبکه برق‌رسانی، نبود سیستم اطفای حریق، عدم توجه به شرایط و ضوابط نگهداری و بهره‌برداری مناسب ساختمان با توجه به مقررات ملی ساختمان و... زمینه‌ساز این حادثه شدند. 

پس از گذشت بیش از 4 سال از این حادثه، خبر تلخ دیگری تهران و کشور را با شوک رو‌به‌رو کرد؛ حادثه‌ای که یک بار دیگر به دلیل عدم رعایت اصول ایمنی رقم خورد. آن خبر چیزی نبود جز انفجار کلینیک سینا اطهر. این حادثه در ساعت 20:46 سه‌شنبه ۱۰ تیرماه ۱۳۹۹ به وقوع پیوست و طی آن ۱۹ نفر از کارکنان و مراجعه‌کنندگان به این مرکز پزشکی جان خود را از دست دادند و تعداد دیگری نیز مصدوم شدند. سیدجلیل میرمحمدی‌میبدی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس علت وقوع این حادثه را چنین دانست: «آغاز حادثه ناشی از اتصالی برق کولر موجود در سقف کاذب پارکینگ مجموعه اعلام شد که منجر به آتش‌سوزی کولر و فروریختن سقف کاذب شد بر اثر این ریزش مواد الکلی و اشتعال‌زای موجود در زیر آن محل آتش گرفت و در نهایت به ۲ کپسول اکسیژن سرایت کرده و منجر به انفجار آنها شد». 

مرور این 3 حادثه در تهران این نکته را می‌رساند که شهر در موضوع ایمنی بشدت نیازمند توجه است. نگرانی‌ها در این زمینه زمانی بیش از پیش خودنمایی می‌کند که محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران خبر از وجود بیش از ۳۲ هزار ساختمان ناایمن در شهر تهران می‌دهد. 

این تعداد ساختمان ناایمن در پایتخت کشور یقینا تهدیدات جانی و مالی بسیاری را با خود به همراه می‌آورد. در این زمینه رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران گفت: براساس آخرین آماری که سازمان آتش‌نشانی بار‌ها اعلام کرده، بیش از ۳۲ هزار ساختمان ناایمن در شهر تهران شناسایی شده است که بیش از هزار مورد آن با اولویت باید مورد بررسی قرار گیرند. برای تمام ساختمان‌ها اخطار ارسال کردیم و کار بسیار بزرگی هم بوده، زیرا بررسی تک‌تک این ساختمان‌ها نیاز به دقت چندجانبه توسط کارشناسان داشته که این کار بزرگ برای نخستین‌بار در شهر تهران انجام شد.

ضعف فرهنگ آموزش و ایمنی

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی درباره چگونگی وضعیت تامین ایمنی کلانشهر تهران گفت: وضعیت پایتخت از لحاظ حفظ ایمنی رضایتبخش نیست؛ به طور مثال روزانه 300 مورد حادثه در این شهر اتفاق می‌افتد که آتش‌سوزی پالایشگان تهران یا آزمایشگاه سینا اطهر یکی از این موارد است، البته موارد فراوان حادثه طی روز رخ می‌دهد که شهروندان متوجه آن نمی‌شوند. 

جلال ملکی در گفت‌وگو با «وطن‌امروز» گفت: وضعیت تامین ایمنی در تهران در مقایسه با برخی پایتخت‌های کشورهای آسیای شرقی قابل قیاس نیست. به طور مثال با بروز اتفاقاتی چون آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو همه مردم و مسؤولان پیگیر موضوع می‌شوند اما بعد از فروکش شدن آن و بازگشت به روال عادی، دیگر توجهی به مقوله تامین ایمنی در ساختمان‌ها، کارگاه‌ها و... نمی‌شود، چرا که بحث ایمنی در باور و ذهن‌ها نهادینه نشده است. این در حالی است که خیلی از دستگاه‌ها و نهادها نیز متاسفانه اعتقاد چندانی به مقوله ایمنی ندارند مگر اینکه یک اتفاق تلخی رخ دهد و پیگیر موضوع شوند. 

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی خاطرنشان کرد: خلأ‌های زیادی در حوزه تامین ایمنی در کشور وجود دارد که مهم‌ترین آن پایین بودن سطح فرهنگ ایمنی در کشور است. این کم‌توجهی که ناشی از عدم آموزش لازم به شهروندان است، مشکلات زیادی را برای آنها ایجاد می‌کند. 

ملکی به پیشرفت خیلی از کشورها در توجه به حفظ ایمنی در شهر و خانه اشاره کرد و اظهار داشت: خیلی از کشورها از مهد کودک تا بالاترین درجه تحصیلات علمی موضوع تامین ایمنی را جدی گرفته و به شهروندان آموزش می‌دهند که این رویکرد باعث می‌شود هزینه کمتری متوجه دستگاه‌های دولتی، نهادها و شهروندان شود. 

سخنگوی سازمان آتش‌نشانی با بیان اینکه الفبای ایمنی باید از مهد‌های کودک به مردم آموزش داده شود چرا که انسان تا زمانی که زنده است نیازمند ایمنی لازم است، گفت: در بخش آموزش و فرهنگ ایمنی بسیار ضعیف هستیم، از طرفی قوانین خاص و الزام‌آوری در این زمینه در کشور به چشم نمی‌خورد. 

وی ادامه داد: هر چند قوانینی در این بخش وجود دارد اما این قوانین ضعیف و کلی است و راه در رو در آن وجود دارد. به طور مثال در یک برج 160 واحدی مشاهده کردیم که هنوز کارگران در آن کار می‌کردند و ساختمان تکمیل نبود اما به دلیل ضعف قوانین خیلی‌ها در این ساختمان‌ها ساکن شده بودند؛ بدون اینکه به وضعیت ایمنی توجه کنند. ملکی گفت: اگر قوانین سفت و سختی در مقوله ساختمان‌سازی و تامین ایمنی وجود داشته باشد و پایان کار ساختمان‌ها متناسب با تامین ایمنی به صاحب کار داده شود، شاهد حوادث ناگوار نخواهیم بود.