گروه بین‌الملل: در حالی که مقامات اماراتی وقوع انفجار بامداد پنجشنبه در بندر «جبل علی» دوبی را ناشی از اشتعال مواد شیمیایی در یک کانتینر مربوط به کشتی خارجی عنوان کردند اما قبول غیرعمد بودن این آتش‌سوزی گسترده در بحبوحه علنی شدن اختلافات بین عربستان و امارات چندان منطقی نیست. این موضوع زمانی توجه بیشتری را به خود جلب می‌کند که بدانیم طی یک هفته اخیر نیروهای نیابتی ۲ کشور در مناطق جنوبی یمن نیز بشدت با یکدیگر درگیر شدند و به نظر می‌رسد منطقه خلیج‌فارس از این پس شاهد سطح بیشتری از درگیری‌ها بین این دو متحد سابق و رقیب کنونی باشد. با فرض این گزاره و آگاهی از این موضوع که عربستان سعودی دستور کار خود را بر خارج کردن شرکت‌های سعودی از دوبی و مقابله با صنعت توریسم آن بنا نهاده است، وقوع حوادث اینچنینی در دوبی که قطب تجاری و سرمایه‌گذاری امارات است، از نشانه‌های اصلی نمایان‌کننده اختلافات ۲ طرف لحاظ می‌شود. این در حالی است که اقدامات تنش‌زای امارات در چند سال اخیر در منطقه غرب آسیا و خلیج‌فارس سبب شده این کشور برخلاف تصورات قبلی، از منظر امنیتی با تهدیدات جدی و چندجانبه مواجه شود؛ تهدیداتی که شاید نه از جانب دولت‌ها که از سوی برخی گروه‌های و جریان‌های ضدصهیونیستی عملیاتی شود. 

 

* آتش‌سوزی در بزرگ‌ترین بندر دوبی

به گزارش «وطن‌امروز»، بامداد پنجشنبه بود که منابع محلی گزارش‌های تایید‌نشده‌ای از وقوع انفجار مهیب در شهر دوبی واقع در امارات عربی متحده مخابره کردند. ساعاتی پس از آن خبرگزاری اسپوتنیک به نقل از توئیتر دفتر رسانه‌ای دوبی اعلام کرد: «آتش‌سوزی ناشی از انفجار درون کانتینر موجود در یک کشتی در بندر جبل علی کنترل شده است و هیچ‌گونه تلفاتی گزارش نشده است». در همین حال سرلشکر عبدالله خلیفه المری، رئیس پلیس دوبی در اظهارات تلویزیونی با بیان اینکه وقوع حریق ناشی از مواد اشتعال‌زا در یکی از کانتینرها بوده است، تاکید کرد آتش‌سوزی مهار شده است. المری تصریح کرد در بین خدمه کشتی در بندر لنگر انداخته، هیچ زخمی یا تلفاتی برجای نماند. وی گفت هیچ ماده رادیواکتیوی وجود ندارد و آتش‌سوزی ناشی از اصطکاک یا درجه حرارت بالا بوده است. پیش از این اظهارات، رسانه‌های اماراتی خبر داده بودند: «آتش‌سوزی ناشی از انفجار هدفمند در جنوب دوبی، در نزدیکی مخازن سوخت رخ داده است». خبرگزاری «آسوشیتدپرس» نیز نوشت: «انفجاری که در بندر جبل علی رخ داد، بسیاری از خانه‌های این شهر را لرزاند اما این آتش‌سوزی هیچ مصدومی بر جا نگذاشته است». دفتر رسانه‌ای حاکم دوبی نیز اعلام کرد: «تیم‌های دفاع مدنی در حال اطفای آتش‌سوزی ناشی از انفجار کانتینر در بندر جبل‌علی هستند». شبکه «الجزیره» به نقل از خبرگزاری «رویترز» هم گزارش داد صدای انفجار مهیب در دوبی شنیده شده ولی دلیل انفجار نامعلوم است. خبرنگار سی‌ان‌ان نیز این آتش‌سوزی را ناشی از انفجار در یک کشتی با پرچم کومور در بندر جبل‌علی عنوان کرد. 

بندر جبل علی که توسط سازمان بنادر بین‌المللی دوبی اداره می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین بنادر در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود و محل تخلیه و بارگیری عمدتا به آفریقا و آسیای دور و همچنین شبه‌قاره هند است. این بندر علاوه بر دارا بودن یک منطقه آزاد صنعتی، کارخانه «دوبال» به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های آلومینیوم در خاورمیانه را در خود جا داده است. منطقه جبل علی در فاصله 30 کیلومتری از مرکز شهر دوبی واقع شده است. 

 

* گمانه‌زنی‌ها پیرامون عمدی‌بودن انفجار

در این بین خبرگزاری فرانسه به نقل از یک مشاور اماراتی نزدیک به مقامات این کشور آورده است عربستان سعودی ضربات مخفیانه‌ای به امارات وارد کرده است. این مشاور نزدیک به محافل حکومتی امارات که خواست نامش فاش نشود، می‌گوید: برخی ضربات مخفیانه از سوی همسایه ما وجود داشته است اما ان‌شاء‌الله اوضاع تحت کنترل خواهد بود. 

کانال تلگرامی «صابرین‌نیوز» نیز با انتشار تصویری از شعله‌های آتش در این بندر، به نقل از منابع محلی نوشت: گفته می‌شود بندر جبل علی هدف حمله قرار گرفته است. این منبع عراقی گزارش داد: «گزارش‌های اولیه حاکی از هدف قرار دادن مخازن نفت در این بندر است. بندر جبل علی شامل یک پایگاه هوایی متعلق به آمریکایی‌هاست». این انفجار اندکی پس از درگیری عربستان سعودی و امارات بر سر افزایش میزان تولید و صادرات نفت در اجلاس نفتی اوپک پلاس رخ داد. روز چهارشنبه نیز عربستان سعودی برای حمله به عدن و مقابله با جناح‌های شورای انتقالی وابسته به امارات، به نیروهای «علی المحسن» چراغ سبز داد. همزمان با این انفجار، کاربران سعودی شبکه‌های اجتماعی، کارزار تحریم محصولات وارداتی از امارات عربی متحده با هشتگ «جبل علی» را آغاز کردند و از مقامات کشورشان خواستند کالاهایی را که از امارات وارد می‌شوند تحریم کنند. دلیل ادعایی آنها نیز این بود که این کالاها بی‌کیفیت، فاسد و تقلبی هستند. 

 

* پایان روزگار خوش امارات- عربستان

بعد از علنی شدن اختلافات امارات و عربستان در جریان جلسه  اوپک پلاس که وزرای انرژی 2 کشور صراحتا مواضع تندی علیه سیاست‌های یکدیگر اتخاذ کردند، اکنون به نظر می‌رسد آخرین ملاحظات پیرامون حفظ اتحاد سیاسی- استراتژیک بین عربستان و امارات رنگ باخته است. با آنکه پادشاهی سعودی همواره در 3 دهه‌ گذشته سعی داشته در قالب شورای همکاری خلیج‌فارس سیادت خود را بر شیخ‌نشین ابوظبی و امیرنشینان پادشاهی‌های حاشیه جنوبی خلیج‌فارس حفظ کند اما در سال‌های اخیر عربستان سعودی در پی رویکردهای غیرمعقول ولیعهدی چون بن‌سلمان که در عمل زمام همه امور حکومتی را در اختیار گرفته است، در پرونده‌های متعدد منطقه‌ای و بین‌المللی دچار اشتباهات راهبردی شده که آشکار شدن اختلافات با امارات و سر باز زدن آل‌نهیان از فرامین آل‌سعود یکی از تبعات این اقدامات است؛ اختلافاتی که ابتدا در جریان تجاوز نظامی ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان و همراهی چندین کشور عربی و آفریقایی از جمله امارات به یمن در قالب مسائل تاکتیکی بروز کرد اما بعد از آن تحت تاثیر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی این شکل از رابطه امارات و عربستان در عرصه‌های روابط سیاسی، روابط فرامنطقه‌ای و اختلاف نظر پیرامون اتخاذ موضع علیه کشورهای منطقه نظیر قطر نیز نمایان شد. بر این اساس به نظر می‌رسد این روند ادامه‌دار باشد و 3 حوزه نفت، مناطق تحت درگیری در غرب آسیا و شمال آفریقا و سرمایه‌گذاری خارجی و توریسم عرصه‌های تقابل جدی ۲ طرف باشد. در این بین نقش بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نظیر ایران، ترکیه، مصر، عراق، قطر، اردن، یمن، ایالات متحده، چین و رژیم صهیونیستی در کنش و واکنش این دو در برابر یکدیگر قابل توجه است. 

 

* مشت آهنین علیه دوبی

رقابت اقتصادی میان ۲ کشور که با سیاست‌های آشکار محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی و اصرار برای رقابت با امارات در زمینه گردشگری موجب کاهش تعداد گردشگران سعودی در امارات می‌شود و همین امر موجب نگرانی ابوظبی شده، به عنوان یکی از زمینه‌های جدی اختلاف و تنش بین ریاض و ابوظبی مدنظر قرار می‌گیرد. از سوی دیگر عربستان سعودی اخیرا در یک تصمیم ناگهانی اعلام کرد شرکت‌های فعال در اراضی آن باید مقرهای خود را از امارات به عربستان منتقل کنند و هر شرکتی که این دستور را نقض کند، از تمام فعالیت‌های خود منع خواهد شد. این تصمیم ضربه مهلکی به اقتصاد امارات وارد خواهد کرد، بویژه برای دوبی بسیار زیانبار خواهد بود، چرا که مقر اصلی شرکت‌های مذکور در آنجا قرار داشته و درصد زیادی از آنها سعودی هستند. از این رو می‌توان آتش‌سوزی در دوبی را حتی در صورت رد کردن فرض خرابکاری هم در راستای منافع کلان عربستان قلمداد کرد.