قیمت دلار در بازار آزاد با عبور از 26 هزار و 700 تومان به بیشترین میزان در 9 ماه گذشته رسید
روز گذشته دلار در بازار آزاد با رسیدن به قیمت 26 هزار و 700 تومان، در بالاترین سطح پس از آبان سال گذشته قرار گرفت. به نظر میرسد همزمان با اعلام اعضای کابینه دولت سیزدهم، روند افزایشی قیمت دلار تشدید شده است. بسیاری از کارشناسان بازار ارز معتقدند آینده نامشخص اقتصادی و سیگنال معرفی کابینه دولت به افزایش قیمت دلار منجر شده است. یعنی تا زمانی که بازارهای مالی به تغییرات جدید عادت کنند، ممکن است این روند افزایشی حفظ شود.
این در حالی است که گزارش میدانی از بازار ارز نشان میدهد تقاضا برای خرید دلار در روزهای اخیر افزایش یافته و در آخرین روز هفته نیز صفهای طویلی مقابل صرافیهای بانکی تشکیل شد. فاصله قیمتی دلار در صرافیهای بانکی و بازار آزاد از یک سو انگیزه خرید دلار را ایجاد میکند و از سوی دیگر انتظار برای افزایش نرخ ارز است که زمینه را برای رشد تقاضا مهیا میکند.
از طرفی جز تحولات داخلی، در روزهای گذشته اخبار منفیای نیز از جریان مذاکرات برجام در رسانههای خارجی منتشر شده است. خبرگزاری بلومبرگ در گزارشی که روز دوشنبه منتشر کرد، با اشاره به شکست مذاکرات وین و به نتیجه نرسیدن گفتوگوها، ادعا کرد دولت جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا با این واقعیت روبهرو شده است که شاید با توجه به پیشرفتهای هستهای ایران، احیای برجام دیگر امکانپذیر نباشد. بر اساس این گزارش، به نتیجه نرسیدن مذاکرات احیای برجام برای دولت بایدن که این موضوع را اولویت سیاست خارجی و یکی از برنامههای کلیدی خود در خاورمیانه تعریف کرده بود، شکست بزرگی محسوب میشود. در ماههای گذشته 6 دور مذاکره برای احیای برجام در شهر وین، پایتخت اتریش برگزار شده است اما هنوز تاریخ دقیقی برای دور هفتم مذاکرات تعیین نشده است.
منابع آگاه به روند مذاکرات به بلومبرگ گفتهاند هدف ایالات متحده همچنان بازگشت کامل به توافق برجام است اما واشنگتن هیچ شواهد قطعی مبنی بر آمادگی دولت جدید ایران برای بازگشت به تعهدات خود بر اساس توافق هستهای ندارد.
به گفته این منابع، چالشی که مذاکرهکنندگان آمریکایی با آن روبهرو شدهاند، این است که دولت بایدن نتوانسته از اهرم تحریمها برای جلوگیری از نقض بیشتر تعهدهای برجامی ایران استفاده کند و تا اینجا به نظر میرسد با وجود فشار اقتصادی ناشی از تحریمها، جمهوری اسلامی ایران هنوز برای رسیدن به توافق در مذاکرات آماده نیست.
البته باید توجه داشت اواسط تابستان همواره موعدی برای رشد اندک قیمت دلار و سایر ارزها در بازار است. به عبارت دیگر فرارسیدن موعد تسویهحساب صادرکنندگان از یک سو و مثبت شدن انتظارات تورمی از سوی دیگر، در کنار رشد تقاضا برای سفرهای خارجی در همین شرایط سبب شده است قیمت دلار روند افزایشی را تجربه کند.
جدا از افزایش نرخ دلار در بازارهای داخلی، نرخ دلار در بازارهای جهانی نیز تقویت شده است. شیوع کرونای دلتا ترمز کاهش قیمت طلا را کشیده و بهای دلار نیز در برابر سایر ارزها تقویت شده است. متوقف شدن روند ریزشی حاکم بر بازار طلا در کنار تقویت دلار سبب شده است نرخ طلا و سکه نیز در بازار آزاد روند افزایشی را تجربه کند.
نوسانات بیش از حد دلار، تهدیدی جدی برای اقتصاد است. نوسان نرخ ارز باعث بیثباتی میشود و بیثباتی هم نااطمینانی و عدم قطعیت را در پی دارد. نتیجه نااطمینانی نیز افزایش ریسک است. هنگامی که ریسک بالا میرود فعالان اقتصادی نمیتوانند تصمیمات درستی بگیرند و درصد خطایشان بالا میرود. بنابراین آشفتگی در روند تولید به وجود میآید و چون در ایران هم بازار ارز بزرگ است و هم نرخ ارز اثر سرایتی قوی در سایر بخشهای اقتصادی دارد، اثرگذاری بیثباتی در نرخ ارز همه اقتصاد کشور را به میزان زیادی متاثر میکند که فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان نیز بینصیب نمیمانند. نااطمینانی باعث تهدید فعالیت تولیدکنندگان و صادرکنندگان میشود. در این شرایط نیاز است که - مانند سایر کشورهای دنیا- وقتی صادرکنندگان قراردادهایشان را میبندند، ابزارهایی در بازار در اختیار داشته باشند تا خودشان را در برابر نوسانات نرخ ارز مصون نگه دارند و اثرات نامساعد نوسانات نرخ ارز برای آنها صفر شود؛ ابزارهایی که متاسفانه در ایران وجود ندارند. با توجه به اینکه افزایش قیمت ارز، به معنای کاهش ارزش پول ملی و کاهش قدرت خرید مردم است، نیاز است با تشکیل سریع کابینه و اتخاذ سیاستهای لازم، هر چه زودتر بازار ارز کنترل شود.