بازار سیمان این روزها در حالی دستخوش قیمت‌گذاری نجومی و عرضه چند برابر قیمت مصوب است که شاهد کشمکش بخش‌های مختلف بر سر عرضه یا عدم عرضه این محصول در بورس کالا هستیم.  مدتی است قیمت‌ها در بازار سیمان روند افزایشی به خود گرفته و نرخ هر پاکت 50 کیلویی سیمان تا 110 هزار تومان یعنی 5 برابر قیمت مصوب نیز بالا رفته است. در این میان، همزمان با قطع برق کارخانه‌های تولید سیمان، کشمکش‌هایی بر سر عرضه شدن یا نشدن این محصول استراتژیک در بورس کالا نیز شکل گرفته و ظاهرا قرار است در جلسه‌ای در این باره تصمیم‌گیری شود.  به گفته مسؤولان بورس کالا، تا پیش از قطع برق کارخانه‌های سیمان هفته‌ای 645 هزار تن از این محصول در بورس عرضه می‌شد، در حالی که پس از قطع برق کارخانه‌ها و کاهش تولید سیمان، میزان عرضه این کالا در بورس به هفته‌ای 220 هزار تن رسیده و همین مساله باعث کمبود سیمان در بازار شده است. 

 

* بورس سیمان، گروگان گرفتن مردم است

وزیر راه‌و‌شهرسازی گفت: ورود سیمان و فولاد به بورس یک نوع گروگان گرفتن مردم است که با این قضیه مخالفم و اعضای دولت نیز با من هم‌نظرند. محمد اسلامی در یک برنامه تلویزیونی درباره گرانی‌های اخیر سیمان و فولاد اظهار کرد: متاسفانه در کشور ما از هر مشکلی که پیش می‌آید برخی افراد سوءاستفاده می‌کنند. این قطعی برق که به علت کمک به زندگی مردم بود، همزمان شد با اقدامی که دولت هیچ نقشی در آن ایفا نکرده بود. سیمان را به بورس بردند که من مخالف این موضوع هستم. وی افزود: سیمان همواره یک بازار سنتی داشته که در سطح کشور تامین می‌شده است. وقتی وارد بورس می‌شود یک نوع گروگان گرفتن مردم توسط عده‌ای است که بتوانند پولدار شوند و تحصیل مال کنند. این مساله را در دولت مطرح کردم و همه اعضای دولت با من هم‌نظرند که این کار نباید می‌شد و باید همان روش قبلی باشد. ما هیچ زمانی در کشور مشکل سیمان نداشتیم اما در یک ماه گذشته قیمت آن ۴برابر شده است. باید اجازه دهند همان فرآیند شبکه‌ای که وجود داشت و راحت سیمان را توزیع می‌کرد، ادامه پیدا کند. 

 

* دست رد به درخواست وزیر صنعت

طبق اعلام شرکت بورس کالای ایران، از امروز سیمان دوباره در بورس کالا عرضه می‌شود و میزان پیش‌دریافت برای خرید این محصول به صورت 100 درصدی خواهد بود. این موضوع به شرکت‌های کارگزاری ابلاغ شده و تا اطلاع ثانوی قابل اجراست. در عین حال، وزارت صنعت خواستار توقف عرضه این محصول در بورس شده بود که ابلاغیه دیروز بورس کالا نشان‌دهنده پاسخ منفی به این درخواست است. معاون دفتر صنایع غیرفلزی وزارت صنعت در این باره گفته بود: وزیر صنعت مخالف عرضه سیمان در بورس کالاست زیرا معتقد است سازوکار این کار فراهم نشده از جمله اینکه موجودی کافی، خریدار، مصرف‌کننده خرد و پروژه‌های ملی باید مدنظر قرار می‌گرفت و البته به نظر من بخشی از افزایش قیمت سیمان به دلیل عرضه در بورس کالاست. به گفته فرهاد رحمانی، دولت یارانه انرژی به صنعت سیمان می‌دهد تا این محصول با قیمت مناسب به دست مردم برسد. قیمت تمام شده هر تن سیمان 190 تا 240 هزار تومان برآورد شده که با توجه به سود 30 درصدی قیمت سیمان محاسبه شده است و هر تن سیمان فله‌ای 308 هزار تومان و سیمان پاکتی 430 هزار تومان برآورد شده است و به واحدهای تولید سیمان اعلام کرده‌اند بر اساس این قیمت عرضه کنند.

همچنین معاون معدنی وزارت صمت روز گذشته از کاهش محسوس قیمت سیمان با افزایش تولید در روزهای آینده خبر داد. اسدالله کشاورز گفت: در هماهنگی با وزارت نیرو، برق صنعت سیمان در روزهای آینده تأمین می‌شود که به تبع آن با افزایش تولید، کاهش محسوس قیمت سیمان امکان‌پذیر خواهد بود. معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت افزود: با قول‌هایی که مسؤولان وزارت نیرو داده‌اند، برق صنایع و بویژه صنعت سیمان از روز پنجشنبه قابل تأمین است و تولید به شرایط طبیعی خود بازخواهد گشت. وی با بیان اینکه علت افزایش قیمت سیمان در روزهای اخیر، قطع برق و کاهش تولید بود، گفت: در حضور وزیر نیرو در کمیسیون صنایع و معادن مجلس به این رویه اعتراض کردیم، چرا که با قطعی برق صنایع از نیمه‌ تیرماه، کمبود سیمان نیز در بازار به وجود آمد. کشاورز در پاسخ به این پرسش که آیا صادرات سیمان در کمبود این محصول نقش داشته است یا خیر؟ افزود: صادرات سیمان نداریم، بلکه آنچه صادر می‌شود کلینکر یا همان ماده اولیه سیمان است که حجم آن هم آنقدر نیست که بر بازار تأثیر داشته باشد. وی اضافه کرد: تحریم‌ها اگر برای ما بسیار ظالمانه و در مواردی تهدید بود اما برای بخش معدن فرصتی شد که بیشتر معادن و واحدهای صنایعی ما فعال شوند، به گونه‌ای که در ابتدای دهه ۹۰ وارد‌کننده فولاد اما سال گذشته با 5/6 میلیون تن صادرات، صادر‌کننده فولاد بودیم. معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت گفت: با مجوز برداشت‌هایی که برای اجرای طرح‌های عمرانی و دولتی صادر کردیم، حدود ۶میلیون تن استخراج از معادن داشتیم، در صورتی که این میزان تولید در ابتدای دهه ۹۰ کمتر بود.

 

* تأثیر توقف عرضه سیمان در بورس بر قیمت‌ها

امیررضا شاهانی، از کارشناسان حوزه تولید و صنعت در این باره معتقد است وقتی عرضه از تقاضا بیشتر است و در رکود مسکن قرار داریم، طبیعی است قیمت سیمان نباید افزایش یابد. وی با بیان اینکه افزایش قیمت سیمان هیچ توجیه اقتصادی ندارد و دولت در این باره به تکلیف قانونی خود عمل نکرده است، گفت: تولید در صنعت سیمان از مصرف داخلی با فاصله قابل ملاحظه‌ای بیشتر است.  شاهانی با بیان اینکه در صنعت سیمان کاملا خودکفا هستیم، افزود: در این بخش صادرات هم داریم و امکان توسعه صادرات نیز وجود دارد.  وی با اشاره به افزایش قیمت سیمان گفت: اکنون بحثی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه این افزایش قیمت با قطعی برق مرتبط است که این موضوع بی‌ربط نیست.  شاهانی به ماده ۲۵ قانون بهبود مستمر محیط کسب‌و‌کار مصوب سال ۹۴ مجلس اشاره کرد و افزود: بر اساس این ماده، دولت موظف است زمانی که در برق، گاز یا خدمات مخابرات کمبود داشته باشیم، واحد‌های تولیدی صنعتی و کشاورزی را در اولویت قطع قرار ندهد.  وی گفت: یعنی اگر بناست قطع برق اولویت‌بندی شود، واحد‌های تولیدی از جمله صنایع سیمان نباید در اولویت باشند.  شاهانی افزود: حتی اگر دولت هم تکلیف کند، طبق همین قانون باید ضرر و زیان این واحد‌های تولیدی جبران شود.  وی با بیان اینکه قطعی برق اخیر با این ماده از قانون تعارض دارد، گفت: صنعت سیمان 5/2 درصد از مصرف برق کشور را به خود اختصاص می‌دهد.  وی گفت: طی یکی، دو سال اخیر قیمت یک پاکت سیمان به طور متوسط ۱۵ هزار و ۶۰۰ تومان بود و هفته قبل به ۲۷ هزار تومان رسید و اکنون به طور میانگین قیمت یک پاکت سیمان به ۷۵ هزار تومان رسیده است. محاسبات ما نشان می‌دهد قیمت سیمان در بازار‌های منطقه با دلار ۲۵ هزار تومان، ۸۰ هزار تومان می‌شود. به نظر می‌رسد عده‌ای تمایل داشتند قیمت سیمان را به قیمت بازار‌های صادراتی برسانند و عملا مردم را در نظر نگرفتند.  شاهانی با بیان اینکه قطعی برق بهانه‌ای برای افزایش قیمت سیمان شد، افزود: بورس نیز معاملات سیمان را به علت افزایش قیمت شدیدی که داشت و با استاندارد‌های بورس همخوانی نداشت، متوقف کرد که از این جهت این افزایش قیمت کاملا غیرطبیعی است. 

 

* هزینه تولید سیمان ریالی است ولی با دلار عرضه می‌شود

مجتبی یوسفی، عضو هیات‌رئیسه و عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در این باره با بیان اینکه هر ماه در تهران حدود 850 هزار تن سیمان مصرف می‌شود، اظهار داشت: طی اردیبهشت‌ماه فقط 42 هزار تن سیمان ارائه شده و این نشان از عدم مدیریت در حوزه سیمان دارد.  وی با اشاره به جایگاه پنجم ایران در جهان در زمینه تولید سیمان، گفت: این جایگاه با تولید حدود 30 میلیون تن سیمان به دست آمده است و نخستین کشور صادرکننده سیمان نیز محسوب می‌شویم. انرژی رایگان به کارخانه‌های دولتی یا شبه‌دولتی سیمان داده می‌شود، منابع نیز از داخل تأمین و حقوق کارگران نیز به ریال پرداخت می‌شود.  وی افزود: بسیاری از شرکت‌های سیمانی و حتی فولادی به دلیل معاملات دلاری در کشورهای اطراف، علاقه‌مند هستند سیمان را صادر کنند و درآمد دلاری دارند. در حقیقت با آنکه پرداخت هزینه‌های این شرکت‌ها ریالی است اما با مردم با دلار حساب می‌کنند.  عضو هیات‌رئیسه و عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به عرضه سیمان در بورس کالا عنوان کرد: وزارت صمت اعلام کرده است مخالف عرضه سیمان در بورس است اما مشخص نیست اگر این وزارتخانه مخالف است، چه کسی موافق این عرضه بوده است و در واقع باید مشخص شود پشت این رانت چه کسی قرار دارد؟

 

* چون صنعت سیمان سودده است، نیازی به عرضه در بورس نیست

در این باره فرهاد رحمانی، معاون دفتر صنایع غیرفلزی وزارت صنعت گفت: وزیر صنعت مخالف عرضه سیمان در بورس کالا بود، چون معتقد بود ساز‌و‌کار این کار فراهم نشده است، از جمله اینکه موجودی کافی، خریدار، مصرف‌کننده خرد و پروژه‌های ملی باید مدنظر قرار می‌گرفت و البته به نظر من بخشی از افزایش قیمت سیمان به دلیل عرضه در بورس کالا است.  وی افزود: دولت یارانه انرژی به صنعت سیمان می‌دهد تا این محصول با قیمت مناسب به دست مردم برسد. قیمت تمام شده هر تن سیمان 190 تا 240 هزار تومان برآورد شده که با توجه به سود 30 درصدی، قیمت هر تن سیمان فله‌ای 308 هزار تومان و سیمان پاکتی 430 هزار تومان برآورد و به واحدهای تولید سیمان اعلام شده است که بر اساس این قیمت آن را عرضه کنند.  به گفته معاون دفتر صنایع غیرفلزی وزارت صنعت، دولت کاری به قیمت‌گذاری ندارد و از ۲ سال قبل سیمان از سبد حمایتی خارج شده و باید بر اساس ضوابط قیمت‌گذاری عرضه شود. سیمان مشمول تعزیرات نیست اما شرکـت‌های سیمانی حاضر در بورس در سال 99 بین 150 تا 200 درصد حاشیه سود کسب کردند، بنابراین صنعت سیمان سودده است و چه نیازی است که سیمان در بورس کالا عرضه و کشف قیمت شود؟ در این باره سیدجواد جهرمی، معاون عملیات و نظارت بورس کالای ایران با بیان اینکه بورس کالا عامل افزایش قیمت در بازار نیست، گفت: یکی از دلایل افزایش قیمت سیمان قطعی برق است و در نتیجه کاهش تولید و عرضه سیمان در بورس کالا باعث افزایش قیمت این محصول در بازار شده است.  وی گفت: قیمت سیمان در خارج از بورس به 80 تا 100 هزار تومان هم رسیده است که به علت شوک عرضه در بازار بوده است، بنابراین دلالان از اختلاف قیمت بورس و بازار منتفع می‌شوند.