رؤسای جمهور روسیه و آمریکا دیروز تحت شدیدترین تدابیر امنیتی در ژنو با یکدیگر دیدار کردند
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه و جو بایدن، همتای آمریکاییاش ظهر دیروز در میان شدیدترین تدابیر امنیتی وارد فرودگاه ژنو شدند. این شهر آرام سوئیس در آستانه دیدار رهبران مسکو و واشنگتن برای حلوفصل مسائل مهم فیمابین ۲ قدرت شرقی و غربی با حضور حدود ۳ هزار سرباز و مامور پلیس ویژه، کاملا فضایی امنیتی داشت و خیابانهای اصلی شهر زیر سایه پرچمهای روسیه و آمریکا قرار گرفته بود. مقامات سوییس همزمان با این دیدار از صبح روز چهارشنبه به طور موقت فضای هوایی ژنو را منطقه پرواز ممنوع اعلام کردند. دیدار پوتین و بایدن در یک ویلای قدیمی کنار دریاچه ژنو انجام شد که هتل اینترکانتیننتال نام دارد و از قرن هجدهم به جا مانده است. این همان جایی است که رونالد ریگان، چهلمین رئیسجمهور ایالاتمتحده در سال ۱۹۸۵ برای نخستین بار با میخائیل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق ملاقات کرد. آن دیدار زمینهساز آغاز روند کاهش تنشهای دوره جنگ سرد شد. این بار اما به نظر میرسد دیدار رهبر کرملین با پیرمرد 78 ساله ساکن کاخ سفید به منزله آغاز جنگ سرد جدید باشد. در میان بسیاری از اظهارنظرها و پیغامهایی که مقامات روسیه و آمریکا پیش از این دیدار ارائه کردهاند، یک نکته مشترک وجود دارد و آن اینکه واشنگتن و مسکو، هر دو حقیقت از سرگیری جنگ سرد برای تقسیم جهان به ۲ قطب شرقی و غربی را پذیرفتهاند، اگرچه آنها دیگر ابرقدرتهای گذشته نیستند و در رقابت با قدرتهای نوپا، تنها منافع مربوط به خود را تقسیم میکنند. سرگئی کاراگانوف، رئیس دانشکده اقتصاد و سیاست جهانی مدرسه عالی اقتصاد مسکو در این باره در گفتوگو با روزنامه «بیزینس آنلاین» به بررسی دلایل از سرگیری جنگ سرد بین روسیه و غرب پرداخته است. به گفته او، در دنیایی که همه کشورها دنبال دشمن خارجی هستند و به قول او «اروپاییها تا حد زیادی نیاز خود به دشمن خارجی را با روسیه جبران میکنند»، چین نیز از «سیاست لبخند» در رابطه با ایالاتمتحده خودداری کرده است. از نظر این متفکر روس، مسکو نیز در چنین فضایی سرانجام پذیرفته که جنگ سرد نوین در جریان است. در اظهارنظرهای رسمی مقامات کرملین نیز این موضوع انعکاس پیدا کرده که اگر ناتو به وجود یک دشمن بزرگ در قامت روسیه نیاز دارد، روسها نیز مجبورند متقابلا این دشمنی را بپذیرند. با این حال یوری اوشاکوف، مشاور رئیسجمهور روسیه در مسائل سیاست خارجی معتقد است ژنو مکان مناسبی برای «پاکسازی آوار» در روابط ۲ کشور بود. به گفته او، وضعیت روابط مسکو- واشنگتن به بنبست رسیده و نزدیک به بحرانی شدن است و ملاقات پوتین و بایدن باید حداقل به درک مشترکی در برخی مسائل بینجامد؛ هر چند امضای هیچ توافقنامهای در دستور کار نبود.
این نخستین نشست سران روسیه و آمریکا، پس از دیدار ولادیمیر پوتین با دونالد ترامپ رئیسجمهوری سابق آمریکا درست ۳ سال پیش در هلسینکی بود.
طبق قرار ابتدا پوتین و تیم محافظش در محل ملاقات استقرار یافتند و بایدن پس از او وارد هتل شد. روسای جمهوری روسیه و آمریکا در پایان مذاکرات نیز بطور جداگانه کنفرانس مطبوعاتی داشتند که باز هم طبق توافقات، ابتدا پوتین و سپس جو بایدن در جمع خبرنگاران حضور پیدا کردند. همچنین سرگئی لاوروف و آنتونی بلینکن، وزرای خارجه ۲ کشور نیز در مذاکره حاضر بودند.
این دیدار به معنای جمعبندی مجموعهای از توافقات رهبران بینالمللی بود از هفته پیش که بایدن در نخستین سفر خارجیاش به عنوان رئیسجمهور آمریکا به دیدار بوریس جانسون، نخستوزیر انگلیس رفت، متعاقبا اجلاس سران جی 7 در کورنوال انگلیس آغاز شد و بعد نشست سران ناتو در بروکسل که بیانیه پایانیاش چیزی جز تئوریزه کردن دشمنی غرب با روسیه و چین نبود.
پسکوف، سخنگوی کرملین تمدید معاهده استارت جدید توسط پوتین و بایدن در ماه گذشته را عامل ثبات راهبردی کل جهان میداند. از نظر او مساله کنترل تسلیحات مسالهای پیچیده است که کلیتر از مساله روابط دوجانبه بین روسیه و آمریکاست و نیاز فوری به مذاکرات جدید دارد.
به گفته پسکوف، روسای جمهور آمریکا و روسیه در مذاکرات دیروز ژنو باید تعیین میکردند که چه زمان و در چارچوب کدام مکانیزمها این مذاکرات را به جریان خواهند انداخت. در این میان خوشبینی چهرهای مانند گی پارملن، رئیسجمهور سوییس نسبت به نشست سران روسیه و آمریکا در ژنو، نمایهای از خوشبینی و امیدواری به آینده سیاست جهانی در دوران نهچندان ساده کنونی است؛ دنیایی که خواه ناخواه وارد قطببندی جنگ سرد جدید میشود.