گروه سیاسی: عدم دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تاسیسات ایران در پی تصمیم تهران برای متوقف کردن همکاری‌های فراپادمانی، این نهاد بین‌المللی را در وضعیت دشواری قرار داده است. 

به گزارش «وطن‌امروز»، خبرنگار روزنامه وال‌استریت ژورنال مدعی شد ایران با درخواست مدیرکل آژانس برای سفر به ایران و گفت‌وگو درباره همکاری‌ها میان ۲ طرف مخالفت کرده است. «لارنس نورمن» در یک پیام توئیتری مدعی شد ایران به درخواست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اجازه دسترسی بازرسان به دستگاه‌های نظارتی پاسخ منفی داده است. وی در توئیت خود نوشت: شنیده‌ام پاسخ ایران به درخواست رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای دیدار جهت مذاکره و همچنین اجازه دسترسی بازرسان آژانس به دستگاه‌های نظارتی منفی بوده است. این از یک درگیری جدید بزرگ میان ایران و آژانس خبر می‌دهد که پیامدهایی برای برجام خواهد داشت. 

بلومبرگ نیز روز جمعه به نقل از چند مقام غربی گزارش داد «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دنبال ملاقات با «محمد اسلامی» رئیس جدید سازمان انرژی اتمی ایران پیش از کنفرانس وین است. 

طبق این گزارش، این مقامات گفتند «او می‌خواهد تمایل تهران برای بازگرداندن دسترسی گسترده به ناظران آژانس- که در اعتراض به تحریم‌های آمریکا متوقف شده است‌ - و همکاری ایران با بازرسان بین‌المللی را بسنجد».

به ادعای مقاماتی که با بلومبرگ در وین صحبت کرده‌اند، دیپلمات‌های اتحادیه اروپایی منتظر نتیجه رایزنی‌ها بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران قبل از تصمیم‌گیری در این باره هستند که به تدوین پیش‌نویس قطعنامه‌ای که ایران را به دلیل عدم همکاری محکوم می‌کند، بپردازند یا خیر. 

ایران در نتیجه بدعهدی طرف غربی در برجام به موجب قانون هسته‌ای مجلس- اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملی- اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف و دسترسی‌های فراتر از پادمان را از آژانس سلب کرد. طبق ماده 6 قانون هسته‌ای مجلس، دولت موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشورهای متعاهد 1+4 (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز حاصل از فروش نفت، ۲ ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون (اسفند 99) در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند. 

 این مساله در آن مقطع موجب شد رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به سرعت به تهران سفر کند و نتیجه حضور دیپلمات آرژانتینی، تفاهم فنی و موقت ۳ ماهه ایران و آژانس بود تا مذاکرات احیای برجام به نتیجه برسد. طی این توافق مقرر شد دوربین‌های آژانس در تاسیسات هسته‌ای ایران به طور آفلاین فعالیت داشته و آرشیو آن در اختیار ایران باشد و اگر طرف مقابل به تعهداتش عمل نکرد، دوربین‌های آژانس خاموش شود و آرشیو طی این مدت پاک شود. از اسفندماه تاکنون آژانس به دوربین‌های خود دسترسی نداشته و چشم نظارتی خود در ایران را از دست داده است. از طرف دیگر طرف آمریکایی و تروئیکای اروپا با رویکرد زیاده‌خواهانه خود در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در گرند هتل وین با هدف حصول یک توافق حداقلی، امیدها برای احیای توافق هسته‌ای را کمرنگ کردند و عدم تمدید تفاهم فنی با آژانس نتیجه این رفتار بود. 

در شرایطی که مدیرکل آژانس بارها نگرانی خود را از کاهش حجم بازرسی‌های آژانس در ایران و عدم دسترسی به دوربین‌های نظارتی اعلام کرده، وی با خروج از وظایف ذاتی و حرفه‌ای آژانس به انحای مختلف تلاش می‌کند دسترسی‌های این نهاد وابسته به سازمان ملل را مجددا برقرار کند. 

این در حالی است که سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری روز دوشنبه خود درباره اخبار منتشر شده مبنی بر سفر احتمالی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران در آستانه برگزاری نشست شورای حکام اظهار کرد: موضوعات فنی بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی باید توسط سخنگوی محترم سازمان انرژی اتمی گفته شود و من در اینجا به نکته‌ای اشاره می‌کنم و آن اینکه اجلاس پیش روی شورای حکام، یک نشست عادی است. من پیش از این اشاره کردم و امروز هم تأکید می‌کنم هیچ طرفی اشتباه محاسباتی نکند و به سمتی نرود که مذاکراتی را که در وین است، تحت تأثیر قرار دهد. استفاده سیاسی از بستر فنی آژانس، پاسخ متفاوتی را از سوی ایران در پی خواهد داشت. 

افاضات تازه پلیس بد

سخنگوی وزارت خاجه فرانسه روز دوشنبه طی یک کنفرانس خبری درباره همکاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ایران به اظهار نظر پرداخت. «آگنس ون‌درمول» در پاسخ به سوال خبرنگاری در این باره که «آیا پس از نشست اخیر شورای حکام در ماه ژوئن، پاسخ ایران به خواسته‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کافی می‌دانید؟» گفت: «فرانسه به همراه شرکای اروپایی خود، از اقدامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحت پادمان‌ها با ایران حمایت می‌کند». دیپلمات فرانسوی اضافه کرد: «پاریس همچنین از تلاش‌های منصفانه و حرفه‌ای مدیرکل آژانس و تیم وی برای شفاف کردن سوالات به خصوصی درباره وضعیت برنامه هسته‌ای ایران پشتیبانی می‌کند». وی گفت:‌ «ایران باید بلافاصله توضیحات معتبر، فنی و کافی ضروری را درباره سوالاتی که آژانس درباره وجود مواد هسته‌ای اعلام نشده در ایران مطرح کرده، ارائه دهد». سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در ادامه کنفرانس خبری خود گفت: «علاوه بر آن، ما به همراه شرکای برجامی و آمریکا، از اقدام یکجانبه ایران در تعلیق اجرای پروتکل الحاقی و اقدامات راستی‌آزمایی توافق وین، ابراز تأسف می‌کنیم». این دیپلمات اضافه کرد: «ما از ایران می‌خواهیم برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، امکان ادامه اجرای اقدامات موقت را با توجه به تفاهم فنی بین خودشان فراهم کند. هر گونه وقفه می‌تواند دانش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران با مشکل مواجه کند و ایران باید فورا همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از سر بگیرد». پیش از این هم برخی رسانه‌ها به نقل از وزارت خارجه فرانسه گزارش دادند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اواسط ماه میلادی جاری (سپتامبر) گزارشی را درباره همکاری ایران با آژانس منتشر خواهد کرد.