عباس اسماعیل‌گل: محسن اسلام‌زاده، مستندساز مطرح جدیدترین اثرش را با عنوان «زندگی میان پرچم‌های جنگی» درباره افغانستان منتشر کرد. وی تاکنون آثاری چون «اسرار زندان ابوسلیم»، «به دنبال صلح»، «روز ناتمام من و فرمانده» و «تنها میان طالبان» را تولید کرده است که اغلب این آثار از پرسروصداترین مستند‌های چند سال اخیر محسوب می‌شوند. 

مستند «زندگی میان پرچم‌های جنگی» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محسن اسلام‌زاده این روزها برای نخستین‌بار از شبکه‌های برون‌مرزی چون پرس تی‌وی روی آنتن رفته و همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد از سوی مخاطبان مورد اقبال قرار گرفته است. همچنین این مستند طی روزهای آینده از سوی سایت عماریار اکران آنلاین می‌شود. محسن اسلام‌زاده که پیش از این «تنها میان طالبان» را سال 93 ساخته است و «زندگی میان پرچم‌های جنگی» دومین مستند او با سویه روشنگری درباره ماجرای طالبان در افغانستان به شمار می‌رود، در خلال این مستند به حضور و نقش‌آفرینی گروه‌ها و نحله‌های فکری مختلفی می‌پردازد که در افغانستان پرچم‌ برافراشته‌اند و آدم‌‌هایی را به مخاطبان خود معرفی می‌کند که تحت لوای آن پرچم‌ها یک کار می‌کنند: جنگیدن با یکدیگر. از سوی دیگر دوربین این مستند نقبی به دل مصائب مردم افغانستان ‌زده و با حضور در میان طالبان کوشیده تا حقایقی کمتر دیده شده از بطن زندگی مردم این کشور را ترسیم کند. همچنین در این مستند، علاوه بر طالبان، حضور داعش در افغانستان بحران‌زده را نیز به تصویر کشیده است. تولید «زندگی میان پرچم‌های جنگی» از سال ۹۷ شروع شده، ۱۹ ماه زمان برده و اسلام‌زاده و گروهش ۳۲ روز در میان گروه‌های مختلف در نقاط خطرخیز افغانستان به تصویربرداری و گفت‌و‌گو با نیروهای دولتی، طالبان و... پرداخته‌اند. این مستند در ۴ استان سرپل، جوزجان، فاریاب و بادغیس تصویربرداری شده است اما بیشتر سکانس‌ها مربوط به فاریاب می‌شود. 

یکی از ویژگی‌های مستندهای اسلام‌زاده این است که تمام آثار این مستندساز از دغدغه‌های روز دنیا نشأت می‌گیرد که برای تولید برخی از این آثار تا پای مرگ هم جلو رفته است. در این بین می‌توان به ریسک بالای حضور در میان طالبان برای مستند «تنها میان طالبان» اشاره کرد، همچنین این مستندساز در جریان ساخت مستند «روز ناتمام من و فرمانده» در ۸ فروردین ۱۳۹۴ در نزدیکی تکریت در یکی از آخرین عملیات‌های پاکسازی داعش از این منطقه، بر اثر انفجار یک گلوله آر‌پی‌جی مجروح شد و ۱۵ ترکش به بدن او برخورد کرد که همه این موارد موجب شده تا از اسلام‌زاده به عنوان یک مستندساز بحران نام برده شود. 

محسن اسلام‌زاده در سال‌های اخیر جوایز و افتخارات بسیاری را در عرصه‌های بین‌المللی و داخلی سینما به دست آورده است که می‌توان به کسب جایزه بهترین فیلم بخش مستند دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم ماربیا، جایزه بهترین فیلم بلند مستند جشنواره بین‌المللی فیلم آتن در سال ۲۰۱۷، درخشش در جشنواره الجزیره در سال ۲۰۱۳ برای فیلم «اسرار زندان ابوسلیم»، جایزه پنجمین دوره جشنواره عمار برای فیلم «اهل سنت ایران»، جایزه بخش بین‌الملل چهارمین دوره جشنواره عمار به خاطر فیلم «سفر به دیار پشتون‌ها»، رتبه نخست بخش ویژه جشنواره رویش به خاطر فیلم «مادران انقلاب» و جایزه بخش بین‌الملل سومین جشنواره عمار به خاطر فیلم «اندیشه حیات» اشاره کرد. 

 

* زندگی مردم را از میان جنگ‌ها روایت کردیم

محسن اسلام‌زاده، کارگردان و تهیه‌کننده مستند «زندگی میان پرچم‌های جنگی» درباره انگیزه‌هایش از تولید این مستند گفت: مستند «تنها میان طالبان» که چند سال پیش ساختم به یک تجربه منحصر‌به‌فرد برایم تبدیل شد، زیرا مدتی را با طالبانی که برای خیلی‌ها رمزآلود بود، زندگی کردم و از آنجا که این مستند با استقبال عجیب مخاطبان روبه‌رو شد، تصمیم گرفتم مستند دومی را درباره حضور داعش در افغانستان جلوی دوربین ببرم. 

وی گفت: برای ساخت این مستند، سال 1397 یک سفر تحقیقاتی به نقاطی از افغانستان که داعش حضور پررنگی در آنجا داشت، رفتم. یکی از این مناطق در شمال افغانستان بود که مرز آسیای میانه نیز به شمار می‌رفت و در واقع ساخت مستند «زندگی میان پرچم‌های جنگی» را در شهریور سال ۱۳۹۷ به طور رسمی آغاز کردم و حدود ۱۹ ماه کار تولید آن طول کشید. برای ساخت این مستند همچنین به مناطق تحت تسلط دولت رفته و با نیروهای دولتی درباره داعش، طالبان، جنگ افغانستان و مناطق تحت سیطره طالبان گفت‌و‌گو کردم. 

این مستندساز در ادامه خاطرنشان کرد: تا قبل از این مستند، سفرهای مختلفی برای تولید مستند به افغانستان داشتم اما با تولید این مستند تصوراتم از وضعیت داخلی افغانستان تغییر کرد، زیرا تا قبل از آن فکر می‌کردم طالبان به طور کلی از صفحه جغرافیای افغانستان حذف شده است اما در سفر آخرم مشاهده کردم که قسمت اعظمی از مساحت افغانستان تحت کنترل طالبان است و رسانه‌ها خیلی به این مساله نپرداختند. 

اسلام‌زاده درباره تفاوت‌های این فیلم با مستند «تنها میان طالبان» گفت: در مستند «تنها میان طالبان» آنطور که باید نتوانستم به زندگی مردم عادی افغانستان بپردازم اما در مستند «زندگی میان پرچم‌های جنگی» نهایت تلاش خود را کردم زندگی مردم افغانستان را از میان این جنگ‌ها به تصویر بکشم، زیرا در افغانستان شهرهایی به چشم می‌خورد که اداره‌اش هر روز دست یک جریان است و آنها هر کدام با توجه به رویکردشان بر زندگی مردم افغانستان تاثیر می‌گذارند به همین خاطر نام مستند را «زندگی میان پرچم‌های جنگی» گذاشتم، چون متأسفانه در افغانستان پرچم‌های متعددی وجود دارد که افراد در زیر آنها با یکدیگر در حال جنگ هستند. 

وی در ادامه درباره پخش مستند «زندگی میان پرچم‌های جنگی» در شبکه‌های برون‌مرزی چون پرس‌تی‌وی گفت: پرس‌تی‌وی همچنان مخاطبانش را در شبه‌قاره هند که طالبان و داعش جزو مسائل اصلی آن مناطق هستند، حفظ کرده که بدون شک پخش این مستند از شبکه پرس‌تی‌وی تاثیرات خود را در آینده نزدیک خواهد گذاشت و شاهد بازخوردهایش خواهیم بود. 

کارگردان «تنها میان طالبان» گفت: پخش مستند «زندگی میان پرچم‌های جنگی» پرده از راز بزرگی به نام طالبان برمی‌دارد و به سوالاتی را که در ذهن مخاطب خارجی درباره حضور داعش در افغانستان شکل گرفته است، پاسخ می‌دهد. برای خود من هم پخش مستند از پرس‌تی‌وی خیلی حائز اهمیت است، چرا که در گستره جهانی دیده می‌شود که این مساله برای مستندساز از اهمیت بالایی برخوردار است. 

وی در ادامه به سختی‌های تولید این مستند اشاره کرد و گفت: در این مستند جنگ را از ۲ زاویه متفاوت روایت کرده‌ایم که برای هر روایت با تهدیدهای بسیاری مواجه بودیم، به عنوان مثال در اواسط تولید این فیلم بود که طالبان با ساخت آن مخالفت کرد و برای مدتی در روستایی به ما اجازه حرکت نداد ولی ما همه تلاش‌مان را کردیم از موقعیت‌های پیش‌آمده استفاده کنیم تا بتوانیم فیلم بهتری بسازیم. این سفر بسیار سخت بود و حس می‌کردم که شاید بازگشتی در کار نباشد.  این کارگردان در پایان گفت: جا دارد از عوامل مستند «زندگی میان پرچم‌های جنگی» قدردانی کنم. از پژوهشگر: سیدحسام رضوی، نویسنده: فرید دغاغله، تصویربردار: مهدی خوش‌‌نژاد،‌تدوینگر: فرید دغاغله، طراحی و ترکیب صدا: محمدحسین ابراهیمی و گوینده: فرید دغاغله تشکر می‌کنم که اگر همکاری هر کدام از این عزیزان نبود کار با مشکل مواجه می‌شد.