با توجه به پایان رسیدن فصل تابستان و نزدیک شدن به فصل سرما هشدارهایی از جانب مسؤولان برای جلوگیری از خاموشی‌های زمستانه به گوش می‌رسد. گلایه همیشگی مردم این است که چرا هم در گرمای تابستان و هم سرمای زمستان باید شاهد خاموشی و قطع برق باشند در حالی که منشأ خاموشی‌های تابستانه و زمستانه متفاوت است و برای رفع هر کدام باید نسخه‌ای جداگانه پیچید.  خاموشی‌های ماه‌های اخیر به دلیل رشد اندک ظرفیت نیروگاهی و افزایش بی‌سابقه مصرف که منجر به تشدید ناترازی مصرف برق شد، شکل گرفت و بی‌شک متولی رفع خاموشی‌های تابستانه وزارت نیرو است. این ناترازی در مردادماه به ۱۲ هزار مگاوات رسید، یعنی اختلاف حداکثر توان تولیدی نیروگاه‌های کشور با مصرف به عدد ۱۲ هزار مگاوات رسید که رکوردی بی‌سابقه محسوب می‌شد. از جمله راهکارهای کاهش این ناترازی و کاهش خاموشی‌های تابستانه می‌توان به افزایش ظرفیت نیروگاهی با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و دولتی، بهینه‌سازی مصرف مشترکان خانگی و صنعتی با استفاده از اصلاح تعرفه‌گذاری و به‌روزرسانی تجهیزات و همچنین کاهش تلفات برق اشاره کرد. 

 

* عامل خاموشی‌های زمستانه

اما خاموشی‌ها و مشکلات تأمین انرژی در فصل زمستان منشأ دیگری دارد و آن کمبود گاز برای گازرسانی به نیروگاه‌هاست یعنی متولی رفع خاموشی‌های زمستانه وزارت نفت و در مرحله بعدی وزارت نیرو است. دلیل اصلی این امر را می‌توان در افت فشار میادین گازی و در کنار آن مصرف بالای گاز طبیعی و عدم اهتمام به سیاست‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی توسط وزارت نفت دولت دوازدهم دانست. زمستان سال گذشته برای نخستین‌بار این مشکل با خاموشی‌ها و پس از آن آلودگی‌های زیست‌محیطی استفاده از نفت کوره (مازوت) به اوج رسید و در حال حاضر نیز همان‌گونه که مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق تأکید کرده زمستان امسال نسبت به زمستان پارسال ۲۰ درصد کمبود سوخت خواهیم داشت و این یعنی در صورت ادامه روند فعلی دچار مشکلات جدی خواهیم شد.  سال گذشته برخی مسؤولان میادین پارس جنوبی - که ۷۰ درصد گاز کشور را تأمین می‌کند - اظهار کردند افت فشار گاز تولیدی از میادین پارس جنوبی از ۳ سال دیگر شروع خواهد شد، در حالی که کارشناسان معتقدند افت فشار این میادین مدت‌هاست شروع شده است و برای حفظ و افزایش تولید باید فکری اساسی شود. البته فاز یازدهم پارس جنوبی که در مجاورت با میادین قطری قرار دارد و از وعده‌های بیژن زنگنه بود، هنوز افتتاح نشده و امید است با افتتاح این فاز، بخشی از مشکل تأمین سوخت تا زمستان امسال مرتفع شود اما آنچه مشخص است، افت فشار این میادین دیر یا زود جدی‌تر می‌شود و باید برای نظام مصرف انرژی کشور فکری اساسی شود. کما اینکه این بحث از دستور کارهای اولویت‌دار اوجی در برنامه پیشنهادی‌اش به مجلس بود. 

 

* استفاده از میعانات گازی؛ راهکار برون‌رفت از خاموشی‌های زمستانه

یکی از راهکارهایی که کارشناسان برای رفع این مشکل مطرح می‌کنند، استفاده از میعانات گازی به عنوان سوخت نیروگاه‌هاست. میعانات گازی، یکی از موادی است که به صورت اجتناب‌ناپذیر از میادین گازی خارج می‌شود. در حال حاضر تولید میعانات گازی کشور حدود یک میلیون بشکه در روز است که در بیشترین حالت حدود ۶۲۰ هزار بشکه آن در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و باقی پالایشگاه‌های خوراک میعانات گازی کشور مصرف می‌شود و باقی آن‌که عدد قابل توجهی هم هست، داخل نفتکش‌ها روی دریا ذخیره‌سازی و این امر موجب کاهش سوددهی و عدم‌النفع این ماده باارزش می‌شود.  طی روزهای گذشته مدیرعامل مپنا هم ضمن هشدار درباره خاموشی‌های زمستانه، تأمین سوخت نیروگاه‌ها از میعانات گازی به عنوان یکی از سوخت‌های مکمل نیروگاه‌ها را راهکار حل مساله عنوان کرد و استفاده از آن را برای این مجموعه ممکن دانست. وی از این رو این راهکار را ممکن دانسته که در سال‌های گذشته و در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت تجربه استفاده از میعانات گازی را در نیروگاه‌های عسلویه داشته است و با تغییراتی می‌توان این امکان را در سایر نیروگاه‌ها نیز ایجاد کرد.  لازم به ذکر است در بسیاری از کشورها نیروگاه‌ها به نحوی طراحی شده‌اند که سبد سوختی آنها متنوع باشد و با استفاده از سوخت‌های متنوع بتوانند برق تولید کنند. به عنوان مثال نیروگاه کاواز هند و سانتاریتا در فیلیپین به نحوی طراحی شده که بتوانند هم از نفتا و هم از میعانات گازی به عنوان سوخت استفاده کنند.  استفاده از میعانات گازی به عنوان سوخت نیروگاه‌ها در صورت گوگردزدایی (مرکاپتان‌زدایی)، علاوه بر اینکه مشکلات زیست‌محیطی سال گذشته استفاده از مازوت (نفت کوره) در نیروگاه‌ها را ایجاد نمی‌کند، بلکه می‌تواند راهکار کوتاه‌مدت و مناسبی برای جلوگیری از کمبود سوخت نیروگاه‌ها در فصل زمستان باشد.  با توجه به محدودیت‌ها برای صادرات میعانات گازی و عدم امکان استفاده از آن در داخل به دلیل تکمیل نشدن پالایشگاه‌های میعانات گازی سیراف، استفاده از میعانات گازی به عنوان سوخت نیروگاه‌ها علاوه بر اینکه مشکل تأمین سوخت نیروگاه‌ها در زمستان را مرتفع خواهد کرد، چالش ذخیره‌سازی میعانات گازی داخل نفتکش‌ها را نیز از بین خواهد برد. بر این اساس انتظار می‌رود این راهکار هر چه سریع‌تر در هماهنگی بین وزارت نفت و وزارت نیرو در دستور کار قرار بگیرد.