الیور استون با مستند سیاسی جدیدش با عنوان «بازدید جیافکی: از میان ذرهبین» در جشنواره کن 2021 حضور پیدا کرده است. کارگردان سرشناس آمریکایی که مهمترین فیلم سینمایی هالیوود درباره ترور جان اف کندی، رئیسجمهور مقتول ایالات متحده را در سال 1991 روی پرده برد، این بار در مستندی در همین باره، پایان باز «جیافکی» را با حکمی صریح میبندد و با دراز کردن انگشت اتهام به سوی سازمان سیا به عنوان قاتل کندی، تلاش میکند به ابهام 58 ساله در این باره پایان دهد.
استون که با این مستند به ژانر مورد علاقهاش یعنی روایتهای داغ و جنجالی درباره شخصیتهای برجسته سیاسی همانند سینماییهای جیافکی و نیکسون و مستند زندگی فیدل کاسترو بازگشته، همه تلاش خود را کرده قضاوت صریحش درباره سرنوشت کندی در جدیدترین اثر خود را با اظهارنظرهایی توفانی به مناسبت رونمایی از مستند «بازدید جیافکی: از میان ذرهبین» برجستهتر کند. خالق 74 ساله «قاتلین بالفطره»، «متولد چهارم جولای» و «والاستریت» نقبی هم به سیاست امروز آمریکا میزند و میگوید باراک اوباما، رئیسجمهور ایالات متحده در فاصله سالهای 2009 تا 2017 نیز در کاخ سفید در وحشت ترور به سر میبرده است.
استون درباره انگیزه ساخت این مستند میگوید: «راب ویلسون، تهیهکنندهام گفت بیا مستندی بسازیم که به مردم نشان دهد حقایق بیشتری وجود دارد که گفته نشده است. در زمان اکران فیلم حقانیت آن را زیر سوال برده بودند اما حمایتهای زیادی هم از فیلم شد. مثلا راجر ایبرت، منتقد معروف سینما گفت من تاریخدان نیستم، منتقد فیلم هستم اما میتوانم به شما بگویم فیلم، درست به نظر میرسد. فضای شک و تردید نسبت به ترور کندی مدنظر ما بود که در فیلم درست از آب درآمد».
او 30 سال پیش در سینمایی «جیافکی» پلیسی را به تصویر میکشد که در جریان بررسی ترور کندی به آنچه رسانههای رسمی گفتهاند شک میکند و متوجه میشود معرفی فردی به عنوان ضارب کندی، یک شوی رسانهای بوده و دستهایی پشت پرده ترور مشهور 1963 در دالاس وجود داشته است. حالا استون به این موضوع صریحا اعتراف میکند: «در آن زمان ما سادهلوح و نادان بودیم، هر چیزی که دولت میگفت را میپذیرفتیم حال آنکه از اول همه اطلاعاتی که درباره ترور کندی گفته شده کاملا غلط بوده است: تفنگ، اثر انگشت، بالستیکها و مسیر گلوله. اما حالا اطلاعات تازهای درباره قتل کندی به دست آمده که آماده انتشار است اما عجیب اینکه ترامپ که گفته بود آنها را منتشر میکند، طی چند ساعت نظرش را عوض کرد».
جالب اینکه خود استون هم با وجود اینکه معتقد است در مستندش بهترین جمعبندی را برای این پرونده داشته اما میگوید همچنان همه اسناد را در اختیار ندارد.
حرف آخر او در «بازدید جیافکی» این است: کندی توسط سازمان جاسوسی مرکزی آمریکا ترور شد، چون میخواست در مقابل دستگاه نظامیگری عظیم آمریکا بایستد.
او شرح میدهد: «لی هاروی اسوالد (که به عنوان ضارب کندی معرفی شد) بشدت در ارتباط با سیا بود. میدانستیم آن شواهد اصیلی که کمیسیون وارن به ما ارائه میداد- مثل گلولهها، مسیر شلیک، سلاح خودکار و کالبد شکافی- همه قلابی است. انگیزه اصلی (ترور) تغییر بود. کندی داشت بیش از حد تغییر ایجاد میکرد. حالا ما یک بخش نظامی داریم که 50 درصد بودجهمان را میبلعد. شرمآور است. دستمان هم به ارتش و سازمانهای اطلاعاتی نمیرسد».
دست آخر کنایه میزند: «اگر آمریکا این (مستند) را اکران نکند، یک جای کار این کشور میلنگد و جایی فساد وجود دارد. سانسور با رؤیای آمریکایی در تضاد است. سلایق مردم تغییر نکرده، بلکه مدیریت شده است. یک امپراتوری وحشتزده از انکار، نسبت به همه چیز تدافعیتر و حساستر برخورد میکند».
استون در پایان صحبتهایش در کن، تلاش میکند این فیلم مستند درباره آمریکای قرن گذشته را با یکسری مستندات شفاهی درباره آمریکای قرن بیستویکم تکمیل کند. او جمعبندیاش از حاکمیت فعلی ایالات متحده را اینطور تکمیل میکند: «کندی آخرین رئیسجمهور آمریکا بود که واقعا میخواست کاری در جهان کند. حالا اوضاع از 22 نوامبر 1963 تغییر کرده. تا زمانی که آژانسهای اطلاعاتی و نظامی مسائل مهمی چون امنیت ملی و استراتژی را در دست دارند، آمریکا مانند گذشته و زمان کندی نخواهد شد». بدین ترتیب به استادانهترین شکل ممکن میگوید کاخ سفید و رئیسجمهور در اداره ایالات متحده هیچ کارهاند. سپس برای آنکه مطمئن شویم ساکنان کاخ سفید، مترسکهای ترسان و لرزان از حاکمیت امنیتی و نظامی بیش نیستند، از یک راز بزرگ پرده برمیدارد.
این آمریکایی ناآرام در کنفرانس خبریاش در کن برای خبرنگاران بهت زده تعریف میکند: «اوباما وقتی رئیسجمهور شد، یکی از بزرگترین نگرانیهایش این بود که یک وقت چون نخستین رئیسجمهور سیاه است، ترور نشود! فکر میکنم ترسیده بود. نمیدانم فقط از روی رفتارش نتیجهگیری میکنم: به هیچکس حمله نکن و در همه زمینهها میانهرو باش!»