کد خبر: 235380تاریخ: 1400/4/13 00:00
گزارش«وطن‌امروز» درباره مهم‌ترین‌چالش‌ها و بایسته‌های دولت سیزدهم در مواجهه با فضای سیاسی و اجتماعی کشور
اصول مردم‌داری
یونس مولایی: دولت سیزدهم به ریاست سیدابراهیم رئیسی یک ماه دیگر به طور رسمی کار خود را آغاز خواهد کرد؛ آغازی که البته شباهت کاملی با رؤسای‌جمهور دهه‌های پیشین نخواهد داشت و از جهاتی رئیسجمهور منتخب با انباشتی از بحران‌ها و انتظارات زیادی که از دولت وی می‌رود، روبه‌رو است. در چنین وضعیتی ترسیم نقشه‌ای از شرایط موجود اجتماعی و آرایش نیروهای سیاسی یکی از ضروری‌ترین اقداماتی است که فراتر از رئیسجمهور، تمام دولتمردان جدید باید به آن نظر داشته و رفتار و گفتار خود را مبتنی بر آن تنظیم کنند. سیدابراهیم رئیسی در طلیعه تشکیل دولت خود با قشر کلانی از توده‌ها مواجه خواهد بود. قشر اول را مردمی تشکیل می‌دهند که امید فراوانی نسبت به اصلاح وضعیت موجود دارند و این امید را با رای خود به منتخب ملت و حتی دیگر کاندیداها به نمایش گذاشته‌اند. این بخش از جامعه با شناختی که از رئیسی کسب کرده، انتظار دارد با پوست‌اندازی دولت و تشکیل دولتی به ریاست وی فضا برای مقابله با موانع و حرکت به سمت شرایط مطلوب فراهم شود. این بخش از جامعه مهم‌ترین سرمایه دولت جدید به حساب می‌آید و چه بهتر که منتخب ملت با درک این موضوع تمام اهتمام خود را به تثبیت امید این بخش از جامعه معطوف کند؛ چه از آن رو که در شرایط سخت کنونی و به رغم تجربه شرایط دشواری که در سال‌های اخیر به مردم تحمیل شده، کماکان امید خود را حفظ کرده و چه از این جهت که وجود چنین بدنه منسجمی برای هر دولتی که به دنبال ایجاد تغییرات می‌گردد، ضروری است. اما قشر دومی که دولت با آنها روبه‌رو خواهد بود، بخشی از جامعه است که به دلایل مختلف امید خود را به امکان تغییر شرایط و بهبود اوضاع از دست داده است. این قشر احتمالا کمترین نقش‌آفرینی را در انتخاب رئیس دولت جدید ایفا کرده باشد و عمده افرادی را که در انتخابات شرکت نکرده‌اند پوشش می‌دهد. هر چند در توصیف شرایط و نگاه این قشر نمی‌توان تعریف یکدستی ارائه داد اما بسیاری از آنان را باید سرخوردگانی دانست که پس از محقق نشدن مطالبات‌شان در دولت روحانی با هر گونه مشارکت سیاسی بیگانه شدند. برخلاف دسته اول که امید فراوانی به تغییر شرایط با مدیریت رئیسی دارند، این دسته تغییر دولت را چندان در تغییر شرایط روزمره‌شان موثر نمی‌دانند. با این حال نمود بیرونی فعالیت دولت سیزدهم می‌تواند در تغییر این جمعیت نسبت به شرایط بیرونی تاثیرگذار باشد و به مرور زمان آنها را به بخشی از حامیان دولت تبدیل کند.
هر چند این تقسیم‌بندی کلی و به دور از تکثرهای موجود در جامعه به نظر می‌آید اما تصویری کلی از جامعه‌ای ارائه می‌دهد که رئیسجمهور منتخب و دولت سیزدهم باید رفتار و گفتار خود را متناسب با آن تنظیم کند. به عبارت دیگر رئیسی پیش از هر تصمیمی باید تاثیر آن تصمیم را بر این ۲ گروه لحاظ کرده و با یک توازن‌بخشی معقول، فعالیت خود را پیگیری کند، به گونه‌ای که نه برای تثبیت رضایت دسته اول، چشم بر دسته دوم ببندد و نه برای همراه ساختن دسته دوم، به شکلی رفتار کند که به دلسردی دسته اول منتهی شود.
* خیز غربگرایان برای شکست دولت سیزدهم
ورای فضای اجتماعی و تقسیم‌بندی‌های آن، فضای سیاسی نیز در مواجهه با دولت سیزدهم یکدست نخواهد بود. غربگرایان که روزگاری خود را بازیگر شکست‌ناپذیر سپهر سیاسی ایران می‌دانستند و اکنون از همراه کردن بدنه فعال اجتماعی‌شان با خود نیز ناتوان شده‌اند، بیشترین انگیزه را برای ناکامی دولت رئیسی دارند و در این مسیر قطعا تمام اهتمام خود را بر تضعیف جایگاه دولت و عملی نشدن سیاست‌هایش به کار خواهند گرفت. این گروه به احتمال زیاد همنوا با فعالان رسانه‌ای ضدانقلاب خارج‌نشین از نخستین روز آغاز به کار دولت بیشترین هجمه را برای زمین زدن دولت و ناامید کردن حامیانش تدارک خواهند دید. بنابراین هر قدر که دولت نسبت به تقسیمات اجتماعی و نوع مواجهه با آنها باید آگاهی داشته باشد، ضرورت دارد نسبت به جریان غربگرایی که شاید در روزهای نخستین حتی خود را حامی دولت نیز نشان دهد و سعی کند در این پوشش بر سیاست‌ها و چینش نیروها در دولت جدید تاثیر بگذارد، هوشیار باشد.
* لزوم تشکیل کابینه «کارآمد» و «انقلابی»
اولین پیامی که جامعه از دولت دریافت می‌کند، مربوط به چینش کابینه است. یقینا کابینه ضعیف نمی‌تواند پیامی مقبول از سوی دولتی باشد که رئیس آن در جریان تبلیغات انتخاباتی بر لزوم تشکیل دولتی مقتدر تاکید کرد. جامعه‌ای که در سال‌های اخیر فراتر از عملکرد بد، شاهد بی‌عملی دولت روحانی بوده است، بیش از هر چیز نیازمند مشاهده کابینه‌ای فعال، با برنامه و کارآمد است.
بر همین اساس نخستین پیامی که رئیسی باید به جامعه مخابره کند، تشکیل کابینه‌ای کارآمد و مجموعه‌ای فعال در دل دولت سیزدهم است. اما چالش احتمالی که در این میان وجود دارد، تلاش برخی گروه‌ها برای تبدیل کردن ضرورت کابینه کارآمد به نقطه مقابل کابینه انقلابی است. «وطن‌امروز» پیش از این نیز در گزارشی با عنوان «کابینه مبتنی بر گفتمان باشد» به این ضرورت اشاره کرده و نوشته بود: «رای به سیدابراهیم رئیسی یک اعلام انزجار جمعی نسبت به مدیریت لیبرال‌ها و غربگرایانی است که کشور را در آستانه پرتگاه قرار دادند. رئیسی پرچمدار بازگرداندن مدیریت کشور به مدار انقلابی‌گری است و در همین مسیر مطالبه عمومی جامعه بویژه آحاد انقلابی آن است که در دولت منتخب‌شان با یک دولت انقلابی و نه ائتلافی روبه‌رو باشند. یقینا در این مسیر بهره‌گیری از ظرفیت نیروهایی که توانایی تحقق بخشیدن به اهداف یک دولت انقلابی را دارند، امری ضروری است اما بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها نباید کابینه را تبدیل به محلی برای توزیع سهام برای گروه‌های مختلف از جمله غربگرایان کند». بر همین اساس یکی از ماموریت‌های رئیسی در روزهای آغازین دولت جدید تشکیل کابینه‌ای انقلابی و کارآمد است؛ کابینه‌ای که هم به تثبیت رضایت حامیان منتخب ملت در انتخابات 28 خرداد منتهی شود و هم در میان‌مدت باعث جذب لایه‌های ناامید جامعه از هر گونه تغییر و اصلاح به سمت دولت سیزدهم شود.
* اصلاح و تعامل در سایه اقتدار
در کنار تشکیل کابینه، یکی دیگر از چالش‌های دولت در ماه‌های نخست، نوع مواجهه با آحاد جامعه و گروه‌های سیاسی است. در این مسیر دولت دیگر تنها با حامیان خود روبه‌رو نیست و باید ادبیاتی خلق کند که حتی سرخوردگان را نیز با خود همراه کند. در این میان لاجرم تعارض‌هایی نیز میان اقشار، طبقات و گروه‌های سیاسی و اجتماعی وجود خواهد داشت. در چنین شرایطی توازن‌بخشی به رفتار و گفتار دولت نیازمند یک ادبیات هوشمند از سوی دولت و رئیسجمهور است، به گونه‌ای که عملا تثبیت رضایت حامیان دولت به حداقلی شدن دامنه ارتباط دولت منتهی نشود و ارتباط‌گیری با گروه‌ها و اقشار مختلف باعث نادیده انگاشته شدن حامیان دولت و مطالبه‌های‌شان از دولت نشود.
در چنین شرایطی «اقتدار» به عنوان ملازمه‌ای برای هر گونه «اصلاح» و «تعامل» باید در نظر گرفته شود. تاکید بر نظام ارزشی و دایره اصول دولت سیزدهم مانع از آن خواهد شد که تعاملات دولت با گروه‌های مختلف به سمت دادوستدی برود که دلسردی حامیان و دوری از هدف اصلی دولت را در پی داشته باشد.
* فرصت تکرارناپذیر رئیسی
دولت سیزدهم اکنون مهم‌ترین ابزار برای ایجاد تغییر در شرایط نامطلوب موجود و حرکت کشور به سمت نقطه مطلوب است. لحظه به لحظه و فرصت به فرصت موجود در دولت سیزدهم باید با نگاهی صدچندان در قیاس با دولت‌های پیشین نگریسته شود. در این موقعیت تشکیل یک کابینه کارآمد و انقلابی و ایجاد تعامل هوشمند با حامیان و نیروهای سرخورده می‌تواند کشور را از سکون و بی‌عملی به موقعیت فعال رهنمون کند و چنین جهشی را باید در توازن‌بخشی به رفتار و گفتار دولت جست‌وجو کرد.
***
رئیسجمهور منتخب در دیدار جمعی از وزرا و مسؤولان دولتی:
وضع موجود را به نفع مردم تغییر می‌دهیم
وزرای دفاع، جهاد کشاورزی و ارتباطات و رؤسای سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی با حضور در دفتر حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی به صورت جداگانه با رئیسجمهور منتخب دیدار کردند. وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح که پیش از این نیز همراه با فرماندهان عالی‌رتبه نظامی برای تبریک پیروزی حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم با رئیسجمهور منتخب دیدار کرده بود، در دیدار خود گزارشی از اقدامات و دستاوردهای وزارت دفاع در حوزه‌های مختلف از جمله میزان آمادگی دفاعی کشور در مقابله با تهدیدات ارائه کرد. وزیر جهاد کشاورزی هم با تبریک پیروزی رئیسی در انتخابات 28 خرداد و آرزوی موفقیت برای دولت آینده، گزارشی از اقدامات این وزارتخانه و وضعیت کشاورزی و مهم‌ترین چالش‌ها و مسیرهای پیش روی دولت سیزدهم برای تأمین نیازهای اساسی مردم از جمله گندم، مرغ و گوشت ارائه کرد. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم در دیدارش با رئیسجمهور منتخب، با تبریک انتخاب رئیسی به عنوان هشتمین رئیسجمهور کشورمان و آرزوی توفیق برای وی و همکارانش در دولت آینده، از وضعیت و اقدامات این وزارتخانه به منتخب ملت گزارش داد. حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی نیز با تشکر از اظهار محبت وزرای دفاع، جهاد کشاورزی و ارتباطات و گزارش عملکرد وزارتخانه‌های‌شان، استفاده از تجارب و همکاری همه بخش‌ها برای پیشبرد برنامه‌ها و مأموریت‌های دولتش در خدمتگزاری به مردم و بهبود وضع موجود را مورد تأکید قرار داد. رؤسای سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی هم از دیگر مسؤولان دولت دوازدهم بودند که برای ارائه گزارش درباره عملکرد سازمان متبوع‌شان به صورت جداگانه با رئیسجمهور منتخب دیدار کردند. محمدباقر نوبخت در دیدار با رئیسی ضمن تبریک انتخاب وی به عنوان هشتمین رئیسجمهور و آرزوی موفقیت برای دولت آینده، گزارشی از وضعیت کشور و چالش‌های پیش روی دولت سیزدهم در حوزه‌های گوناگون ارائه کرد. رئیسی با تشکر از اظهار محبت رئیس سازمان برنامه و بودجه و گزارش وی درباره اقدامات این سازمان و شرایط کشور، بر لزوم تحول همه‌جانبه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تأکید کرد و گفت: دولت مردمی به دنبال آن است که با تغییر برخی ساختارها و رویکردها، توزیع عادلانه و مدیریت بهینه امکانات و اتکا به توان داخل، وضع موجود را به نفع مردم تغییر دهد. اکبر کمیجانی، رئیس کل بانک مرکزی نیز در دیدار با رئیسجمهور منتخب، گزارشی از چالش‌های حوزه پولی و بانکی و وضعیت ارزی کشور ارائه کرد. وی با تبریک پیروزی رئیسی در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری و آرزوی موفقیت برای دولت آینده، درباره چالش‌های حوزه پولی و بانکی و وضعیت ارزی کشور و مسائل مهم مربوط به بانک مرکزی به رئیسجمهور منتخب گزارش داد. رئیسجمهور منتخب نیز با تشکر از ابراز محبت رئیس کل بانک مرکزی و گزارش وی درباره نظام پولی و بانکی کشور، بر لزوم هماهنگی تیم اقتصادی دولت برای رفع مشکلات این حوزه تأکید کرد. در این دیدار، راهکارهای اصلاح نظام مالی و تأمین منابع ارزی برای تهیه کالاهای اساسی مورد نیاز مردم مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
* پیام تبریک پادشاه اردن و رئیسجمهور سوییس به رئیسی
پادشاه اردن و رئیسجمهور سوییس در پیام‌های جداگانه‌ای پیروزی حجت‌الاسلام رئیسی در انتخابات را تبریک گفتند. «عبدالله دوم» پادشاه اردن هاشمی با ارسال پیامی به حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی منتخب ملت، جلب اعتماد مردم ایران از جانب وی را تبریک گفت. وی در پیام خود بر تقویت روابط بین ۲ کشور و ۲ ملت برادر ایران و اردن تأکید کرد و افزود: از خداوند قادر متعال می‌خواهم پیشرفت و شکوفایی را بیش از پیش برای ملت ایران محقق گرداند. پادشاه اردن همچنین در این پیام از درگاه خداوند برای رئیسجمهور منتخب، سلامتی و موفقیت در مسؤولیت جدید را مسألت کرد. همچنین «گای پارملین» رئیسجمهور سوییس نیز در پیامی به رئیسی، انتخاب وی از جانب مردم ایران را تبریک گفت. رئیسجمهور سوییس در این پیام با آرزوی موفقیت برای رئیسی در مسؤولیت جدید، نوشت: اطمینان دارم روابط خوب دوجانبه بین ایران و سوییس در زمان ریاست‌جمهوری شما بیش از پیش تقویت خواهد شد. وی همچنین تأکید کرد کشورش متعهد به تقویت گفت‌وگو و همکاری با ایران با هدف افزایش ثبات و رفاه منطقه بوده و آن را به نفع همه می‌داند. گای پارملین همچنین خاطرنشان کرد سوییس از تلاش‌های ایران در جهت تقویت گفت‌وگو و همکاری‌های جهانی برای گسترش صلح و امنیت حمایت خواهد کرد.