گروه اجتماعی: 18 ماه از ورود ویروس منحوس کرونا به ایران می‌گذرد؛ ویروسی که از زمان پیدایش تاکنون، خبر و مساله نخست دنیاست. واکسن‌های مختلفی در دنیا برای مقابله و مهار این ویروس تولید شده است اما حالا به مرور همه فهمیده‌اند برای مقابله با کرونا تنها واکسن و تدابیر درمانی کافی نیست، بلکه رفتار جمعی مردم و میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی و محدودیت‌های پیشگیرانه نیز به اندازه تدابیر پزشکی، مهم و موثر است. 

به گزارش «وطن‌امروز»، ویروس منحوس، با گرفتن جان مردم، جانی بیشتر می‌گیرد و هر بار خطرناک‌تر از قبل می‌شود. بر اساس گزارشات وزارت بهداشت، طی 24 ساعت 709 نفر از هموطنان بر اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست دادند. این بیشترین تعداد قربانیان کرونا در یک روز از ابتدای ورود این ویروس به کشور است. اگر این تعداد از قربانیان کرونا در 24 ساعت، طی حادثه دیگری جان خود را از دست می‌دادند، در کشور عزای عمومی اعلام می‌شد اما این تعداد از هموطنان‌مان قربانیان کرونا هستند؛ ویروسی که 18 ماه است جان هموطنان را می‌گیرد و بر اساس مطالعات جهانی و گزارشات WHO حداقل تا 3 سال دیگر نیز جهان درگیر پاندمی کروناست. به عبارتی سایه مرگبار کرونا تا چند سال آینده بر فراز زمین است و همه کشورها با خطر مرگ شهروندان خود مواجهند. 

سوالی که طی ماه‌های اخیر در محافل تخصصی و در سطح مدیران و حکام جهان مطرح است این است: «با کرونا چه کنیم؟» چه مدل مدیریتی در مقابل این ویروس به کار بسته شود تا ضمن حفظ حداکثری جان مردم، فعالیت‌های متنوع بشر نیز مختل نشود و تا حد امکان روال زندگی به شرایط قبل از پیدایش این ویروس نزدیک شود؟

اکنون یک تجربه نزدیک به 2 ساله در قبال کرونا پیش روی دنیا قرار دارد. ویروس منحوس کرونا یک اتفاق نوپدید است و بشر به ‌واسطه آزمون و خطا می‌تواند به مرور به درکی از ماهیت این ویروس و نحوه مهار آن برسد. اکنون در شرایط فعلی، یک راهکار و به عبارتی یک راهبرد کلی برای مقابله با این ویروس و مهار کرونا وجود دارد؛ این راهبرد تلفیق همزمان 2 گزاره «پیشگیری» و «درمان» است.  

در حوزه درمانی، هنوز متخصصان و دانشمندان نتوانسته‌اند به یافته‌های محکم و قابل اعتنایی برای درمان مبتلایان به این ویروس دست پیدا کنند. در ابتدا برخی داروها و روش‌های معالجه مربوط به ویروس سارس و آنفلوآنزا مورد استفاده قرار گرفت اما نتوانست ویروس سرکش «کووید-19» را مهار کند. داروهایی مانند هیدروکسی کلروکین، فاویپیراویر یا رمدسیویر نیز اگرچه در برخی کشورها به صورت عمده برای بیماران تجویز شده و می‌شوند اما هنوز نتوانسته‌اند تاییدیه پروتکل‌های درمانی را پاس کنند. نکته دیگر در ناکام ماندن فعالیت‌های درمانی، تغییرات ویروس است و سویه‌های جدید این ویروس، داروهای مورد استفاده را نیز به چالش کشیده است. بنابراین با وجود برخی یافته‌های امیدوارکننده برای درمان افراد مبتلا به کرونا و همین‌طور شیوه‌نامه‌های درمانی، متاسفانه هنوز در حوزه درمان، پیشرفت‌ قابل توجهی به دست نیامده است. 

 

* پیشگیری، بهترین راه

بر اساس تجربیات 2 سال گذشته، در شرایط فعلی پیشگیری از ابتلا مهم‌ترین راهبرد برای مهار این ویروس است. سیاست‌ها و تصمیمات پیشگیرانه نیز باید در 2 محور انجام گیرد. 

1- سیاست‌های حاکمیتی 

2- مسؤولیت اجتماعی مردم 

دولت‌ها در حوزه پیشگیری ۲ تکلیف عمده دارند: ۱- ارائه خدمات بهداشتی اعم از تدبیر برای تهیه واکسن و تدارکات درمانی و مراقبتی 2- بستر‌سازی برای اعمال محدودیت‌ها و فاصله‌گذاری‌ها و اجرای پروتکل‌های بهداشتی توسط مردم. این بستر‌سازی چه از طریق فرهنگ‌سازی و استفاده از هنجارهای فرهنگی و اجتماعی به کار بسته شود، چه با گزاره اقتدار و اعمال زور، وظیفه دولت است. 

اما رفتار جمعی و میزان اراده عمومی و همکاری مردم برای مهار این ویروس هم نیمی از بار مدیریت کروناست. طی 18 ماه گذشته تجربیات ملموسی از میزان تاثیرگذاری رعایت پروتکل‌ها توسط مردم به دست آمده است. در ابتدای شیوع ویروس در کشور، اسفند 98 و فروردین 99 میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی، نزدیک به 90 درصد بود. به مرور اما با کاهش میزان رعایت پروتکل‌ها، میزان شیوع کرونا و مرگ‌ومیر بر اثر آن افزایش یافت به گونه‌ای که آبان و آذر سال گذشته، عدد قربانیان کرونا در ایران به نزدیک 500 نفر در 24 ساعت رسید. جالب اینکه آذر سال گذشته زمانی که هنوز واکسیناسیون در کشور آغاز نشده بود، سیاست‌ فاصله‌گذاری اجتماعی در دستور کار بود و محدودیت‌های اجتماعی بیشتری اعمال می‌شد. رعایت این دستورالعمل‌ها و پروتکل‌ها توسط مردم باعث شد طی مدت کمتر از 2 ماه، میزان ابتلا و مرگ‌و‌میر بر اثر کرونا تا 80 درصد کاهش یابد به گونه‌ای که عدد قربانیان کرونا طی 24 ساعت از 496 مورد به زیر 100 نفر رسید و در برخی روزها بر اساس آمار اعلامی از سوی وزارت بهداشت، میزان قربانیان کرونا به عدد 50 نفر نیز کاهش یافت. 

بنابراین در روزهایی که هنوز واکسیناسیون در کشور آغاز نشده بود، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و محدودیت‌های پیشگیرانه، موثرترین اقدام برای مهار این ویروس منحوس بود. اکنون اما متاسفانه در حوزه انجام مسؤولیت اجتماعی در قبال کرونا، کوتاهی شده است. با وجود هشدارهای داده شده درباره ماهیت و میزان خطر سویه دلتا، هنوز میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی از طرف مردم، زیر ۴۰ درصد است! به عبارتی با وجود هشدارهای 2 ماه اخیر، تغییر چندانی در میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی رخ نداده است. 

 

* 2 بال نجات

مدیریت دقیق دولت‌ها در حوزه پیشگیری اعم از تهیه و تولید واکسن و تدابیر لازم برای فاصله‌گذاری‌های اجتماعی در کنار مسؤولیت‌پذیری مردم در رعایت پروتکل‌های کرونایی 2 بال نجات از شرایط بغرنج فعلی هستند. نه قصور و کم‌کاری‌های دولتی در تامین واکسن را می‌توان توجیه کرد و نه می‌توان نقش عدم رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم در ایجاد اعداد و آمار مرگ‌ومیرهای کرونایی را نادیده گرفت. هر دو عامل در ایجاد وضعیت فعلی موثر بوده‌اند. اما اینک با توجه به اراده جدی دولت جدید برای مدیریت مقابله با کرونا و نیز در اولویت قرار گرفتن واردات واکسن، به نظر می‌رسد باید موضوع پیشگیری از ابتلا به کرونا با راهکارها و فرمت‌های جدیدتری پیگیری شود. 

تاکنون بیش از 23 میلیون دوز واکسن کرونا در کشور تزریق شده است. بر اساس گزارشات اعلام شده، تا مهرماه این عدد به بالای 50 میلیون دوز خواهد رسید و طبق گفته‌های وزیر پیشنهادی بهداشت، تا بهمن‌ماه واکسیناسیون عمومی در ایران به صورت کامل محقق خواهد شد. 

همزمان با انجام واکسیناسیون، حتما باید پروتکل‌های کرونایی نیز از سوی مردم اجرا شود. ضمن اینکه دولت نیز در بستر‌سازی و اقناع‌سازی رعایت پروتکل‌ها و فاصله‌گذاری‌ها و نیز محدودیت‌ها باید تدابیر جدیدتری بیندیشد و اعمال کند.  

***