سارا هوشمندی: هنوز شوک ناشی از کشف گور جمعی حاوی بقایای اجساد 215 کودک بومی در ایالت «بریتیش کلمبیا» و اخبار و تحلیل‌های مربوط به آن فروکش نکرده بود که رسانه‌ها از کشف هولناک یک گور جمعی دیگر حاوی اجساد 751 کودک در نزدیکی یک مدرسه شبانه‌روزی در ایالت ساسکا‌چوان این کشور خبر دادند. 

یک- به دنبال انتشار این اخبار هولناک که افکار عمومی سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است، جامعه بومیان کانادا با این فرض مسلم که باز هم از این گورهای جمعی در مناطق مختلف این کشور وجود دارد، تلاش‌هایی را برای کشف گورهای دیگر آغاز کرده‌اند. هر چند به گفته فعالان سیاسی بومی کانادا این اقدام با موانعی از جمله محدودیت‌های ناشی از قوانین ملکی، کارشکنی‌های احتمالی از سوی مقامات دولتی و محلی، نواقص موجود در اسناد برجا مانده و اختلاف بر سر نحوه بزرگداشت این قربانیان روبه‌رو است. 

با رونمایی از دسته‌گل حقوق بشری کانادایی‌های مدعی حقوق بشر و تحقیقات اندکی که طی همین مدت انجام شده است، برخی کارشناسان می‌گویند عوامل این جنایات از قبل برای آن برنامه‌ریزی کرده بودند، چرا که در زمان طراحی نقشه و ساخت این مدارس شبانه‌روزی، مکان‌هایی مخصوص دفن در نزدیکی این مکان‌ها تعبیه و تدارک دیده شده بوده است. 

 

* بومیان کانادا

کانادا نیر مانند ایالات متحده آمریکا قبل از ورود سفیدپوست‌ها به این قاره شامل جوامع بومی و محلی این منطقه بوده است که اگر چه همچنان در آمریکای شمالی حضور دارند اما همواره تحت ظلم و استثمار دولت‌های آمریکا و کانادا قرار داشته‌اند و در طول ۲ قرن گذشته حق و حقوق قانونی آنها در تمام ابعاد نادیده یا مورد نقض گسترده قرار گرفته است. طبق گزارش سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان جهانی بهداشت، دیده‌بان حقوق بشر و گزارشگران ویژه حقوق بشر در کانادا، بومیان کانادا با مشکلات بنیادین نظیر امکانات بهداشتی ضعیف، سطح پایین تحصیلات، مسکن نامناسب، فقر و درآمد ناکافی، مشکلات تامین آب آشامیدنی (در کشوری که بیش از هر جای دیگر دنیا آب شیرین دارد) و تبعیض نژادی مواجه هستند که این مشکلات به نوبه خود باعث ایجاد معضلات دیگری مثل نرخ بالای خودکشی در میان بومیان یا نرخ بالای زندانی شدن آنها شده است. 

دو- بحرانی که اکنون در کانادا سر باز کرده است، ناشی از سیاست‌های پوسیده و متحجرانه حکام کانادا طی قرن‌های نوزدهم و بیستم میلادی است که طی آن 150 هزار کودک بومی این کشور با همکاری کلیسا در راستای سیاست جذب بومیان در جوامع سفیدپوست، جلوگیری از ترویج زبان و سنت‌های مادری‌ و تربیت آنها به شیوه‌ای تحمیلی، به زور از خانواده‌های خود جدا و به مدارس شبانه‌روزی فرستاده شدند؛ بسیاری از کودکان حاضر در این مدارس دچار سوءتغذیه شدند و مورد آزار قرار گرفتند. برآورد شده است حداقل ۴ هزار نفر از این کودکان بر اثر بیماری، کمبود مراقبت و اذیت و آزارهای سیستماتیک جان خود را از دست داده‌اند. 

 

* حقوق بشر کانادایی

سه- آنچه بیش از همه دردآور است ارتکاب این جنایات هولناک در کشوری است که داعیه حقوق بشر در سطح جهانی دارد و بر اساس همین داعیه، خود را مجاز می‌داند در کوچک‌ترین مواردی که حتی نقض حقوق بشری آن محل شک و تردید است از سایر کشورهای جهان حساب‌کشی و با ابزارهای سیاسی- دیپلماتیک به آنها فشار وارد کند. تنش‌های حقوق بشری میان کانادا با چین، روسیه، ایران و برخی کشورهای دیگر را بر همین مبنا می‌توان ارزیابی کرد. از همین رو واکنش سرد و غیرمسؤولانه دولت «جاستین ترودو»، نخست‌وزیر کانادا به این جنایات هولناک صدای پکن را درآورد و باعث اعتراض گسترده وزارت خارجه چین شد. «ژائو لی‌جیان» سخنگوی وزارت خارجه چین در این زمینه گفته: پس از این اکتشافات، فصل تاریک تاریخچه حقوق بشری کانادا، بیشتر و بیشتر در برابر تمام جهان آشکار شده است. 

چهار- لکه سیاه دیگر در پرونده کشف گورهای جمعی در کشور مدعی حقوق بشر، فرار به جلوی دولت کانادا برای شانه خالی کردن از زیر بار مسؤولیت است. نخست‌وزیر کانادا با مقصر دانستن کلیسای کاتولیک در ماجرای پیدا شدن گورهای جمعی در مدارس شبانه‌روزی، مدعی شده پاپ باید با حضور در این کشور شخصا از بومیان عذرخواهی کند. اما این موضوع چیزی از بار مسؤولیت دولت کانادا که از دهه‌ها پیش برای کشف چنین گورهایی تحت فشار بود، کم نخواهد کرد. احتمالا دولت کانادا همواره نگران این مساله بوده است که کشف و افشای چنین جنایاتی ژست‌های حقوق بشری آن را نابود و وجهه بین‌المللی آن کشور را در حمایت از حقوق بشر خدشه‌دار کند که به نظر می‌رسد در این زمینه با شکست مواجه شده است. 

پنج - اکنون وقت آن رسیده است نهادهای حقوق‌بشری کشورمان که سال‌هاست کمپین «هفته حقوق بشر آمریکایی» را برای برملا کردن استانداردهای دوگانه و ادعاهای حقوق بشری دولتمردان آمریکایی راه‌اندازی کرده‌اند، «هفته حقوق بشر کانادایی» را نیز در کنار آن راه‌اندازی کنند تا ابعاد گسترده چنین جنایاتی در کانادا و همچنین نقض سیستماتیک حقوق بومیان کانادا به جهانیان شناسانده شده و پنهان باقی نماند.