جو بایدن 78 ساله در نخستین سفر خارجیاش به عنوان رئیسجمهور آمریکا برای شرکت در نشست جی 7 و نشست سران ناتو راهی اروپا شده است؛ جایی که مشکلات جسمی و ذهنی این سیاستمدار سالخورده بیش از پیش در تیررس رسانهها قرار گرفته است. در ابتدای سفر رئیسجمهور آمریکا به اروپا بود که دونالد ترامپ، سلف و رقیب جمهوریخواه او پنجشنبه گذشته در بیانیهای بین شوخی و جدی با خطاب کردن «جوی خوابآلود» به بایدن توصیه کرد: «در دیدار با پوتین خوابت نبرد!»؛ دیداری که قرار است در ژنو سوییس انجام شود و آخرین ایستگاه اروپایی بایدن پس از انگلیس و بلژیک در پایان تور یک هفتهای دور اروپا خواهد بود. ابتدا تصور میشد توجیه سیاسی یک دیدار صمیمانه با رئیسجمهور روسیه، کسی که بایدن اخیرا هم او را قاتل خوانده و هم کشورش را مهمترین دشمن خارجی آمریکا توصیف کرده، بزرگترین چالش او در نخستین سفر خارجی خواهد بود اما هر چه مدت زمان دوری او از واشنگتن و البته خانهاش در دلاور طولانیتر شده، مشکلات ذهنی و جسمی ناشی از سالخوردگیاش هم جلوه بیشتری یافته است. جمعه گذشته بود که فیلم گم شدن بایدن در جریان اجلاس سران 7 کشور صنعتی در شهر کورنوال انگلستان در شبکههای اجتماعی دست به دست شد. این فیلم که احتمالا توسط عوامل شبکه انگلیسی ایتیوی گرفته شده، رئیسجمهور گیج و منگ آمریکا را نشان میدهد که پیداست راه خود را به سمت تراس یک کافه در محل برگزاری اجلاس گم کرده و خبری از محافظان و اطرافیانش هم نیست. حتی یک خبرنگار سعی میکند علت آمدن بایدن به آنجا را بپرسد اما او بدون آگاهی محیطی فقط به او خیره میشود. لحظاتی بعد جیل بایدن، بانوی اول آمریکا سر میرسد و شوهرش را از سرگردانی نجات میدهد. این فیلم اگر چه توسط رسانهها و شبکههای جریان اصلی آمریکا سانسور شد اما بازخورد وسیع آن در شبکههای اجتماعی سبب شد محافظهکاران و جمهوریخواهان متلکهای سیاسیشان را حواله دموکراتها کنند. کایل بکر، روزنامهنگار دستراستی تماشای این صحنهها را «بسیار دردناک» توصیف کرده است. ایمی تارکانیان، رئیس تشکیلات حزب جمهوریخواه در ایالت نوادا با بازنشر فیلم سرگردانی بایدن مینویسد: «هر کسی که عضوی از خانوادهاش از ضعف هشیاری رنج میبرد، این فیلم را درک میکند». دیوید لیونهایلم، سناتور پیشین استرالیایی توئیت زد: «رهبر جهان آزاد از خرفی رنج میبرد».
رسوایی زوال عقل بایدن در جریان اقامتش در انگلیس به همین جا ختم نمیشود. یک فیلم دیگر هم هست که نشان میدهد جانسون برای حفظ آبروی همتای آنگلوساکسون خود جلوی مواجهه کلامی مستقیم بایدن با یک حلقه از رهبران را گرفت. به عبارت دیگر بایدن به مرحلهای از دیمانس یا زوال عقل رسیده که خود متوجه عدم هوشیاریاش نمیشود که این میتواند مرحله پیش از آلزایمر باشد.
با همه اینها هنوز گاف اصلی پیرمرد سالخورده کاخ سفید در روز یکشنبه در راه بود؛ زمانی که بایدن در یک کنفرانس خبری حاشیهای نشست جی 7 در رابطه با کمکهای بشردوستانه به کشورهای درگیر بحران جنگ داخلی حاضر شده بود. رئیسجمهور آمریکا طی صحبتهایش ۳ بار سوریه را با لیبی اشتباه گرفت. او ابتدا گفت شاید آمریکا با روسیه بر سر همکاری حیاتی در لیبی به توافق برسد اما مساله اینجاست که نه آمریکا و نه روسیه حضور مشخصی در لیبی ندارند و در حقیقت منظور او سوریه بود. بار دوم او وقتی درباره مداخله روسیه در سوریه صحبت میکرد، واژه درست را به کار برد اما بار سوم دوباره از لیبی به جای سوریه یاد کرد به طوری که به گزارش شبکه فاکسنیوز، ارگان اصلی جمهوریخواهان و ترامپیها، دستیاران رسانهای بایدن مجبور شدند در متن خبر نهایی این نشست دست برده و به اصحاب رسانه توضیح دادند که منظور جناب رئیسجمهور از لیبی، سوریه بوده است. حتی میتوان نتیجه مضحک تصحیح این گافها را در متن خبر اولیه خبرگزاری آسوشیتدپرس از کنفرانس بایدن مشاهده کرد. در این کنفرانس بایدن همچنین اسیر شیطنتهای خبرنگاران حاضر هم شد و آنها توانستند این پیرمرد ترحمبرانگیز را به شکلی کمدی وادار به موضع گرفتن در مقابل خط و نشانهای ولادیمیر پوتین، همتای روس سرحال و زرنگش کنند. همچنین او مجبور شد به خبرنگارانی که توضیح میخواستند که چرا برخلاف ترامپ، رئیسجمهور پیش از خود با همتای روس خود نشست مشترک خبری نمیگذارد، علت عدم تمایلش برای شرکت در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با پوتین، پس از دیدار روز چهارشنبه ۲ طرف در ژنو را شرح دهد. بایدن گفت: «این یک مسابقه نیست که چه کسی در کنفرانس مطبوعاتی بهتر خود را نشان دهد یا چه کسی ممکن است در موقعیت ناراحتکنندهای قرار بگیرد. صحبت بر سر این است که من قصد دارم به طور واضح اعلام کنم شروط بهبود روابط ایالات متحده و روسیه چیست».
این در حالی است که حتی رسانههای آمریکایی به نقل از منابع خبری کاخ سفید این موضوع را کتمان نکردهاند که دلیل اصلی پرهیز تیم رسانهای بایدن از ترتیب دادن کنفرانس خبری مشترک بین او و پوتین در پایان دیدار روز چهارشنبه ۱۶ ژوئن (۲۶ خردادماه) جلوگیری از «یک لحظه افزایش خطر» برای بایدن محسوب میشود.
طبق گزارش بخش رسانهای کرملین، پوتین قبلا چندین بار با بایدن دیدار کرده اما این نخستین دیدار رئیسجمهور روسیه با بایدن به عنوان رئیسجمهور آمریکاست. به گزارش ریا نووستی، ۲ طرف قصد دارند در این دیدار وضعیت کنونی و دورنمای توسعه روابط دوجانبه، موضوعات مهم در دستورکار بینالمللی و همچنین مسائل مربوط به ثبات راهبردی، همکاری در مبارزه با ویروس کرونا و راههای حلوفصل برخی مناقشات منطقهای را مورد بحث و بررسی قرار دهند.
***
نمایش قدرت تاریخی پوتین پیش از دیدار با بایدن
رئیسجمهور روسیه در آستانه دیدار با همتای آمریکایی خود در ژنو سوییس، بزرگترین رزمایشهای دریایی کشورش از زمان پایان جنگ سرد را با مشارکت دهها فروند رزمناو، زیردریایی و جنگنده در اقیانوس آرام برگزار کرد.
فردا جو بایدن در جریان نخستین سفر خارجیاش به عنوان رئیسجمهور آمریکا دیداری با ولادیمیر پوتین همتای شرقی خود خواهد داشت. به گزارش روزنامه دیلیمیل، پوتین پیش از آنکه روسیه را به مقصد سوییس ترک کند، دستور یک نمایش قدرت همهجانبه را در شرقیترین سرحدات کشور پهناورش در آبهای اقیانوس آرام شمالی و در نزدیک سواحل شمال غربی آمریکا (آلاسکا) صادر کرد. این رزمایش بزرگترین در نوع خود پس از خاتمه جنگ سرد است. در این رزمایش دستکم از ۲۰ فروند رزمناو، چندین زیردریایی و ۲۰ فروند جنگنده استفاده شده است. وزارت دفاع روسیه از شلیک مهمات واقعی در این رزمایش و رهگیری زیردریایی دشمن فرضی با رزمناو «آدمیرال پانتلیو» خبر داد. دریاسالار «ویکتور کراچنکو» فرمانده سابق نیروی دریایی روسیه برگزاری این رزمایش را از حیث محل برگزاری در اقیانوس آرام و شمار نیروها و تجهیزات، منحصربهفرد خواند. مسکو همچنین اعلام کرد هنگام برگزاری این رزمایش، یک فروند جنگنده سوخو-۳۵ این کشور یک هواپیمای جاسوسی آمریکا از نوع آر.سی- ۱۳۵ را رهگیری کرد. پوتین پیش از دیدار ژنو با بایدن گفته است روابط مسکو با واشنگتن به نازلترین سطح در سالهای پس از فروپاشی شوروی رسیده است.