رئیس‌جمهور افغانستان که این روزها به خاطر بی‌کفایتی‌اش توسط کاربران فارسی‌زبان ایرانی و افغان در شبکه‌های اجتماعی از او به عنوان رئیس‌جمهور کابل و حومه یاد می‌شود، با سخنرانی بی‌مایه‌اش ثابت کرد دولت او از مقاومت در برابر پیشروی‌های روزافزون طالبان عاجز است. محمد اشرف غنی در سخنرانی روز جمعه‌اش در ارگ شاهی (ریاست‌جمهوری) در مرکز کابل، با حالتی واداده و وحشت‌زده آخرین ذخیره آبرو و اعتبار دولت افغانستان را نیز بر باد داد. او در حالی از مشورت و رایزنی با بزرگان کشور گفت که حتی در کلام هم برای مقابله با شورشیان طالبان حرفی برای گفتن نداشت. اشرف غنی، تصویری عینی از یک رهبر بی‌اراده و دست‌نشانده غربی‌ها را به نمایش گذاشت و حتی وعده مقابله با اشغال ولایات و ولسوالی‌های افغانستان توسط طالب‌ها را هم به مردمش نداد. این در حالی بود که دقایقی قبل از آغاز سخنرانی رئیس‌جمهور، خبر رسیده بود طالبان با تصرف شهر «پل علم» مرکز ایالت لوگر در مرز جنوبی کابل، به 50 کیلومتری پایتخت رسیده و به روایتی شورشی‌ها با تانک‌ها و نفربرهای آمریکایی به غنیمت گرفته شده، در شاهراه منتهی به کابل به حرکت درآمده‌اند.  غنی که حتی جرأت شرکت در یک نشست مطبوعاتی زنده را در ارگ حفاظت‌شده ریاست جمهوری‌اش نداشت، در پیام ویدئویی از فضای بسته دفتر خود گفت: «در حالی که می‌دانم از حال و آینده‌تان نگران هستید، به شما این اطمینان را می‌دهم که به‌ عنوان رئیس‌جمهورتان تمرکز من بر این است از گسترش بیشتر بی‌ثباتی، خشونت و آوارگی مردمم جلوگیری کنم».

او سپس بدون اشاره به رنج‌های مردم افغان در طول اشغال 20 ساله کشورشان توسط نیروهای آمریکایی و ناتو، تمام این دوران را در قالب دستاوردی 20 ساله جمع‌بندی کرد، حال آنکه او طی 2 انتخابات پرحرف و حدیث و مشکوک به تقلب گسترده در رقابت با دکتر عبدالله عبدالله بر مسند ریاست‌جمهوری نشسته و به لحاظ قانونی تنها 6 سال عنوان‌دار این سمت بوده است. 

اشرف غنی در ادامه سخنرانی کوتاه روز جمعه‌اش که کاربران شبکه‌های اجتماعی آن را به «وداع پیش از فرار اشرف» تعبیر کردند، گفت: «به‌ عنوان یک رسالت تاریخی تلاش می‌کنم نگذارم جنگ تحمیل شده بر مردم افغانستان بیشتر از این باعث کشتار مردم بی‌گناه، از دست رفتن دستاوردهای 20 ساله شما، تخریب تاسیسات عامه و بی‌ثباتی ادامه‌دار شود. به‌ همین دلیل مشورت‌های گسترده را در داخل دولت با بزرگان و رهبران سیاسی، نمایندگان اقشار مختلف مردم افغانستان و همکاران بین‌المللی‌مان آغاز کردم. مشورت‌ها در این رابطه به ‌سرعت جریان دارد و نتایج آن بزودی با شما هموطنان عزیزم شریک خواهد شد». استیصال اشرف غنی نشان داد آنچه جمع‌بندی نشست امنیتی روز جمعه ارگ ریاست‌جمهوری برای ایستادگی خوانده می‌شد نیز چیزی جز بررسی شرایط شکست نبوده است.  جمع‌بندی امرالله صالح، معاون اول اشرف غنی از این نشست نیز که بی‌ارتباط با واقعیات موجود، از شکست طالبان سخن گفته بود، به وضعیت مالیخولیایی او نسبت داده شده است. 

در همین حال خبر می‌رسد حمد‌الله محب، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور افغانستان که به عنوان مهره اصلی آمریکایی‌ها در ارگ کابل شناخته می‌شود، پیش از آغاز سخنان غنی به دوبی فرار کرده است. 

 

* استعفای اشرف یا فرار؟

دیروز اما محمد امیری، معاون سخنگوی ریاست‌جمهوری افغانستان اعلام کرد اشرف غنی درساعات بعد از ظهر سخنرانی دیگری انجام خواهد داد. به گزارش فارس، رئیس‌جمهور افغانستان قرار بود در آخرین تقلا پیش از استعفای اجباری از سمت خود و فرار احتمالی از کشور، از طالبان بخواهد به یک آتش‌بس چند هفته‌ای در قبال استعفای او از سمتش تن دهد. شورای رهبری طالبان و دولت پاکستان، تنها طرف‌هایی بوده‌اند که مشخصا خواهان استعفای غنی شده‌اند، هر چند بسیاری از گراهایی که مقامات واشنگتن طی یک ماه اخیر داده‌اند معنایی جز اجبار دولت مستقر کابل به استعفا و پذیرفتن حاکمیت طالبان نداشته است.  بر اساس این گزارش، قرار است ظرف چند روز آینده یک هیأت از طرف دولت فعلی کابل به دوحه رفته و با طالبان مذاکره کند. با این وجود به نظر می‌رسد این نیز ادعای دروغ دیگری از سوی اشرف غنی باشد، چرا که از سه‌شنبه هفته گذشته هیات رسمی دولت افغانستان به ریاست دکتر عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان که طی 6 سال گذشته عملا نقش معاون رئیس‌جمهور را داشته، برای مذاکره با طالبان و نمایندگان چند کشور خارجی در دوحه به سر می‌برد؛ مذاکراتی که دفتر سیاسی طالبان در دوحه آن را تشریفاتی خوانده است.  در چنین شرایطی دیروز خبرگزاری افغان آریانا‌نیوز از وقوع قریب‌الوقوع یک کودتای آمریکایی خبر داد. ممکن است طبق برنامه واشنگتن، تیم ویژه نظامیان آمریکایی اعزامی به فلات پامیر، اشرف غنی، امرالله صالح و تعداد دیگری از اعضای حلقه دولت را از ارگ خارج کرده و به سفارت آمریکا در محله وزیر اکبر خان یا فرودگاه بین‌المللی منتقل کنند و از آنان بخواهند به بی‌کفایتی خود در اداره کشور اعتراف و کناره‌گیری داوطلبانه‌شان را با هدف توقف جنگ اعلام کنند.  به نظر می‌رسد این کودتا با آنچه «جان کربی» سخنگوی پنتاگون درباره اعزام 3 هزار نظامی آمریکایی به کابل تا روز یکشنبه خبر داده بی‌ارتباط نباشد تا شخصیت‌های اصلی دولت دست‌نشانده واشنگتن در کابل به همراه دیپلمات‌ها و شهروندان آمریکایی از افغانستان تخلیه شوند.  به گزارش تارنمای پلیتیکو، دولت جو بایدن در حال برنامه‌ریزی برای تعطیلی کامل سفارت خود در کابل است و موضوع انتقال آن به فرودگاه حامد کرزی کابل بحثی انحرافی است.  همچنین شبکه سی‌ان‌ان اعلام کرد کارمندان سفارت آمریکا در کابل دستورالعمل‌های مربوط به امحای اسناد و مدارک را دریافت کرده‌اند. همچنین رسانه‌های افغان گزارش دادند ستونی از دود از داخل سفارت کانادا در کابل دیده شده که نشان‌دهنده آن است که این سفارت نیز پیش از آنکه کارمندانش سفارتخانه را تخلیه کنند، در حال از بین بردن اسناد و مدارک است. 

 

* راز پیشروی سریع طالبان

طالبان نیز در چنین شرایطی با صدور بیانیه‌ای ۱۳ ماده‌ای ضمن بیان مواضع خود، پیشروی سریع نیروهایش در ولایت‌های مختلف کشور را نشانه محبوبیت خود نزد مردم افغانستان دانسته است.  طالب‌ها همچنین در این بیانیه تلاش کردند به همسایه‌های افغانستان اطمینان دهند هیچ‌گونه مشکلی از طرف این گروه برای آنها به وجود نخواهد آمد.  در همین حال به گزارش شبکه خبری سی‌بی‌اس، پس از ۲ دهه حضور نظامیان آمریکایی و هزینه کردن دست کم 830 میلیارد دلار برای تشکیل دولت و ارتش در افغانستان، طالبان با غنیمت گرفتن خودروهای زرهی و دیگر تجهیزات آمریکایی در حال پیشروی به سوی کابل است.  تارنمای آکسیوس نیز به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی نوشت نیروهای دولتی افغانستان از نظر روانی جنگ را در برابر طالبان باخته‌اند و هیچ محاسبات کافی درباره پیامدهای روانی یک جنگ طولانی وجود ندارد. این به منزله تایید سخنان «ضمیر کابلوف» نماینده ویژه ریاست‌جمهوری روسیه در امور افغانستان است که گفته بود طالبان کنترل قندهار را نه در پی جنگ، بلکه به دلیل فرار ارتش افغانستان که توسط ناتو و ایالات متحده آموزش دیده، به دست گرفته است. 

اظهارات این دیپلمات روس در حالی بود که روزنامه واشنگتن‌پست به نقل از برخی مقامات آمریکایی گزارش داده بود دولت بایدن خود را برای سقوط زودهنگام کابل ظرف مدت زمانی به مراتب سریع‌‌‌تر از پیش‌بینی اولیه 90 روزه آماده می‌کند. 

بایدن اما در آخرین سخنانش درباره افغانستان که هفته پیش ایراد شد، مدعی شده بود ارتش افغانستان می‌تواند تا مدت‌ها در مقابل شورشیان بایستد.

***