گروه اقتصادی: حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری مولد، کاهش نوسانات بازارهای دارایی‌(از جمله خودرو، مسکن، طلا و ارز) و جلوگیری از افزایش ناگهانی قیمت در این بازارها، از اهداف طرح مالیات بر سوداگری (CGT) است که در مجلس یازدهم به تصویب رسیده و اجرایی شدن آن باعث کاهش دلالی و سوداگری در بازارهای اقتصادی کشور می‌شود. 

به گزارش «وطن‌امروز»، توسعه پایه‌های مالیاتی و تنظیم‌گر در عرصه اقتصادی از اقداماتی است که نمایندگان مجلس فعلی بر آن تاکید دارند و از زمان شروع به کار این دوره مجلس به ارائه و تصویب طرح‌هایی با این مضمون پرداخته‌اند و سعی در اجرایی کردن آنها دارند. یکی از این طرح‌ها که با هدف حمایت از تولید و سرمایه‌گذاری مولد، کاهش نوسانات بازارهای دارایی (از جمله خودرو، مسکن، طلا و ارز) و جلوگیری از افزایش قیمت ناگهانی در این بازارها در مجلس یازدهم مطرح شده و به تصویب رسیده، طرح مالیات بر سوداگری (مالیات بر عایدی سرمایه) است. هدف از توسعه پایه‌های مالیاتی اجرای عدالت اجتماعی، ‌افزایش منابع عمومی بودجه، کاهش سوداگری و... است که اجرایی شدن طرح مالیات بر سوداگری در تحقق این مهم نقش بسزایی خواهد داشت و باعث کاهش دلالی و سوداگری در بازارهای اقتصادی کشور می‌شود. بررسی جزئیات طرح مالیات بر عایدی سرمایه نشان می‌دهد بخش عمده خانوارهای کشور از این پایه مالیاتی معافند و حدود 5/1 درصد خانوارها مشمول این پایه خواهند شد. چندی پیش کلیات طرح مالیات بر عایدی سرمایه در صحن مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و برای انجام مراحل بعدی به کمیسیون اقتصادی ارجاع شد. 

در همین راستا، نشست «مبانی و ضرورت‌های مالیات بر عایدی سرمایه»، صبح دیروز با حضور جمعی از صاحبنظران و کارشناسان این حوزه در وزارت اقتصاد برگزار و روی طرح جدیدی که اخیرا در مجلس مطرح شده، بحث و بررسی شد. 

 

* همه دارایی‌های مالی باید مشمول مالیات بر عایدی سرمایه شود

استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: سهام و اوراق و سایر ابزارها نباید از مالیات بر عایدی سرمایه معاف باشند و همه دارایی‌های مالی باید در این طرح گنجانده شود. تیمور رحمانی در نشست نقد و بررسی طرح قانون مالیات بر عایدی سرمایه، با اشاره به دامنه شمول این نوع مالیات اظهار داشت: اگر بی‌ثباتی در اقتصاد را کنترل کنیم، شاید این مالیات محلی از اعراب نداشته باشد؛ در حقیقت مالیات تورم را می‌گیریم. این اقتصاددان افزود: معاف کردن بخش‌هایی از این نوع مالیات و مشمول شدن دیگر بازارها و دارایی‌ها درست نیست. باید همه دارایی‌ها را شامل شود؛ با فرض اینکه مالیات بر عایدی سرمایه وجود داشته باشد و تورم را از آن کسر کنیم. استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: عده‌ای برای در پناه ماندن از نوسانات اقتصاد و تورم به سمت بازارهای طلا، ارز و مسکن می‌روند و اخذ مالیات بر عایدی سرمایه در بخش مسکن می‌تواند در کوتاه‌مدت مؤثر باشد اما در بلندمدت مسأله را تشدید می‌کند؛ همه اینها با فرض این است که بتوان در این بخش چنین مالیاتی را اخذ کرد.  به گفته رحمانی، هر آدم عاقلی که ثروت بیندوزد با این مدل از کشور خارج می‌شود که خودش اثر منفی دارد و مشکلات را تشدید می‌کند. این طرح به معنای محروم کردن مردم از ثروت‌اندوزی است و علاوه بر آن تبعیض‌هایی که برای شمولیت این نوع مالیات در نظر گرفته شده، علاوه بر مباحث اقتصادی، به لحاظ دینی هم محل اشکال است و باید صاحبنظران درباره آن نظر بدهند. وی ادامه داد: سهام و اوراق و سایر ابزارها نباید از مالیات بر عایدی سرمایه معاف باشند و همه دارایی‌های مالی باید در این طرح گنجانده شود. 

 

* 100 هزار میلیارد تومان شکاف مالیاتی داریم

رئیس کل سازمان امور مالیاتی با تاکید بر اینکه قسم می‌خورم 50 درصد اظهارنامه‌های سال 99 بدون رسیدگی تایید شد، گفت:‌ 100 هزار میلیارد تومان شکاف مالیاتی شامل 50 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی و همین میزان اجتناب مالیاتی داریم. 

امیدعلی پارسا اظهار داشت: در هفته مالیاتی قرار داریم و در معرض تهاجم و نقد قرار گرفتیم. چه اینجا و چه تریبون‌های دیگر این اتفاق رخ می‌دهد. یکی از شؤون نزول هفته مالیات، بحث فرهنگ‌سازی و آموزش است. اصلاح و تحول نظام مالیاتی، اجماع سه‌قوه‌ای می‌خواهد. اجرای سامانه مؤدیان مانند سامانه خودرو نیست که یک فرد خودرو به اسمش بیفتد یا نه. جنس کار به دخل‌و‌خرج افراد بستگی دارد. 

رئیس کل سازمان امور مالیاتی با تأکید بر اینکه نظام مالیاتی همه‌گیر نیاز به زیرساخت، دانش علمی، فراهم شدن فضای اداری، فرهنگی و اجتماعی دارد، تصریح کرد: تا زمانی که نتوان فضای فرهنگی، اجتماعی و پیرامونی را همراه کرد، نمی‌توان تحول ایجاد کرد. وقتی گذر مدیریتی دارید و ۳ ماه به انتخابات ریاست‌جمهوری مانده است، مگر می‌شود قانون به این مهمی را اجرا کرد؟ چه کسی مسؤولیت را قبول می‌کند؟ 

معاون وزیر اقتصاد ادامه داد: هر کسی می‌خواهد وزیر اقتصاد یا رئیس سازمان مالیاتی شود، باید بداند اگر اصلاح زیرساخت همراه با تحول در مباحث فرهنگی و اجتماعی نباشد و رسانه ملی، رسانه‌های دیگر بویژه اصناف همراهی نکنند اتفاقی نخواهد افتاد. در کشوری که هزار و یک نقص در بازارها داریم و توزیع درآمد از گذشته امکان سوداگری را فراهم کرده است، این شرایط ادامه پیدا خواهد کرد. رئیس کل سازمان امور مالیاتی تأکید کرد: کار من در طول هفته جلسه بابت پاسخگویی به جایگاه بالاترم است که توقع دارند و هر کدام صحبت‌هایی را مطرح می‌کنند. اینکه گفته می‌شود باید به سمت ۲ برابر شدن مالیات برویم، خوب است. اگر بخواهیم 18 درصد مالیات بیشتر بگیریم تا سهم 6 درصد مالیات به تولید ناخالص داخلی به 7 درصد برسد، راهکار آن این است که نرخ مالیاتی افزایش یابد یا پایه‌های مالیاتی را اضافه کنیم یا جلوی فرار مالیاتی را بگیریم. 

این مقام مالیاتی یادآور شد:‌ اجرای پایانه فروشگاهی نمونه اقتصاد هوشمند است اما سال گذشته منابع اعتباری برای اجرای آن پیش‌بینی نشد. از نظر ما کار در ۴ فاز مشخص در سال 1400 انجام خواهد شد. فاز آزمایشی احتمالا با حضور رئیس‌جمهور یا دیگر مسؤولان افتتاح می‌شود. در حال حاضر یک‌ میلیون پوز ساماندهی شده و اطلاعات آن به سازمان مالیاتی می‌آید، بدون اینکه دردسری برای مردم ایجاد کرده‌ باشیم. 320 هزار پرونده مالیاتی که شامل 840 هزار پوز بانکی می‌شود، هر شب 20 میلیون رکورد در سازمان مالیاتی ثبت می‌کند. 

 

* همه کمک کنیم مالیات بر عایدی سرمایه اخذ شود

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: بر اساس آمار بانک مرکزی، تورم سال ۹۹ بیش از ۵۰ درصد بوده است. محمدرضا پورابراهیمی اظهار داشت: بر اساس گزارش بانک مرکزی تورم سال 99 بیش از 50 درصد بوده است. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به عملکرد سازمان مالیاتی اظهار داشت: روی صحبت من درباره ساختار و فرآیندهای سازمان است و نه اشخاص. رویکردی که سازمان مالیاتی به سمت اقتصاد هوشمند داشته در عمل محقق نشد و این کلیدواژه‌ای است که وزیر اقتصاد و رئیس سازمان مالیاتی بر آن تأکید کرده بودند. به گفته وی، در شرایطی هستیم که امکان آزمون و خطا نداریم، سازمان مالیات باید درباره اجرای قوانین بازنگری کند. همه در تحلیل، تبیین و تهیه لوایح می‌کوشند و حتی لایحه به دولت می‌آید و بعد از آن در مجلس تصویب می‌شود اما در اجرا با مشکل مواجه هستیم که نمونه آن اجرا نشدن سامانه پایانه فروشگاهی است. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه 10 میلیون پوز بانکی در کشور داریم که باید با همکاری سازمان امور مالیاتی و بانک مرکزی شناسه یکتا دریافت کنند، تصریح کرد: بیش از 40 درصد این پوزها پرونده مالیاتی ندارند، در حالی که تکلیف قانون بوده است.  

وی با اشاره به ابعاد طرح مالیات بر عایدی سرمایه گفت:‌ فعلا موضوع مالیات بر سهام نداریم. وزیر اقتصاد گفته است که درآمدهای مالیاتی 108 درصد تحقق دارد. این حرف کاملا درست است و باید تشکر کنیم. پورابراهیمی با اشاره به اینکه صحبت‌های بنده ناظر به عدم تلاش سازمان امور مالیاتی نیست، بلکه ناظر به فرآیندهاست، تصریح کرد: 40 درصد پوزهای بانکی پرونده مالیاتی ندارند که برای کشور فاجعه است. ضمن ارج نهادن به شما (رئیس سازمان مالیاتی) و مدیران مالیاتی، بحث ما بالاتر از رویه‌های جاری است. طبق آمارهای شما 370 هزار میلیارد تومان مالیات معوق وجود دارد که در دل آن مالیات صندوق توسعه ملی نیز هست. 

وی افزود: نیازمند تحول و خانه‌تکانی جدی در سازمان مالیاتی هستیم. صحبت از فرآیندهاست. من با فلان معاون و شما کاری ندارم، روند به گونه‌ای است که اجازه نمی‌دهد ممیزمحوری حذف شود و سامانه‌محوری جایگزین شود. مقاومت در بدنه مجموعه مالیاتی وجود دارد. 50 درصد از نیروهای مالیاتی، 6 درصد از مالیات را وصول می‌کنند؛ این موضوع را الاهم فالاهم کنید. چه کسی گفته نیرو در سازمان مالیاتی کم دارید؟‌ بودجه چند میلیارد دلاری برای نرم‌افزار شرکت بول فرانسه گذاشتند اما محتوا و موتور جست‌وجو وجود ندارد. بعد هم می‌گوییم اظهارنامه الکترونیکی می‌گیریم. تک‌تک صحبت‌های رئیس سازمان مالیاتی پاسخ دارد. کمک کنید تا در این مدت کوتاه هر چه سریع‌تر توافقی درباره مالیات بر عایدی سرمایه شکل بگیرد. 

 

* بدون مالیات بر عایدی سرمایه نمی‌توان تورم را کنترل کرد

وحید عزیزی، کارشناس مالیات ضمن اشاره به اهمیت برطرف کردن موانع تولید، مالیات بر عایدی سرمایه را ابزاری برای کنترل بازارهای غیرمولد دانست و یکی از ریشه‌های به‌ وجود آمدن تورم را نبود این قانون در کشور برشمرد. وی افزود: سال‌هاست با پیدایش نگاه پول درون‌زا، نگاه قدیمی منسوخ شده است و اعطای تسهیلات رابطه مستقیمی با سودآوری بازارها دارد. وی ادامه داد: در واقع مسؤولان اگر بتوانند بازارها را مدیریت کنند، می‌توانند تقاضای تسهیلات را نیز کنترل کنند، چرا که به دلیل سود بالا و ریسک پایین چنین بازارهای غیرمولدی، در نهایت تسهیلات به این بازارها انتقال پیدا می‌کند. عزیزی خاطرنشان کرد: در سایر کشورها در کنار برطرف کردن موانع تولید و کسب و کار، با اعمال قوانین مالیاتی در بازارهای غیرمولد، توازن در اقتصاد برقرار شده است و تا زمانی که بازده دارایی‌ها تنظیم نشود، نمی‌توان تورم را کنترل کرد. 

کارشناس مالیات با بیان اینکه افراد برجسته در کشور آمریکا نیز نظرات بسیار مهمی راجع به مالیات بر عایدی سرمایه داشته‌اند، گفت: به عنوان مثال دکتر لئونارد برمن، اقتصاددان و سیاست‌گذار مرکز سیاست مالیاتی آمریکا معتقد است عدم دریافت مالیات از عایدات سرمایه‌ای، فعالیت‌های «احمقانه» و «غیرتولیدی» را تشویق می‌کند و مقدار زیادی از سرمایه انسانی در پی آن هدر می‌رود و فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های سوداگرانه، همیشه نکبت‌بار، کثیف، غیرمولد و عقیم است که بر اثر اعمال مالیات بر عایدی سرمایه، دیگر وجود نخواهند داشت. عزیزی گفت: در اقتصاد‌های دنیا نیز در دهه‌های گذشته، مالیات بر عایدی سرمایه چه با PIT چه بدون PIT افزایش یافته است و کشورها بنا بر هدف‌گذاری خود تعاریف را مطرح می‌کنند. وی ادامه داد: اساسا در مطرح شدن تعدیل تورم یک انتقاد جدی وجود دارد و آن این است که بر اساس گزارشات سلیقه‌ای دستگاه‌ها انحراف ایجاد شد و سر زبان کارشناسان و مسؤولان دیگر نیز افتاد. کارشناس مالیات تأکید کرد: در بحث تورم باید این نکته مد نظر قرار گیرد که وقتی قرار است مسؤولان با پدیده‌ای مقابله کنند، باید با قوی‌ترین ابزار با آن مقابله شود. عزیزی گفت: البته برای اصابت این مالیات به هدف و به مشکل نخوردن مردم عادی، در طرح فعلی مجلس 99 درصد افراد معاف شده‌اند و یک درصد افراد که مشکل اصلی هستند، مورد هدف قرار گرفته‌اند. 

 

* ۹۵ درصد جامعه از مالیات بر عایدی سرمایه معاف هستند

علی ملکزاده، کارشناس اقتصاد گفت: اکثر مردم یعنی بیش از 95 درصد جامعه از مالیات بر عایدی سرمایه معاف هستند . 

وی با بیان اینکه برخی اشخاص خواستار تعدیل تورمی در طرح هستند، اظهار کرد: تعدیل تورمی در مالیات بر عایدی سرمایه به معنی آن است که بخشی از تورم را برای کسانی که خود موجب تورم شده‌اند، ببخشیم. ملکزاده خاطرنشان کرد: اینکه می‌گوییم مالیات بر عایدی سرمایه نباید تعدیل تورم شود به دلایلی از جمله مخدوش شدن عدالت، منفعت بردن ثروتمندان و بی‌اثر شدن عایدی سرمایه در جلوگیری از تورم است و اگر مالیات بر عایدی سرمایه تعدیل تورمی می‌شود باید سایر مالیات‌ها نیز تعدیل شود. ملکزاده با تأکید بر این موضوع که اثر قفل‌شدگی به خاطر تعدیل تورمی ایجاد می‌شود، گفت: زمانی که تورم را از افزایش قیمت دارایی حذف می‌کنیم، یعنی به طور نامحسوس می‌گوییم سوداگران به فعالیت‌های خود در بازارهای غیرمولد ادامه دهند و همین رشد تورم در کشور باقی بماند. وی افزود: طبق گزارش معاونت پژوهش سازمان امور مالیاتی، تعدیل تورم در مالیات بر عایدی سرمایه برخلاف عدالت مالیاتی است و اگر قرار باشد تعدیل تورم در مالیات بر عایدی سرمایه انجام گیرد، باید برای حفظ عدالت و کارایی نظام مالیاتی، سایر درآمدهایی که مشمول مالیات می‌شوند نیز تعدیل تورمی شوند. 

ملکزاده گفت: اینکه مطرح می‌شود در کشور ما تورم بالاست و نباید مالیات بر عایدی را کامل اعمال کنیم و کشورهای خارجی به دلیل تورم پایین و تک‌رقمی مالیات دارند، با مطالعات تجربه سایر کشورها منطبق نیست و طبق بررسی‌های صورت گرفته، تعدیل تورمی در کشورهای خارج زیان‌آور توصیف شده است و بررسی تجارب کشورهای جهان نشان می‌دهد، در نظر گرفتن یا نگرفتن تعدیل تورمی صرفا مرتبط با اهداف سیاست‌گذار بوده و ارتباطی با میزان تورم در کشورهای مورد بررسی ندارد. 

 

* مالیات بر عایدی سرمایه یک قرن است در جهان وجود دارد

استاد اقتصاد دانشگاه گفت: مالیات بر عایدی سرمایه بیش از یک قرن است که در جهان معرفی شده و از مالیات‌های تنظیمی است که بسیاری از دولت‌ها برای کنترل رفتارهای سوداگرانه از آن استفاده می‌کنند. ایزدخواستی افزود: مالیات بر عایدی سرمایه به عنوان یکی از اجزای مالیات بر درآمد در بسیاری از کشورهای جهان بر منافع حاصل از دارایی وضع می‌شود و برای کارایی نظام مالیاتی باید پایه‌های مالیاتی گسترش یابد. وی درباره ایجاد توازن و سنگینی کفه ترازو در فعالیت‌های مولد گفت: در برخی پایه‌های مالیاتی مانند تولید باید نرخ کاهش یابد و برخی پایه‌های مالیاتی دیگر که بر سوداگران وضع می‌شود، نیاز به افزایش نرخ دارد. ایزدخواستی گفت: البته برای اخذ مالیات‌ها باید زیرساخت‌ها فراهم و سامانه‌ای وجود داشته باشد تا همه چیز شفاف باشد و مردم نیز در اجرای مالیات‌ها همراهی کنند. این استاد دانشگاه تأکید کرد: مهم‌ترین جنبه مالیات، عدالت مالیاتی و ایجاد ثبات در اقتصاد است؛ در حالی ‌که دولت نگاه درآمدی به مالیات دارد. 

 

* مالیات بر عایدی سرمایه؛ تنظیم‌گر بازار

نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نرخ مالیات بر عایدی سرمایه برای معاملات کمتر از یک سال ۳۵ درصد است، گفت: می‌توان پس از ایجاد ثبات در بازارها این رقم را کاهش داد. سید احسان خاندوزی گفت: ترجیح ما در کمیسیون اقتصادی مجلس این بود که امروز درباره نهایی شدن لایحه مالیات بر عایدی صحبت می‌کردیم اما در سطوح بالاتر در دولت موانعی پیش آمد که این اتفاق رخ نداد. هر چند که در سطر به سطر طرح موجود با کمک سازمان مالیاتی و نظرات مرکز پژوهش‌های مجلس و دوستان دیگر به این نقطه رسیده است. در حال حاضر 4 بازار در طرح مالیات بر عایدی سرمایه در نظر گرفته شده است اما در کنار آن معافیت‌هایی نظیر معافیت داشتن منزل و خودرو به تعداد اعضای خانوار در نظر گرفته شده است. نرخ عایدی‌های سرمایه موجود در این طرح به ۲ دسته تقسیم شده است. دسته اول عایدی‌ای است که مربوط به معامله‌های کمتر از یک سال است که نرخ آن برای دارایی‌های مختلف به صورت میانگین 35 درصد است.  درباره دارایی‌های طلا و ارز از اظهارنامه‌های الکترونیکی کمک گرفته می‌شود. برای جلوگیری از دور زدن قانون، اشخاص حقوقی شامل این طرح شده‌اند. لازمه اجرای درست این طرح این است که حساب‌های تجاری و غیر‌تجاری افراد تفکیک شود و در نهایت پوشه مالیاتی مودی را تکمیل کند. تصور ما این است که اجرای این مصوبه می‌تواند بستر مناسبی را برای اجرای PIT فراهم کند و کشوری که نتواند این مصوبه را اجرا کند، نمی‌تواند PIT را نیز اجرا کند. تفکر ما این است که اصلا این قانون باید کارکرد تنظیم‌کنندگی داشته باشد. در حال حاضر ما دچار یک هرج‌و‌مرج در بازارهای مالی هستیم، بنابراین سختگیری در اجرای این طرح لازم است. می‌توان پس از با ثبات‌تر شدن بازارهای مالی نرخ مالیات بر عایدی سرمایه را کاهش داد.