گروه بین‌الملل: طی 2 ماه گذشته بر اثر حملات موسوم به «بهاره» طالبان به شهر‌های افغانستان در مناطق مختلف این کشور، بیش از 100 شهر از کنترل دولت خارج شده و مناطق تحت درگیری به بیش از 50 درصد از وسعت خاک افغانستان رسیده است؛ وضعیتی که نشان ضعف دولت مرکزی در مدیریت وضعیت موجود است. 

 

* طالبان پشت دروازه‌های مزار شریف

به گزارش «وطن‌امروز»، منابع خبری بامداد دیروز اعلام کردند نیروهای طالبان ۶ شهر را در ولایات (استان‌های) بلخ، قندوز و اورزگان افغانستان تصرف کردند و بعدازظهر روز دوشنبه نیز تعدادی از افراد این گروه از کمربند امنیتی شهر مزارشریف عبور و عکسی از حضور خود در دروازه ورودی شهر در فضای مجازی منتشر کردند. به دنبال انتشار این تصویر، شماری از فرماندهان سابق جهادی، نمایندگان مجلس و مردم خود را برای دفاع از مزارشریف آماده کردند. این در حالی است که وزارت دفاع افغانستان عصر دیروز در تازه‌ترین اطلاعیه خود اعلام کرد طالبان از حومه‌ شهر مزار شریف عقب رانده شده ‌است. در همین ارتباط «محمدافضل حدید» رئیس شورای استانی بلخ در گفت‌وگو با رسانه‌های محلی افغانستان تایید کرده بود که طالبان از کمربند امنیتی شهر مزار شریف عبور کرده و جنگ در حومه شهر جریان دارد. در همین حال خبرگزاری افق اعلام کرد «عطا محمد نور»‌ والی سابق بلخ از حامیانش خواسته است برای جلوگیری از ورود طالبان به مزار شریف و مقابله با نیروهای طالبان بسیج شوند. وی همچنین اعلام کرد که برای دفاع از مردم به مزار شریف خواهد رفت. بسیج مردم علیه طالبان در استان‌های جوزجان، فاریاب، تخار، بغلان، پروان و قندوز نیز از چندی قبل آغاز شده و پس از رسیدن طالبان در حومه مرکز این استان‌ها مردم برای دفاع از شهر آماده شدند. تسلط طالبان بر تعدادی از شهر‌ها طی یک ماه گذشته و تصرف تعدادی از مقرهای فرماندهی پلیس باعث شده که مردم خود را برای دفاع از شهرها آماده کنند. «میررحمان رحمانی» رئیس مجلس افغانستان روز دوشنبه در نشست علنی مجلس از دولت خواست که برای مردم سلاح و تجهیزات نظامی فراهم کند تا آنها در کنار نیروهای امنیتی از شهر و روستاهای خود دفاع کنند. وی در نشستی که دیروز با رئیس‌جمهوری و فرماندهان جهادی سابق در کاخ ریاست‌جمهوری برگزار شد از غنی خواست با بسیج عمومی از کمک مردم برای دفاع از شهرها کمک بگیرد. نکته قابل تامل اینکه در چنین شرایطی که گفت‌وگوهای صلح به بن‌بست رسیده و طالبان هم به پیروزی از راه جنگ در افغانستان باور دارد، آمریکا از محمداشرف غنی و عبدالله عبدالله دعوت کرده است که به آمریکا سفر کنند. بر اساس گزارش تلویزیون ملی افغانستان قرار است محمداشرف غنی رئیس‌جمهوری و عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه ملی روز جمعه آینده عازم آمریکا شوند. 

 

* نقش نیروهای نفوذی در سقوط شهرها

برخی آگاهان نظامی و سیاسی بر این باورند که دست‌های پشت پرده و برخی حلقه‌هایی از درون دولت در سقوط شهرها نقش دارند. «گلبدین حکمتیار» رهبر حزب اسلامی افغانستان در مصاحبه با پایگاه خبری طلوع‌نیوز گفت دلیل سقوط شهرها وابسته شده بودن نیروهای افغان به حمایت هوایی و زمینی نیروهای خارجی است و اکنون که این پشتیبانی کم شده نیروهای دولتی شکست می‌خورند. به باور حکمتیار، از طرف دیگر برخی شهر‌ها بدون هیچ مقاومتی با تمام تجهیزات به طالبان واگذار شده است که این روند نیز مشکوک و از دست داشتن افراد پشت پرده در این رویدادها حکایت دارد. نمایندگان بخش شمال افغانستان تأکید کردند درگیری‌ها بین ۲ طرف در ۵ شهر شمال کشور نیز آغاز شده است که از شهرهای میمنه در فاریاب، تالقان در تخار، پلخمری بغلان و قندوز و مزار شریف نام می‌برند. 

 

* سقوط روزانه شهر‌ها و راهبرد دولت

پیشروی‌های نظامی اخیر طالبان در نقاط مختلف افغانستان که پیش‌تر مقامات دولتی و امنیتی در این کشور آن را «عقب‌نشینی تاکتیکی» توصیف کرده بودند به حدی رسیده که منابع دولتی حالا از سقوط روزانه چندین شهر و کنترل مستمر طالبان بر آنها خبر می‌دهند. شبه‌نظامیان طالبان اما این فتوحات را ناشی از برتری نظامی دانسته و مدعی شده‌اند طی یک ماه گذشته بر بیش از ۴۰ شهر مسلط شده‌اند. طلوع‌نیوز با استناد به آمارهایی که از منابع خود دریافت کرده یادآور شده که طی ۲ ماه اخیر حدود 60 شهر یا به دست طالبان افتاده‌ یا کنترل آنها میان نیروهای دولتی و طالبان دست ‌به دست شده ‌است. تنها در روز دوشنبه 6 شهر در ولایت‌های شمالی افغانستان به تصرف طالبان درآمدند. در قندوز یک منبع امنیتی به رسانه «سلام وطندار» گفت طالبان به شهرهای «قلعه زال» و «دشت ارچی» ولایت «قندوز» حمله کردند و نیروهای امنیتی بدون درگیری عقب‌نشینی کردند. در بلخ یک منبع دولتی دیگر خبر داد شهر‌های «شولگره» و «کشنده» ولایت بلخ در حمله طالبان سقوط کرده و تمام مناطق آن به تصرف این گروه درآمده است. در بغلان «شمس الحق بارکزی» معاون شورای ولایتی بغلان به رسانه «جمهور» گفت: شهر‌های «جلگه» و «دوشی» به دست طالبان سقوط کرده و هنوز از تلفات نیروهای امنیتی و طالبان اطلاعاتی نداریم. وی افزود با سقوط این ولسوالی‌ها (شهر‌ها)، امکان بسته شدن بزرگراه شمال به مرکز وجود دارد اما مقامات محلی هیچ برنامه و اقدامی برای بازپس‌گیری این شهر‌ها ندارند.

 

* بازی آمریکا با امنیت افغانستان

جان کربی، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا دیروز به خبرنگاران گفت که امکان دارد سرعت خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان با توجه به وضعیت و حملات طالبان کاهش یابد. با این حال سخنگوی وزارت دفاع آمریکا افزود زمان تعیین‌شده برای خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان تغییر نکرده و موعد ۱۱ سپتامبر پابرجاست اما ممکن است با توجه به وضعیت این روند تغییر کند. جان کربی گفت مقام‌های نظامی وضعیت را از نزدیک زیر نظر دارند و تصمیم خروج سربازان از افغانستان با در نظر داشتن این تحولات اتخاذ می‌شود.  این اظهار نظر سخنگوی پنتاگون در حالی مطرح شده است که تجاوز نظامی آمریکا به افغانستان که از 2 دهه قبل آغاز شده و تاکنون ادامه داشته منجر به ویرانی بی‌مانندی در تاریخ این کشور شده است. اخیرا حامد کرزی، رئیس‌جمهوری اسبق افغانستان با انتقاد از حضور ۲۰ ساله آمریکا در کشورش گفت: «نیروهای آمریکا و ناتو از افغانستان خارج می‌شوند و فاجعه‌ای بر جا می‌گذارند». کرزی در مصاحبه با آسوشیتدپرس افزود: جامعه جهانی و آمریکا ۲۰ سال پیش با هدف مبارزه با افراط‌گرایی و ایجاد ثبات به افغانستان آمد اما افراط‌گرایی در این کشور امروز در بالاترین مرحله قرار دارد، بنابراین آنها شکست خورده‌اند. کرزی همچنین در پاسخ به این سوال که مردم و دولت افغانستان بعد از خروج نیروهای خارجی با چه شرایطی روبه‌رو خواهند بود، گفت: ما بدون حضور نظامی آنها وضعیت بهتری خواهیم داشت. کرزی تاکید کرد، من فکر می‌کنم ما باید از کشور خود دفاع کرده و به دنبال زندگی خود باشیم، زیرا حضور آنها به ما چیزی داده که امروز شاهد آن در کشور هستیم. ما نمی‌خواهیم به این بدبختی و خشم که با آن روبه‌رو هستیم ادامه دهیم، برای افغانستان بهتر است که آنها بروند.

***