گروه سیاسی: بن‌بست مذاکرات بین‌الافغانی در دوحه بین گروه طالبان و دولت افغانستان و امتناع طالبان از حضور در استانبول برای پیگیری مذاکرات، نشان از کمرنگ شدن تاثیر راه‌حل سیاسی برای رفع بحران افغانستان داشت. ابتکار جمهوری اسلامی ایران در تدارک مذاکره‌ای مجدد بین طرفین درگیر جنگ در قالبی جدید امیدهای بسیاری را برای به نتیجه رسیدن راه‌حل سیاسی زنده کرد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، نشست گفت‌وگوهای بین‌الافغانی با حضور نمایندگان دولت افغانستان، شخصیت‌های عالی جمهوریت و هیأت عالی سیاسی طالبان صبح روز گذشته ۱۶ تیرماه به میزبانی جمهوری اسلامی ایران با سخنرانی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در تهران آغاز شد. 

پیش از این «سیدرسول موسوی» دستیار وزیر امور خارجه و مدیرکل آسیای جنوبی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در توئیتی از حضور همزمان ۴ هیأت از افغانستان در تهران خبر داد و نوشت: تهران میزبان همزمان ۴ هیأت افغان شامل هیأت کمیسیون فرهنگی پارلمان افغانستان، هیأت عالیرتبه سیاسی طالبان، هیأت عالی‌رتبه سیاسی جمهوریت و هیأت عالی ناظر بر روند تثبیت هویت اتباع است. 

گفتنی است رهبری هیأت جمهوری اسلامی افغانستان در این دور از مذاکرات را «یونس قانونی» وزیر پیشین امور داخله افغانستان و رهبری هیأت مذاکراتی گروه طالبان را «عباس استانکزی» معاون دفتر این گروه بر عهده دارند. 

گفتنی است رسانه‌های افغانستان پیش از این از سفر برخی رهبران سیاسی افغان و رهبران سیاسی طالبان به تهران خبر دادند. «یونس قانونی»، «کریم خرم»، «ارشاد احمدی»، «محمدالله بتاش»، «ظاهر وحدت» و «سلام رحیمی» اعضای هیأتی سیاسی هستند که از کابل به تهران آمده است. نگاهی به این ترکیب نشان می‌دهد تقریبا این گروه از تمام اقوام و جهت‌ها نمایندگی کرده و می‌تواند تسهیل‌گر خوبی برای ادامه این گفت‌وگوها در آینده باشد. از سوی دیگر، رهبران ارشد سیاسی طالبان نیز به تهران آمده‌اند که این خود نشان از عزم جدی این گروه برای حاضر شدن در میز مذاکرات بین‌الافغانی دارد. 

 

* احیای راه‌حل سیاسی با ابتکار تهران

پس از توافق طالبان با ایالات متحده در سال 98، مذاکرات بین‌الافغانی میان طالبان و نمایندگان گروه‌های مختلف افغانستان به نمایندگی از دولت آغاز شد. چندین دور مذاکرات ما بین این ۲ گروه عملا نتیجه‌ای به همراه نداشت و روند آن متوقف شد. 

در آخرین تلاش‌ها قرار بود نشستی با حضور نمایندگان ۲ طرف در شهر استانبول ترکیه برگزار شود که طالبان به دلایلی از جمله مخالفت با حضور نظامیان ترکیه در فرودگاه کابل به منظور تامین امنیت این فرودگاه، از شرکت در آن خودداری کرد. 

شدت‌ یافتن نبرد در داخل افغانستان و سقوط تعدادی از ولسوالی‌های شمال این کشور به دست طالبان به عقیده بسیاری نشان از بن‌بست مذاکرات سیاسی برای حل بحران افغانستان داشت. پیشروی‌های روزانه طالبان از یک طرف و اعلام خروج نیروهای نظامی برخی کشورهای عضو ناتو عملا باعث شد کار برای دولت مرکزی افغانستان دشوارتر از گذشته شود. 

موضع جمهوری اسلامی ایران همواره طی 20 سال گذشته و به طور خاص در مقطع کنونی حمایت از دولت مستقر افغانستان و منافع مردم این کشور بوده است. به همین دلیل از آغاز با شکل‌گیری مذاکرات طالبان با ایالات متحده در زمان ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ مخالفت کرد. از نظر ایران هر کنشی که به اسم صلح و پایان گرفتن جنگ داخلی در افغانستان صورت می‌گیرد باید با نظارت دولت مرکزی این کشور، با در نظر گرفتن منافع تمام مردم و به طور شفاف باشد. این در حالی است که در آن مذاکرات، دولت مرکزی افغانستان نادیده گرفته شد و همچنین نماینده‌ای از اقوام و گروه‌های گوناگون حضور نداشت. 

در ماه‌های گذشته جمهوری اسلامی ایران در راستای استقرار صلح در افغانستان، کارهای گوناگونی انجام داده است. یکی از کارهایی که در رسانه‌ها بازخوردهای بسیاری را دریافت کرد سفر هیأتی از طالبان به تهران و گفت‌وگو با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران بود. این سفر که مسبوق به سابقه نیز بود با اطلاع و نظارت دولت مرکزی افغانستان انجام شد. وزارت خارجه افغانستان در بیانیه‌ای بر این مساله صحه گذاشت و اعلام کرد از جزئیات این گفت‌وگوها آگاه شده است. 

جمهوری اسلامی ایران همواره از استقرار آرامش و شکل‌گیری دولتی متشکل از همه‌ اقوام دفاع کرده است. علت این امر را می‌توان منافع مشترک ۲ کشور ایران و افغانستان دانست. برای ایران افغانستانی آرام و بدون تنش تامین‌کننده‌ منافعش است، زیرا در این صورت از ناامنی در مرزهای شرقی و همچنین هجوم سیل مهاجران جنگ‌زده از افغانستان مصون خواهد بود. این معادله برای پاکستان معکوس است. به این معنا که برای پاکستان افغانستانی ناامن یا افغانستانی با دولتی ضعیف مطلوب است، زیرا با حضور دولتی قوی در افغانستان امکان دارد برخی ادعاهای مرزی به طور خاص درباره‌ خط مرزی دیورند از جانب این دولت علیه پاکستان مطرح شود. 

شکل‌گیری مذاکرات بین‌الافغانی این‌بار به میزبانی تهران و با قالبی جدید مزایای بسیاری به دنبال دارد. نخستین مزیت این مذاکرات، قوت گرفتن راه‌حل سیاسی برای حل بحران افغانستان است که امید مردم این کشور را زنده می‌کند. دومین مزیت حذف سایه‌ ایالات متحده از سر گفت‌وگوهای بین‌الافغانی است که ابتکار عمل را به دست طرف‌های افغانستان و کشورهای منطقه خواهد داد تا دستیابی به نتیجه مثبت سهل‌تر شود. به عنوان سومین مزیت می‌توان به پایان دادن حملات رسانه‌های جریانات غربگرا به جمهوری اسلامی با گزاره‌ حمایت از طالبان(!) اشاره کرد.