دکتر سیدمحمدحسین هاشمیان*: رهبر معظم انقلاب در جریان بحران کرونا، الگوی خاصی از مدیریت را در پیش گرفتند که این الگو از شبکه‌ای از عناصر تشکیل می‌شد. نشانه‌های نمادین همه این عناصر، در اقدام روز گذشته ایشان در تزریق واکسن ایرانی قابل ردیابی است. مهم‌ترین و برجسته‌‌ترین عنصر الگوی مدیریتی رهبر انقلاب در مواجهه با بحران کرونا، عقلانیت، تخصص‌گرایی و تکیه بر نظر کارشناسی دانشمندان علوم تجربی بود. در همان اوایل شیوع ویروس کرونا، شاهد بودیم برخی از جریانات در داخل مجموعه حوزوی و دینی، مواضعی را اتخاذ می‌کردند که زمینه‌ساز اوج‌گیری بحث‌هایی پیرامون دوگانه «دین/ دانش» شد. این در حالی است که شما در رفتارهای رهبر معظم انقلاب، نه‌تنها هیچ نشانه‌ای از دوگانه دین و دانش نمی‌بینید، بلکه دین را پشتوانه دانش و دانش را همیار دین می‌بینید و این نکته بسیار حائز اهمیتی است. شما شاهد بودید که وقتی حرم‌ها و زیارتگاه‌ها بنا بر نظر کارشناسان تعطیل شد، عده‌ای چگونه به این تصمیم اعتراض کردند و چه رفتارهایی را از خود نشان دادند. در چنین فضایی که عده‌ای بر اجرای کما فی‌السابق مناسک مذهبی و مراسمات دینی پافشاری می‌کردند و نظرات دانشمندان علوم تجربی را به سخره و استهزا می‌گرفتند، رهبر انقلاب در برابر این جریان ایستادند و اجازه ندادند سبک زندگی دینی در برابر عقلانیت تجربی قرار بگیرد و الگوی تمام‌عیاری از پیوستگی زندگی دینی و زندگی علمی و عقلانی را ارائه دادند.
دومین عنصر مهم در الگوی رهبری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای خودباوری، اتکا به متخصصان داخلی و احیای اعتماد به نفس و غرور ملی بود. اگر تصاویر تزریق واکسن به رهبر معظم انقلاب را با دقت نگاه کنید، می‌بینید زبان بدن ایشان، گویای غرور ملی است. دست‌های مشت کرده و حالت دست، بخوبی نمادهایی از غرور، غیرت و اعتماد به نفس را به نمایش می‌گذارد. این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که اقدام حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پذیرفتن تزریق واکسن ایرانی، نشانه خطرپذیری و شجاعت رهبر حکیم انقلاب اسلامی نیز هست. شاید امروز خیلی از جوانان ما حاضر به پذیرفتن این ریسک نباشند و از تزریق واکسن واهمه داشته باشند اما رهبر بزرگوار انقلاب به‌رغم اینکه در معرض ریسک بالاتری هم نسبت به جوانان هستند، خطر کردند و شجاعانه تزریق واکسن ایرانی را پذیرفتند. این روحیه خطرپذیری برای شکستن مرزهای دانش و پیشرفت و اقتدار، همان روحیه‌ای است که از جانب ایشان به سربازان ولایتمداری مثل شهید والامقام حاج‌قاسم سلیمانی سرایت کرده است.
سومین عنصر در الگوی مواجهه رهبر معظم انقلاب با بحران کرونا که در همین موضوع تزریق واکسن بخوبی خود را نشان داد، مساله اقتدا به اولیای دین در همترازی با اضعف مردم بود. شما دیدید بسیاری از رهبران دنیا در همان ابتدای تولید واکسن از سوی برخی کشورها، با اینکه هنوز مردم خودشان دسترسی به واکسن نداشتند، برای خود و حلقه اطرافیان خود به هر نحوی که شده واکسن تهیه کردند. اما حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، با اقتدا به اولیای دین، نه‌تنها مانند سایر مردم در صف نوبت قانونی تزریق واکسن قرار گرفتند، بلکه در انتخاب نوع واکسن نیز خود را همتراز اضعف مردم قرار دادند. به این نکته دقت داشته باشید که تاکید رهبر انقلاب بر تزریق واکسن ایرانی، اگر‌‌چه حقیقتا و اصالتا به خاطر مساله خودباوری و نشان دادن توان داخلی بود اما ایشان مثل سایر هم‌رده‌های سنی خود قانونا می‌توانستند واکسن خارجی بزنند، به هر حال واکسن خارجی در دسترس همه مردم نیست و فقط بخشی از مردم ما قادر به دریافت این نوع واکسن خواهند بود، لذا انتخاب واکسن ایرانی از سوی رهبر معظم انقلاب، از این جنبه هم همترازی با عموم مردم جامعه محسوب می‌شود.
چهارمین عنصر، مساله عملگرایی است. سبک رفتاری رهبر حکیم انقلاب در دوران بحران کرونا نشان داد حضرت معظم‌له برای توصیه مردم به هر امری، ابتدا خود عامل به آن امر می‌شوند. این یعنی عمل به همان حدیث امام صادق(ع) که فرمودند: «کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم؛ مردم را بدون حرف زدن و صحبت کردن به راه صلاح دعوت کنید». یعنی عمل شما، خودش مبلغ باشد. همه شاهد بودند رهبر معظم انقلاب، پیشگام لغو سفرهای سالانه‌شان، محدود کردن برگزاری مراسمات دینی‌شان، استفاده از ماسک و عمل به سایر پروتکل‌ها بودند. این عملگرایی، از شاخصه‌های مهمی بود که همه مسؤولان جامعه باید الگوی کار خود قرار دهند.
پنجمین عنصر در الگوی مواجهه رهبر انقلاب با بحران کرونا، نگاه فرصت‌یاب است. ایشان سعی کردند این تهدید را که همه جهان را با تکانه‌های شدید اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مواجه کرد، تبدیل به فرصت کنند. از همان ابتدا با دعوت مردم به کمک مؤمنانه و همدلانه، همبستگی اجتماعی را تقویت کرده و تصویری از پیوندهای قوی انسانی در ایران را به نمایش گذاشتند. این در حالی بود که در غرب، به فروشگاه‌ها حمله می‌بردند و از هم دستمال توالت می‌دزدیدند! از طرفی در زمانی که کادر درمان، دچار شوک شده بود، به میدان آمدند و با تقدیر و تشکر از آنها، روحیه دادن به آنها و انگیزه دادن به جوانان متخصص برای فعال شدن جهت دستیابی به واکسن کرونا، نگذاشتند فضای یأس و ناامیدی بر جامعه غلبه کند.
این نکته را در پایان یادآوری کنم که حقیقتا الگوی رهبر معظم انقلاب در مواجهه با بحران کرونا این ظرفیت را دارد که ساعت‌ها مورد واکاوی علمی از زوایای دانش‌های جامعه‌شناسانه و مدیریتی قرار گیرد و به صورت یک مدل علمی، الگوی مسؤولان و عناصر فعال علمی و اجرایی شود.
* عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)
