کد خبر: 235054تاریخ: 1400/4/6 00:00
بررسی کارنامه سینمای مستند با موضوع مدافعان سلامت و کرونا در گفتوگو با ۲ مستندساز
صدا، دوربین، کرونا!
عباس اسماعیل‌گل: طی یکی، دو سال اخیر مهم‌ترین نگرانی و دغدغه اقشار مختلف مردم، مقابله با ویروس کروناست و بالطبع مردم برای مبتلا نشدن به این ویروس کشنده، تا آنجا که می‌توانند خود را از محیط‌های آلوده به این ویروس دور می‌کنند؛ بدون شک یکی از آلوده‌ترین محیط‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است که کادر درمان بدون واهمه از کرونا، شبانه‌روز در این مراکز حضور دارند و به خدمت‌رسانی مشغولند.
شاید یکی از نکات قابل توجه درباره مدافعان سلامت، مقایسه این عزیزان با رزمندگان دفاع‌مقدس از نگاه مردم است، زیرا اگر آرمان فردی ایثار باشد، حتی اگر جنگی ندیده باشد، جلوه‌های ایثار و فداکاری تکرار خواهد شد و تلاشی که امروز کادر بهداشتی و درمانی و پرستاری بیمارستان‌های کشورمان در مراقبت از بیماران مبتلا به «کرونا» می‌کنند، تداعی‌کننده تلاش‌های شبانه‌روزی جامعه پزشکی در دوران دفاع‌مقدس است.
از سوی دیگر در دوران دفاع‌مقدس نیز جامعه پزشکی کشورمان با حضور در بیمارستان‌های صحرایی که در نزدیک‌ترین محل به خط مقدم جبهه‌ها قرار داشتند، به درمان مجروحان می‌پرداختند و این کار را داوطلبانه انجام می‌دادند، به‌گونه‌ای که حتی وقتی بیمارستان‌های صحرایی توسط هواپیماهای ارتش بعثی عراق بمباران شدند یا تا آستانه سقوط هم پیش رفتند، این سپیدپوشان نجات‌بخش، دست از کار و تلاش خود که همان درمان و امدادرسانی به مجروحان بود، نکشیدند.
در این شرایط حساس امروز هم انسان‌هایی در خط مقدم نبرد با ویروس کرونا به عنوان کادر پزشکی سینه سپر کرده‌اند و با تعهدی که از قسم پزشکی‌شان سرچشمه گرفته و قدرتی که ریشه در فطرت بیدارشان دارد، در راستای بهبود حال مبتلایان تلاش می‌کنند. اما کادر حوزه بهداشت و درمان که در دوران دفاع‌مقدس نترسیدند و به میدان جنگ رفتند، امروز در جبهه‌ای دیگر در مقابله با کرونا در صف قرار گرفته‌اند. به هر حال نکته‌ای که این روزها حائز اهمیت است اینکه اهالی هنر بتوانند بخوبی فداکاری و از‌جان‌گذشتگی مدافعان سلامت را به ثبت برسانند تا ضمن آنکه با انتشار این آثار، تصویری ملموس را از شرایط سخت مدافعان سلامت به نمایش بگذارند، از خودگذشتگی‌های کادر درمان را نیز برای ماندگاری در حافظه تاریخی کشور ثبت کنند.
البته هنرمندان حوزه‌های مختلف در این ایام کرونایی، با خلق آثار گوناگون در حوزه‌های مربوط به فعالیت‌شان برای ادای دین به مدافعان سلامت اقداماتی انجام داده‌اند اما بدون‌شک تاثیرگذارترین و مهم‌ترین آثار را مستندسازان کشور می‌توانند خلق کنند؛ از ایثار کادر درمان تا بازنمایی کاستی‌ها و نمایش تلاش‌های اقشار مختلف مردم و گروه‌های جهادی، تنها بخشی از سوژه‌هایی است که مستندسازان سراغ آنها رفته‌اند.
حاصل کار مستندسازان، تولید ده‌ها مستند است که برخی از این مستندها با پخش از شبکه‌های مختلف صداوسیما و فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته و برخی دیگر به‌رغم کیفیت مناسب اما به خاطر ضعف در پخش آنچنان که باید مورد توجه مخاطبان قرار نگرفته‌اند.
به هر حال نکته‌ای که درباره تمام مستندهای ساخته‌شده درباره کرونا به چشم می‌خورد سختی‌ها و مشقت‌هایی است که عوامل تولید با آن دست و پنجه نرم می‌کردند و چه بسا همتراز با مدافعان سلامت قرار می‌گیرند، زیرا با قرار گرفتن در محیط‌های آلوده به کرونا جان خود را برای تهیه مستند به خطر انداخته‌اند.
در ادامه در گفتوگو با ۲ مستندسازی که تجربه تولید اثر درباره ویروس کرونا را در کارنامه کاری خود دارند به شرایط تولید مستند در این باره پرداخته‌ایم که از نظرتان می‌گذرد.
***
فراخوان «کرونا روایت» برای هنرمندان
یکی از دغدغه‌های اهالی سینما و رسانه درباره تولیدات هنری در وصف مدافعان سلامت و موضوعاتی درباره کرونا، دیده شدن تمام آثار این حوزه است. بدون شک ایجاد یک بانک اطلاعاتی و جمع‌آوری منظم آثار مستند در این باره یکی از راهکاری اصلی رفع این دغدغه محسوب می‌شود به همین خاطر با هدف ثبت حداکثری لحظه‌های ماندگار در مقابله با ویروس کرونا و به منظور پاسداشت زحمات، ایثارگری‌ها و دلاوری‌های کادر درمان ایران در زمان همه‌گیری بیماری کرونا ویروس، رویداد بزرگ «کرونا روایت» به همت سازمان نظام پزشکی کشور برگزار می‌شود. این طرح قرار است با شعار «روایت شما از کرونا چیست» برگزار شود و همه هنرمندان و کادر بهداشت و درمان کشور در 7 بخش مختلف می‌توانند در این طرح شرکت کنند و مشارکت داشته باشند. گفتنی است این 7 بخش عبارتند از کرونا به روایت سینما (فیلم موبایلی، فیلم مستند، فیلم کوتاه، ویدئوکلیپ، نماهنگ، پویانمایی، برنامه تلویزیونی و فیلم داستانی)، کرونا به روایت ادبیات (داستان کوتاه، داستانک، روایت و شعر)، کرونا به روایت تصویر (عکس، طرح، کارتون، پوستر، خط و نقاشی)، کرونا به روایت رسانه (یادداشت و گزارش)، کرونا به روایت علوم انسانی سلامت (اخلاق پزشکی، فلسفه پزشکی، آموزش پزشکی و جامعه‌شناسی پزشکی)، کرونا به روایت پژوهش (مقاله علمی) و کرونا به روایت ایثار (درباره شهدای سلامت). در پایان لازم به ذکر است، متقاضیان تا ۱۵ تیر ۹۹ فرصت دارند با مراجعه به وب‌سایت سازمان نظام پزشکی نسبت به تکمیل فرم ثبت‌نام در سامانه «کرونا روایت؛ ثبت لحظه‌های ماندگار» اقدام کنند.
***
کاملا جهادی وارد میدان شدیم
مصطفی پورکیانی: محمد دیندار، نویسنده و کارگردان مستند «ماسک» که در روزهای نخست شیوع ویروس کرونا این مستند را تهیه و تولید کرده، درباره سختی‌های ساخت مستند در روزهای نخست کرونا در گفتوگو با «وطن‌امروز» گفت: همان روزهای نخستی که کشور درگیر این ویروس شده بود، من طرح اولیه ساخت این مستند را با مدیر وقت شبکه مستند درمیان گذاشتم و براساس توافق شکل گرفته، حتی بدون انجام کارهای اداری مرسوم از قبیل قرارداد و گرفتن مجوزهای اولیه، سریع دست به کار شدیم تا وارد میدان شویم.
وی افزود: چون در ابتدا شناخت کمی نسبت به این ویروس وجود داشت، ترس زیادی بین مردم موج می‌زد و معمولا مسؤولان اندکی حاضر به گفتوگو با ما می‌شدند ولی با تمام این سختی‌ها ما کار را شروع کردیم. حتی برخی دوستان خود ما مثل فیلمبردار و صدابردار نیز به سختی قبول کردند تا در این شرایط کار کنند.
کارگردان مستند «ماسک» با توجه به سختی‌های روزهای اول این ماجرا، از نبود ماسک و الکل به قیمت مناسب در داروخانه‌ها تا ترسی که بین مردم بود، افزود: رعایت نکات بهداشتی و ضدعفونی وسایل کار از سختی‌های دیگری بود که ما مدام درگیر آن بودیم تا خودمان حین کار به کرونا مبتلا نشویم. در آن روزهای سخت که همه مردم به اجبار قرنطینه در خانه‌ها مانده بودند، ما سعی کردیم دوربین خود را سراغ کسانی ببریم که با شجاعت و شهامت قدم به میدان این مبارزه سخت گذاشته بودند؛ برخی با حضور در بیمارستان‌ها به کمک پرستاران و مدافعان سلامت رفته و بعضی در پشت این جبهه شروع به تولید ماسک و لوازم بهداشتی در مقیاس انبوه می‌کردند. به تصویر کشیدن این کارها، نیاز به روایت درستی داشت که همه این کارها در کنار هم به تصویر کشیده شود تا ناگفته‌های این میدان مورد غفلت قرار نگیرد.
دیندار ادامه داد: بسیاری از مستندسازان با مقایسه مدافعان سلامت با رزمندگان دوران دفاع‌مقدس، آثار مشابهی روایت کردند ولی برای اینکه ما نگاه متفاوتی به کار داشته باشیم، سراغ آقای کریمی گوینده رادیویی که در زمان فتح خرمشهر، صدایش جاودانه شد (خرمشهر، شهر خون و قیام آزاد شد) رفته و متنی حماسی برای ما در دل این مستند قرائت کرد تا ما هم ادای دینی به این مدافعان داشته باشیم.
***
از«پشت جبهه سلامت» غفلت نکردیم
سیدمهدی مؤیدی، تهیه‌کننده و کارگردان مستند «پشت جبهه سلامت» که با موضوع بازنمایی نقش کلیدی تولیدکنندگان مواد اولیه منسوجات نبافته در تامین ماسک و لباس پزشکی کشور ساخته شده است، در گفتوگو با «وطن‌امروز» درباره سختی‌های تولید مستند در شرایط خاص کرونایی گفت: در ساخت این مستند اولویت به تصویر کشیدن کسانی بود که در این دوران سخت کرونایی عملا حرفی از آنها در میان نبود و با وجود اهمیت بالای کارشان مورد غفلت قرار گرفته بودند.
وی افزود: عملا وجه متمایز مستند در همین بود که بقیه مستندسازها دنبال به تصویر کشیدن پرستارها و فضای بیمارستان‌ها بودند و در نهایت در مرحله بعد سراغ نیروهای جهادی می‌رفتند که در مساجد، ورزشگاه‌ها و جاهای مختلف گرد هم جمع شده بودند و به تولید ماسک و وسایل پزشکی مشغول بودند. حالا ما یک گام به جلو رفتیم و سعی کردیم سراغ کسانی برویم که مواد اولیه تولید ماسک، گان و مواد بهداشتی را تهیه می‌کردند؛ شرکت‌های بزرگی که با دور زدن تحریم‌ها و با استفاده از مواد اولیه پتروشیمی‌ها، این مواد اولیه را که اصطلاحا «منسوجات نبافته» نامیده می‌شوند تهیه می‌کردند.
مویدی با ذکر این نکته که این شرکت‌های خصوصی با هوشمندی تمام قبل از دوران کرونا بر روی تولید این منسوجات نبافته سرمایه‌گذاری کرده بودند، افزود: در زمانی که بسیاری از کشورها درگیر تهیه این مواد اولیه بودند و حتی در خبرها می‌خواندیم که محموله‌های مواد اولیه توسط برخی کشورها دزدیده می‌شود، ما با کمترین نگرانی در این باره و با همت و تلاش جهادی داوطلبانه بسیاری، در همان ماه‌های نخست این مواد اولیه، تبدیل به ماسک و گان پزشکی شد تا به چرخه توزیع و به سراسر کشور ارسال شود.
وی ادامه داد: در دوران پساکرونا نیز وظیفه مستندسازان این است که بیشتر سراغ موضوعات، عوامل و افرادی بروند که در دوران کرونا کمتر دیده و شنیده شدند و اگر نبودند امکان عبور از این بحران براحتی این روزها میسر نمی‌شد؛ مانند همان کسانی که در مستند ما برای خودکفایی کشور در زمینه محصولات پزشکی جهادگرانه تلاش کردند تا با اراده‌ای وصف نشدنی گامی به سمت خود کفایی و خود باوری بردارند.